Morgunblaðið - 14.06.1991, Blaðsíða 32

3P
mor'gúnMlaðið Föá,rtjDÁÖMIt4újöNi!
t
SIGURÐUR J. GÍSLASON
frá Uppsölum í Selárdal,
sem lést á elliheimilinu Grund 6. júní sl., verður jarðsunginn frá
Bíldudalskirkju laugardaginn 15. júní kl. 14.00.
Jarðsett verður í Selárdalskirkjugarði. Vandamenn
t
Astkaereiginkona mín, móðirokkar, systirrtengdamóðir og amma,
VALGERÐURBERGÞÓRSDÓTTIR
hjúkrunarfræðingur,
Ljósalandi 21,
Reykjavík,
lést í Landspítalanum í gær, fimmtudaginn 13. júní.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Fyrir hönd vandamanna,
Kristinn Guðmundsson, Anna Bergþórsdóttir,
Guðmundur Kristinsson, Guðlaug Traustadóttir,
Bergþóra Kristinsdóttir, Vala Hrönn Guðmundsdóttir,
Guðrún Kristinsdóttir,
Ragnar Kristinsson.
Maðurinn minn,
BALDVIN JÚLÍUSSON,
Fossheiði 28,
Selfossi,
verður jarðsunginn i Selfosskirkju laugardaginn 15. júní kl. 15.00.
Margrét Ólafsdóttir og börn.
t
GUÐMUNDUR JENS BJARNASON
frá Innri Lambadal,
til heimilis i H vassaleiti 58,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju í dag, föstudaginn
14. júní, kl. 13.30.
Blóm og kransar afþakkaðir, en þeim, sem vilja minnast hins
látna, er bent á heimahlynningu Krabbameinsfélagsins.
Þórlaug Finnbogadóttir,
Sesselja Guðmundsdóttir, Birgir Finnsson,
Ágúst Guðmundsson, Guðrún Einarsdóttir,
Gunnjóna Guðmundsdóttir, Jóhann Bjarnason,
Þórir Örn Guðmundsson, Borgný Gunnarsdóttir,
Bjarni Guðmundsson,
Halldór Ingi Guðmundsson, Kristjana Vigdfs Magnúsdóttir,
Páll Tryggvi Karlsson,
barnabörn og systkini hins látna.
t
Ástkær dóttir okkar, systir, móðir,
tengdamóðir og amma,
SIGRÍÐUR JÓNA (NANNA)
SIGÞÓRSDÓTTIR
verður jarðsett frá Egilsstaðakirkju á
morgun, 15. júní, kl. 14.
Sigþór, Þuríður og Sigurður, Tunghaga,
Ármann Halldórsson,
Þuriður Halldórsdóttir,
Katrín Halldórsdóttir,
Margrét Halldórsdóttir,
Sigþór Halldórsson,
Sigurður Halldórsson,
Haildór Halldórsson,
og barnabörn.
Gróa Kristmannsdóttir,
Rúnar Smári Fjalar,
Gunnlaugur Hafsteinsson,
Anna Hannesdóttir,
Elín María Stefánsdóttir,
Elín Sigríður Einarsdóttir
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og jarð-
arför föður okkar, tengdaföður og afa,
PÉTURS ÓLAFSSONAR,
Stóru-Tungu,
Dalasýslu.
Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks Sjúkrahúss Akraness.
Ólafur Pétursson, Erla Ásgeirsdóttir,
Agnes Pétursdóttir,
Jóhann Pétursson,
Einar Pétursson, Kristrún Ólafsdóttír
og barnabörn.
t
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim, sem auðsýndu okkur
samúð og hlýhug við andlát og útför móður okkar, tengdamóð-
ur, ömmu og langömmu,
GUÐMUNDU GUÐJÓNSDÓTTUR,
Hjálmholti.
Ágústa Margrét Óiafsdóttir, Björn Sigurðsson,
Kolbeinn Ólafsson,
Kristinn Ólafsson, Guðbjörg Sigurðardóttir,
Kristin Lára Ólafsdóttir, Guðmundur Kr. Jónsson,
Þormóður Ólafsson, Vaidís Bjarnþórsdóttir,
Sigurður Ólafsson,
Bergur Ingi Ólafsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Minning:
Guðmundur Bjama-
son frá Lambadal
í dag er til moldar borinn í
Reykjavík Guðmundur Jens Bjarna-
son, fyrrum bóndi í Innri-Lambadal
í Dýrafirði, en síðar verslunarmaður
í Reykjavík.
