Morgunblaðið - 25.09.1991, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 1991
21
Endurminningar Shevardnadze:
----a_____________
KGB handsamaði Danilov til að
spilla fyrir Reykj avíkurfundinum
■ BEIRÚT - Mannræningjar í
Líbanon létu Bretann Jack Mann
lausan úr gíslingu í gær. Hann
hafði þá verið í haldi þeirra í 865
daga. Jack Mann er 77 ára að
aldri og var á leið til Damaskus í
Sýrlandi í gærkvöldi. John Major,
forsætisráðherra Bretlands, fagn-
aði þessum tíðindum og kvaðst
hafa upplýsingar um að Mann
ætti við smávægileg veikindi að
stríða.
EDÚARD Sjevardnadse segir í endurminningabók sinni „Framtíð-
in tilheyrir frelsinu", sem gefin var út fyrir skömmu, að hand-
töku bandaríska blaðamannsins Nicholas Danilovs í Moskvu um
mánaðamótin ágúst-september 1987 hafi verið ætlað að spilla
fyrir leiðtogafundinum í Reykjavík.
Morgunblaðið/Einar Falur
Nicholas Danilov fylgist með því í sjónvarpi á heimili í Reykjavík
er vél Míkhails Gorbatsjovs lendir á Keflavíkurflugvelli fyrir leið-
togafundinn í október 1987.
Þann 23. ágúst, viku áður en
Danilov var handtekinn, hafði
bandaríska alríkislögreglan, FBI,
handtekið sovéska eðlisfræðing-
inn Gennadíj Zakharov, sem starf-
aði hjá Sameinuðu þjóðunum í
New York. Var Zakharov sakaður
um njósnir.
Danilov, sem starfaði á þessum
tíma fyrir dagblaðið US News and
World Report, var eins og áður
sagði handtekinn skömmu síðar í
Moskvu og sakaður um njósnir.
Hann hafði árið 1984 afhent
bandaríska sendiráðinu í Moskvu
bréf frá starfsmanni KGB sem
hafði gefið sig út fyrir að vera
prestur úr rússnesku réttrúnaðar-
kirkjunni. Danilov hitti „prestinn“
aldrei aftur en þetta var notað
sem tylliástæða fyrir handtöku
hans.
í bók bandaríska blaðamanns-
ins Lou Cannons, President Reag-
an: The Role of a Lifetime er vik-
ið að þessu atviki og sagt að það
hafi vakið upp efasemdir hjá
bandarískum stjórnvöldum um
hvort Míkhaíl Gorbatsjov, forseti
Sovétríkjanna, væri nokkuð frá-
brugðinn forverum sínum í emb-
ætti. Þetta hafi verið hefðbundin
leikflétta í anda kalda stríðsins.
í bók Cannons kemur einnig
fram að Ronald Reagan Banda-
ríkjaforseti hafi sent Gorbatsjov
persónuleg skilaboð þann 5. sept-
ember þar sem hann fullvissaði
hann um sakleysi Danilovs. í kjöl-
far bréfsins fordæmdi Reagan
handtöku blaðamannsins opinber-
lega og Bandaríkjamenn vísuðu
25 manns úr sendinefnd Sov-
étríkjanna hjá Sameinuðu þjóðun-
um úr landi. Sovétmenn mót-
mæltu þessum aðgerðum og
sögðu þær ólöglegar. Þann 18.
september sagði Gorbatsjov opin-
berlega að Danilov væri njósnari
sem hefði verið „staðinn glóðvolg-
ur að verki“. Cannon segir að
fýrir Sovétmönnum hafi vakað að
fá Zakharov aftur. Gorbatsjov
hafi ályktað rétt þegar hann taldi
Reagan hafa meiri áhuga á nýjum
leiðtogafundi en að halda fast í
Danilov.
Þann 19. september afhenti
Shevardnadze Bandaríkjaforseta
bréf frá Gorbatsjov sem ritað
hafði verið 15. september. Þar
segir Sovétforsetinn m.a. að
Bandaríkjamenn hafi notað Dan-
ilov-málið til að setja í gang rógs-
herferð gegn Sovétríkjunum.
Hann lagði hins vegar einnig til
að haldinn yrði leiðtogafundur, í
London eða á íslandi, til að und-
irbúa jarðveginn fyrir ieiðtoga-
fund í Washington.
