Morgunblaðið - 19.10.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 1991
Hjónaminning:
Kristín I. Kristinsdóttír,
Björn Jónsson íBæ
Kristín Ingibjörg
Fædd 8. janúar 1902
Dáin 9. október 1991
Björn
Fæddur 20. desember 1902
Dáinn 24. apríl 1989
Hann er þétt setinn bekkurinn
við matarborðið, börn og fullorðnir.
Húsbóndinn situr við annan end-
ann, úti við gluggann, en við hinn
endann situr húsmóðirin. Hann
stendur upp, gengur til konu sinn-
ar, kyssir hana á kollinn og leggur
vangann andartak að og þakkar
fyrir matinn áður en hann gengur
aftur til vinnu sinnar að lokinni
máltíð.
Þetta er ein þeirra mynda úr líf-
inu í Bæ, sem stendur svo ljóslif-
andi fyrir hugskotssjónum þegar
þau hafa bæði kvatt, fyrst afi og
nú amma. Þetta er ein myndanna
sem ég ætla að halda í og geyma.
Eitt af því sem var svo lærdóms-
ríkt og fagurt í samveru þessara
hjóna sem voru svo samrýmd að
þegar afi dó gat ég ekki skrifað
um hann minningargrein því að
mér fannst að það myndi óhjá-
kvæmilega verða minningargrein
um hana einnig. En nú er stundin
runnin upp því að hún hefur kvatt
líka.
Afi var fæddur í Bæ á Höfða-
strönd 20. desember, 1902, sonur
Jóns Konráðssonar, bónda og
hreppstjóra og konu hans Jófríðar
Björnsdóttur. Þar ólst hann uppi
faðmi foreldra. sinna og þar átti
hann heima allan sinn aldur þó að
nokkur síðustu árin dveldist hann
á Dvalarheimili aldraðra á Sauðár-
króki.
Amma fæddist að Neðra-Ási í
Hjaltadal þann 8. janúar, sama ár,
elst níu barna hjónanna Sigurlínu
Gísladóttur og Kristins Erlendsson-
ar, kennara. Hennar hlutskipti varð
það að hverfa úr foreldrahúsum
komung stúlka, vegna fátæktar
foreldranna. Fór hún þá til séra
Þorsteins Briem og konu hans,
Valgerðar Lárusdóttur, sem þá
bjuggu í Eyjafírði. Hjá þeim dvald-
ist hún til fuilorðinsára og hafði
ætíð hlýleg orð um það fólk. Frú
Valgerður, eins og amma kallaði
hana, var fjarverandi langtímum
saman vegna veikinda og tók
amma að sér heimilishald og bar-
naumönnun á meðan. Kölluðu dæt-
ur séra Þorsteins hana „mömmu
Kristínu” æ síðan. Hún mun hafa
verið um fermingaraldur er hún
fyrst tók að sér móðurhlutverkið
en síðar átti það fyrir henni að
liggja að eignast sjö börn, taka að
sér systurson sinn þriggja ára og
tvö barnabörn og ala upp sem sín
eigin. „Og ég elskaði þau öll sem
mín eigin börn og gerði engan
greinarmun þar á. Nei, blessuð
börnin voru aldrei of mörg”, sagði
hún eitt sinn við mig, þagði andar-
tak og hvarf í huganum til þess
tíma er hún hélt þeim ungum í
fangi sér.
Afi gekk í Bændaskólann á Hól-
um og lét sig málefni Hólastaðar
ætíð miklu skipta. Hann var einnig
við íþróttanám í Reykjavík um tíma
og hefur það ef til vill átt sinn þátt
í því að hann gekk teinréttur fram
á síðasta dag.