Mig langar til að líta hér yfir
æviferil hans, manns sem lifði mikla
umbrota tíma og varð að hverfa frá
því starfi sem hann hefði kosið að
helga lífskrafta sína. Ég held að líf
hans lýsi þó lífi hundruða eða jafn-
vel þúsunda bænda sem vildu helga
líf sitt búskap en urðu að lúta þar
í lægra haldi og flyta á mölina.
Þeir spruttu upp úr jarðvegi þar sem
samvinnuhugsjónin var þeirra leið-
arljós og trúðu því að með sam-
vinnu gætu þeir lyft Grettistaki.
Þetta voru góðir og gegnir fram-
sóknarkarlar, kjölfesta sinnar kyn-
slóðar, en ekki endilega alltaf í takt
við tímann, þótt þeir iæsu margir
dagblað með því nafni mikinn hluta
ævinnar. Ég horfi með stolti til
þessara manna sem lögðu sitt í
grunninn að því velferðarsamfélagi
sem við búum við í dag.
Guðmundur var Vestfírðingur að
ætt og uppruna og foreldrar hans
voru nánar tiltekið Dýrfírðingar,
komnir af bændafólki eins og þá
var títt um mestan hluta íslendinga.
Faðir Guðmundar hét Bjarni Sig-
urðsson og var hann fæddur árið
1867 á bænum Botni í Dýrafirði.
Var hann smali á unglingsárum og
síðan alllengi í vinnumennsku, mest
á stórbýlinu Mýrum og var þá að
mestu við sjósókn. Ums síðir keypti
hann sér þó lausamannsbréf og hóf
nokkrum árum seinna búskap.
Bjarni var tvígiftur og hét fyrri
kona hans Rannveig Margrét
Sveinsdóttir frá Engidal við Isa-
fjörð. Hún dó úr barnsfararsótt eft-
ir eins árs hjónaband, 21várs að
aldri.. Barnið sem var stúlka lifði
og var síðan skírt við kistu móður
sinnar. Hlaut hún nafnið Rannveig
Sigríður og varð seinna húsfreyja
í Stóru-Sandvík í Flóa um hálfrar
aldar skeið.
Móðir Guðmundar hét Sigríður
Gunnjóna Vigfúsdóttir og var hún
fædd 1881, dóttir hjónanna á Leiti
sem er við Alviðru, skammt utan
við Núp í Mýrakreppi. Hún var 26
ára þegar hún giftist og átti sitt
fyrsta barn en 45 ára þegar hún
átti það íjórtánda og síðasta.
Þegar Bjarni og Gunnjóna gift
sig árið 1907, var Bjami því 39 ára
ekkjumaður en Gunnjóna 26 ára
gömul heimasæta á Leiti. Þau hófu
búskap árið 1907 í Alviðru en fluttu
1909 að Litla-Garði í Dýrafírði, sem
er landlítil jörð og ekki hægt að
hafa þar nema lítið bú. Bjarni varð
því að stunda sjóinn með búskapn-
um. Var hann á skútum fram að
slætti og svo í haustróðrum fram
undir veturnætur.
Guðmundur fæddist 17. október
árið 1910 í Litla-Garði, fjórða barn
móður sinnar en fímmta barn föður
síns. Þegar Bjarni og Gunnjóna
höfðu búið þijú ár í Litla-Garði, bar
það til að jörðin Fjalla-Skagi (oftast
nefndur Skagi) var laus til ábúðar.
Þau sóttu um að fá Skaga, sem þau
svo fengu og fluttust þangað á far-
dögum árið 1912. Guðmundur var
þá liðlega hálfs annars árs. Börnin
voru orðin fímm og töldu árin í
búskapnum, það elsta Sigríður var
fimm ára en það yngsta Ólöf, 25
vikna.
Jörðin Skagi er ysta býlið við
norðanverðan Dýrafjörð. Nytja-
landið er allstórt tún en afar grýtt.
Útislægjur eru aðallega grasblettir
á milli steina en gras kjarngott.
Umgjörðin um Skaga er illkleif fjöll
og brattar hlíðar, sumstaðar með
hengiflug í sjó fram og oft með
svellalögum sem gera Skagahlíðar,
samgönguleiðina til annarra
byggða ófærar. Framundan hlíðun-
um er opið haf þar sem úthafsaldan
brotnar á töngum og skerjum, oft
með miklum ósköpum.