Cannon segir Reagan hafa ritað
í dagbók sína að hann hafi „valið
ísland“ en ekki hafi verið gefin
út formleg tilkynning um fundinn
fyrr en 29. september eftir að
utanríkisráðherrar Bandaríkjanna
og Sovétríkjanna höfðu náð sam-
komulagi á fangaskiptum á Zak-
harov og Danilov. Þess má geta
að Danilov kom síðan til íslands
til að fylgjast með leiðtogafundin-
um fyrir US News and World
Report.
Oleg Gordíjevskíj, fyrrum yfir-
maður KGB í London, sem flúði
til Vesturlanda, segir í ritdómi um
bók Shevardnadze, sem birtist í
Berlingske Tidende og Sunday
Times að það sé „forvitnileg"
uppljóstrun að KGB hafi ætlað
að spilla fyrir Reykjavíkurfundin-
um með handtöku Danilovs.
Bók Shevardnadze segir hann
greinilega vera skrifaða í flýti og
á köflum vera nánast jafn leiðin-
lega lesningu og endurminningar
Andrejs Gromykos, forvera hans
í embætti. Hún sé greinilega skrif-
uð fýrir valdaránið á þeim tíma
er Shevardnadze stóð í þeirri trú
að harðlínumenn ættu eftir að
taka völdin í Sovétríkjunum. Hann
sé því mjög varkár í skrifum sín-
um. Lýkur Gordijevskíj ritdómi
sínum með því að segja að bókin
hafi orðið með öllu úrelt 21. ág-
úst sl. eftir að ljóst var að valda-
rán harðlínumanna hafði mistek-
ist.
■ PRAG - Vaclav Havel, for- '
seti Tékkóslóvakíu, sagði í gær
að hætta væri á að ríkið liðaðist
í sundur og hvatti til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um framtíð þess
og hvort Slóvakía_ ætti að verða
sjálfstætt ríki. „Ástandið hefur
aldrei verið jafn alvarlegt og nú
frá lýðræðisbyltingunni,“ sagði
Havel, sem gaf jafnframt í skyn
að hann kynni að segja af sér ef
málið yrði ekki leyst á næstunni
í eitt skipti fyrir öll. Tékkóslóvakía
er ríkjasamband Tékkneska lýð-
veldisins, sem Bæheimur og Mæri
heyra undir, og Slóvakíska lýð-
veldisins. Skoðanakannanir benda
til þess að rúm 80% Tékka og að
minnsta kosti 70% Slóvaka vilji
að ríkjasambandið haldist.
■ TOKKHÓLMI - Tónleikum
með bandaríska söngvaranum
Ray Charles var aflýst þegar tón-
leikahaldarar í Stokkhólmi komust
að því að nafn hans var enn á
svarta lista Sameinuðu þjóðanna
yfir listamenn sem hafa komið
fram í Suður-Afríku. Tónleikar
Charles áttu að vera á íþróttaleik-
vanginum í Stokkhólmi tuttugasta
næsta mánaðar. Það var plötufyr-
irtækið Ema-Telstar sem stóð fyr-
ir tónleikunum. Á svarta listanum
eru nöfn íþróttamanna og lista-
manna sem hafa komið fram í
Suður-Afríku siðustu tvo áratugi
og hefur Afriska þjóðarráðið veitt
upplýsingar um þá aðila sem hafa,
þrátt fyrir bann á Suður-Afríku
komið þar fram.
•Verð miftast vift staftgreiftslu
Kraftmikill 5 dyra lúxusjeppi.
Suzuki Vitara er alvöru jeppi í spari-
fötum. Hann er lipur og þægilegur í
innanbæjarakstri og kraftmikill og
seigur í torfærum og vegleysum.
Frábær fjöðrun, vökvastýri, vönduð
innrétting, rafdrifnar rúður, samlæs-
ing á hurðum, upphituð sæti auk
fjölda annarra kosta. Suzuki Vitara er
kjörinn fjölskyldubíll fyrir þá sem
hafa gaman af að ferðast um landið
og vilja ekki fórna þægindum fólks-
bílsins. í ofanálag er Suzuki Vitara
einstaklega sparneytinn. Komdu í
Suzuki bíla hf. og reynsluaktu Suzuki
Vitara. Það verður ást við fyrsta
akstur.
$ SUZUKl
---..............
SUZUKIBÍLAR HF
SKEIFUNNI 17 -SlMI 685100
1.696.000 kr;
BEINSKIPTUR
1.923.000 kr.
SJÁLFSKIPTUR
SUZUKI VITARA JLXi