Amma gekk í húsmæðraskóla í
Reykjavík en árið 1922 var hún
styrkt til Danmerkurfarar þar sem
hún gekk í lýðháskóla. Veturinn
eftir var hún á herragarði í grennd
við Árósa og var þar sem ein af
fjölskyldunni. Margir þeir sem
minna máttu sín áttu skjól og hugg-
um vísa hjá ömmu. Einhverju sinni,
meðan á herragarðsdvölinni stóð,
veitti hún því athygli að vinn-
ustúlka ein, ung og nýkomin, var
að gráta. Amma fór til hennar og
reyndi að hugga hana og létta
henni vistina. Er húsbænurnir kom-
ust að því var hún kölluð á eintal
og sagt að slíkt væri ekki viðeig-
andi; hún væri ein af fjölskyldunni
og ætti ekki að skipta sér af vinnu-
fólkinu. Þótti henni það mjög miður
og minntist þess oft. Amma kunni
vel við sig í Danmörku en vorið
1923 réð hún sig sem ráðskonu á
prestssetur í Noregi. Húsmóðirin
var á sjúkrahúsi og 8 manns í heim-
ili og nóg að gera. Meðan á Noregs-
dvölinni stóð veiktist hún af lömun-
arveiki og lá þar rúmföst um nok-
kurra mánaða skeið. Lömunarveik-
in breytti fyrirætlunum hennar en
hún var búin að fá inni í hjúkruna-
skóla í Osló. Ekkert varð af því
námi og fór amma heim til íslands
árið 1924. Þegar heim var komið
tókust á ný kynni með þeim afa
en þau höfðu þekkst um margra
ára skeið áður en hún fór erlendis.
Brúðkaupið fór fram í Bæ, á af-
mælisdegi afa, þann 20. desember,
1926. í fyrstu bjuggu þau félagsbú-
skap með foreldrum afa en tóku
smám saman við öllu búinu.
Heimilið var alltaf stórt, börnin
mörg, vinnufólk eins og þá tíðkað-
ist og oft mikill gestagangur. í
stóra, þriggja hæða húsinu, sem
afí byggði, voru 10 svefnherbergi,
2 til 3 rúm í hveiju þeirra og oft
skipað í þau öll. Það var því ekki
að undra þó að litlu stelpunni sem
Minning:
Elís Hallgrímsson
Fæddur 14. október 1907
Dáinn 10. október 1991
Þegar ég man fyrst eftir bjuggu
þau hjónin Elís Hallgrímsson og
Pálína Guðmundsdóttir á Örreytis-
koti, sem ekki er iengur tik Þrátt
fyrir lélegan húsakost, sem ég
reyndar tók ekki eftir, sótti ég barn-
ið, til þeirra og sá engan mun fá-
tæktar þeirra og ríkidæmis ann-
arra. Ég man hve vel var á móti
mér tekið, en ekki síður þeim sög-
um, sem Elís sagði utan úr fram-
andi og ijarlægum heimi. Ein var
t.d. um Caruso, ítalskan óperu-
söngvara, önnur um harmónikku-
leikara, sem ég man ekki lengur
hvað hét. Og svona til frekari
áherslu lék Elís á nikkuna^ tii að
gera söguna áhrifameiri. Ég hef
stundum velt því fyrir mér hvaða
erindi Elís átti í íslenskan landbún-
að. Maður, sem hugsaði meira um
það sem fram fór á óperusviði
heimsins heldur en í eigin fjósi, eða
hljómur nikkunnar gaf meira en
jarmið á ánum.
Samt var það svo, að margur
bóndinn þurfti á stoð hans að haida
við kynbætur hrossa sinna og sauð-
fjár. En Elís var haldinn þeim galla
ekki að kunna að selja.
Annars ætlaði ég ekki að skrifa
langt mál um landbúnað eða ríki-
dæmi Elísar. Þú, sem hefur áhuga
á að lesa þessar línur veist eins vel
um allt það og ég.
Eftir að Elís var orðinn gamall
maður og síðar einsetumaður heim-
sótti ég hann stundum mér til
ánægju í gamla húsið að Lækjar-
bakka. Alltaf tók hann mér sem
áður, hlýlega og með glaðværð.
Hann sýndi mér nýju harmónikk-
una, sem honum var gefin, og hann
lék eins og fyrr. Breyting var þó á
orðin. Fingurnir létu ekki jafn vel
að stjórn, enda bar suma ekki að
með réttum halla. Svo hafði aldur
og vinna breytt hans sterku hönd-
um, þó hugurinn væri hinn sami.