Skaga byggðu þau Bjarni og
Gunnjóna í fjórtán ár (1912-1926)
og eignuðust þar átta börn til við-
bótar þeim fimm sem áður er getið.
Guðmundur ólst því upp á einum
afskekktasta útnesjabæ íandsins.
Þar hlýtur því barnið og unglingur-
inn að mótast af sínum foreldrum
og fer þá mjög eftir hve foreldrarn-
ir eru vel að sér og natnir við að
uppfræða börnin sín. Hann taldi sig
mjög lánsaman í þessum efnum að
minnasta kosti hvað móður hans
varðaði. Móðir hans las þrotlaust
bækur fyrir krakkana og áreiðan-
lega mótaði lestur hennar þau
systkinin talsvert hvað varðaði
menntun og metnað.
Þegar Guðmundur var átta ára
gamall, var hann lánaður að Arnar-
nesi (sem er nokkru innar á strönd
Dýraljarðar) til að reka og sækja
kýmar. Þar var hann síðan í fjögur
sumur, frá átta til tólf ára að aldri
og þar lærði hann að slá með orfí
og ljá. Smíðað var fyrir hann lítið
orf svo tíminn nýttist til gagns á
milli mála.
í Mýrarhreppi var í þessa tíð
farskóli. Þá var kennt á þremur
stöðum í hreppnum, tvo mánuði á
hveijum stað. Guðmundur var tvo
síðustu veturna fyrir ferminguna í
barnaskólanum á Núpi 2 mánuði
hvom vetur, hafði því alls verið 4
mánuði á skóla þegar hann fermd-
ist. Þá bjuggu móðurforeldrar hans
í Alviðru skammt utan við Núp og
var hann hjá þeim á meðan hann
var í barnaskólanum á Núpi veturna
1923 og 1924.
Þegar hér var komið við sögu
voru foreldrar Guðmundar farnir
að íhuga að flytja frá Skaga. Eftir
að aldurinn færðist yfir þau fór
kjarkurinn að dvína og kvíðinn að
sækja á. En jarðnæði lá ekki á lausu
á þeim ámm. Þá bar það til að jörð-
in Innri-Lambadalur 1 var laus til
ábúðar á fardögum 1926.
Það voraði snemma á Skaga það
árið. Foreldrar hans yfírgáfu Skaga
með eftirsjá og söknuði eftir fjótán
ára búskaparbasl. En það voraði
líka vel í Lambadal. Skógurinn var
útsprunginn og öll jörð græn og
angandi þennan lognslétta dag á
fardögum sem þau fluttu inneftir.
Nokkrum mánuðum eftir að þau
fluttu að Lambadal fæddist þeim
Ijórtánda barnið. Þar var Ingibjörg
er síðar varð húsfreyja á Gnúpu-
felli í Eyjafirði og er það enn.
Heldur þótti þeim ömurlegt að
koma inn í bæinn í Lambadal og
langt um verra en í þann sem þau
fóru frá á Skaga. Inn í bæinn lágu
löng en þröng moldargöng. Yfir
göngunum var ris með röftum á
sperrum sem míglak í rigningartíð.
Sinn moldarkofínn var til hvorrar
handar við göngin. Þeir voru
gluggalausir. Annar kofínn var búr
en hinn hlóðaeldhús. í báðum þess-
um kofum var moldargólf en gólfið
inn göngin lagt gijóthellum. Þegar
inn úr göngunum kom var sex
metra löng og þriggja metra breið
tóft, hlaðin úr gijóti og torfí, óþiljuð
t
Eiginmaður minn,
YNGVI MARKÚSSON,
Oddsparti,
sem lést 5. júní sl., verður jarðsunginn frá Þykkvabæjarkirkju laug-
ardaginn 15. júní kl. 14.00.
Sigríður Magnúsdóttir.
að innan en yfír baðstofa. Stafírnir
sem héldu risinu uppi stóðu á stein-
um en ekki á fótstykkjum eins og
venja var. Voru því engir gólfbitar.
Fjalir af mismunandi lengdum og
breiddum lagðar á moldargólfið og
negldar saman á okum sem höfðu
verið lagðir undir þær. Þar voru
tveir fjögurra rúðu gluggar á aust-
urhliðinni. Inn að þeim, að utan-
verðu, voru djúp grasi gróin glugga-
hús. Það var því hálf skuggsýnt
inni þó dagur væri. Gömul eldavél,
enginn kjörgripur, var þama inni
við norðurgaflinn. Hún var ein hús-
muna, ekkert var þar sem hét borð
eða skápur. Stigi lá upp á loftið við
austurhliðina, á milli glugganna.
Baðstofan var undir skarsúð, port-
byggð, það er með þil um baðstofu-
gólfínu. Þennan bæ byggði Guð-
mundur síðan upp í byijun hjúskap-
ar síns og í honum fæddust tveir
sona hans.
Árið 1928 fór Guðmundur fyrst
úr fírðinum til dvalar annars stað-
ar. Hann réðst þá um vorið til Súg-
andafjarðar, í vinnu til Örnólfs
Valdimarsonar sem í þá tíð var orð-
inn umsvifamikll útgerðarmaður og
rak jafnframt fískverkun og versl-
un. Guðmundur sagðist hafa verið
mjög feiminn og heimóttarlegur til
að bytja með en losað sig við það
að töluverðu leyti þegar frá leið.
Vinnan var aðallega við físk og
aftur físk en þó mjög fjölbreytt.
Vorið 1929 fór hann í annað sinn
í .Súgandafjörð og það sumar sótti
hann um skólavist á Núpsskóla
næsta vetur, eða 1929-30. Reyndi
hann því að fara vel með það sem
hann þénaði um sumarið til þess
að eiga fyrir skólagöngunni.
Að loknu vorprófi 1930 fór hann
aftur til Súgandafjarðar í vinnu hjá
Örnólfí. Þá stóð til að halda Alþing-
ishátíð á Þingvöllum og þangað
ætluðu nokkuð margir Súgfíðingar
og slóst Guðmundur í för með þeim.
Hafði hann þá aldrei farið suður,
aðeins ferðast um svæðið frá Dýra-
fírði til Isafjarðar. Þá voru engir
vegir yfír heiðár, heldur aðeins göt-
uslóðar, troðnir af fótum manna og
hesta í aldanna rás. Ferðin á Al-
þingishátíðina varð mikið og ógley-
manlegt ævintýri og að henni lok-
inni hélt hann aftur vestur í Súg-
andafjörð þar sem lífíð hélt áfram
að yera saltfiskur.
Árið 1930 varð Guðmundi eins
og mörgum öðrum minnisstætt ár.
Það ár varð hann tvítugur og hafði
um sumarið farið á Þingvöll og í
þeirri ferð séð stóran hluta af sjálfu
landinu í fyrsta sinn, skoðað söfn
og margt annað sem tengdist sögu
og menningu þjóðarinnar. Hann
sagðist hafa séð framfarahug þjóð-
arinnar endurspeglast í byggingum,
svo sem skólahúsum, sundhöll, leik-
húsi, gistihúsum, Landspítalanum
og mörgum fleiri húsum er þá voru
að rísa. Hann hafði lagt drög að
eins vetrar skólanámi í einu þessara
glæsilegu skólahúsa, Laugarvatns-
skólanum sem beið hnarreistur með
burstirnar sex fram á hlað.
Það sem skyggði á, var minnk-
andi atvinna, kreppan var orðin
staðreynd í lok ársins. Saltfískur-
inn, aðal útflutningsvaran hafði
stórfallið í verði og íslandsbanki var
kominn á hausinn. Veturinn
1930-31 var Guðmundur svo að
mestu heima hjá foreldrum sínum
í Lambadal við búskaparstörf og
um haustið 1931 bjóst hann svo til
suðurferðar á Laugarvatnsskóla.
Varð það honum um margt minnis-
stæður vetur og eignaðist hann þar
marga góða kunningja. Vorið 1932
þegar hann kom til Reykjavíkur frá
Laugaiyatni, var þar mikið atvinnu-
leysi. Ömurlegt þótti honum að sjá
verkamennina standa í hópum niðri
við höfn og bíða eftir skipakomum.
Dvaldist hann stutt í Reykjavík í
þetta skipti, enda alveg blankur og
lífíð í höfuðborginni ekkert spenn-
andi, hálfgert hörmungar ástand.
Guðmundur var svo heima seinni-
part vorsins og um suriTarið. Bræð-
ur hans Sigurður og Sæmundur
voru báðir við sjó en hann sinnti
bústörfum með föður sínum sem
þá var orðinn 74 ára. Þá var útvarp-
ið komið til sögunnar. Sæmundur
hafði verið á vertíð á Flateyri og
keypt útvarpstæki fyrir vertíðar-
hýruna. Kom hann með það heim
og var það eitt af fyrstu útvarps-