kom í heimsókn til ömmu og afa
fyndist mikið um að vera, vön íjög-
urra manna heimili. Stóra húsið
með smíðakompunni í kjallaranum,
geymslunni með strokknum og skii-
vindunni, sem var svo skemmtilegt
að snúa, heimastrokkað smjörið
uppi í hillunni og amma frammi í
vaskahúsi að hreisa ristla í sláturt-
íðinni. Og þar áttu heima Hjörtur
gamli og Nýja, tvö gamalmenni
sem mér virtist vera mjög hlýtt til
ömmu. í heyskapnum gat jafnvel
smástelpan létt undir með hrífu-
priki eða sótt kýrnar með hinum
krökkunum. í sumariok kallaði afi
kaupakonurnar til sín inn á skrif-
stofuna sína, eina í senn og lokaði
og þegar þau komu út aftur fengu
þær afhentan kartöflupoka í kaup-
bæti. Þetta var ævintýri æskudag-
anna.
Og hve glatt var á hjalla þegar
systkinin komu saman, með barna-
skarann sinn hjá ömmu og afa í
Bæ.
Amma og afí tóku bæði þátt í
félagslífi, hann þó sínu meira., Þau
sungu bæði í kirkjukómum, amma,
þótti alltaf hafa mjög fallega söng-
rödd og hafði fengið tilsögn hjá frú
Valgerði. Þau voru bæði trúuð og
ber Biblían hennar ömmu þess
merki að hafa verið mikið lesin.
Það þurfti ekki að segja henni hvar
fletta ætti upp í Biblíunni til að
leita sér huggunar á erfiðum stund-
um.
Amma og afi bjuggu í Bæ, fyrst
með foreldrum hans, síðan með
börnum sínum, þá með yngsta syni
sínum og hans fjölskyidu og að
iokum með fóstursyni sínum og
fjölskyldu hans. Afi stundaði alltaf
veiðar með búskapnum og hafði
mikið yndi af. Þegar hann var kom-
inn á efri ár og börn og fósturbörn
flogin úr hreiðrinu fór hann einn
út á Höfðavatn til að vitja um og
leggja net og var ekki laust við að
börnin hans hefðu áhyggjur einkum
vegna þess að þegar aldur færðist
yfir hann átti hánn vanda til að fá
Ég mun ætíð minnast Elísar sem
velgerðarmanns míns, sem lagði
gott til mótunar barnssálar. Nú vil
ég þakka honum, minnugur þess
að sá taktur í lífi mínu, sem hann
sló, var vel sleginn.
Filippus Björgvinsson
yfir höfuðið. En veiðgleðin var mik-
il og ákafinn þegar eitthvað fékkst.
Og ekki var hendinni slegið á móti
reykta silungnum frá honum afa.
Amma átti við vanheilsu að
stríða um ævina, fór alls í sex stóra
uppskurði auk margra minni að-
gerða. Árið 1979 lagðist hún á
Sjúkrahús Skagfirðinga á Sauðár-
króki og var þar til hinsta dags.
Hún fékk inni á dvalarheimilinu og
undi þar hag sínum mjög vel í litla
skotinu sínu í örygginu sem læknis-
þjónustan veitti henni og hlýlegri
ummönnun starfsfólksins.
Hún hafði alla tíð mikið yndi af
hannyrðum og las auk þess mikið.
Ég man að ég fylltist lotningu og
aðdáun þegar ég sá dönsk blöð á
náttborðinu hennar heima í Bæ og
skildi að hún amma mín gat lesið
„útlensku.” Síðustu árin var hún
með Parkinsons-veiki, hún datt og
braut á sér báða úlnliðina, þeir
greru vitlaust saman svo að hún
gat ekki lengur pijónað eða hekl-
að. Þá las hún þeim mun meira en
svo kom að því að sjónin bilaði og
hún gat ekki lengur lesið og ekki
horft á sjónvarp. Þá var aðeins
útvarpið eftir. En aldrei veit ég til
þess að hún hafí möglað yfir þessu
hlutskipti sínu. Síðastliðið sumar
gekkst hún undir aðgerð sem veitti
henni sjónina aftur á öðru auganu.
Og mikið erum við aðstandendur
hennar þakklátir fyrir þá hamingju
sem henni var veitt með þeirri að-
gerð. Hún var svo glöð og naut
þess svo að horfa á fólkið sitt og
blómin sem henni voru færð og að
geta lesið á ný.
Afí bjó áfram í Bæ þó að amma
væri flutt á Krókinn en kom oft
og dvaldist nokkra daga. Það höfðu
margir orð á því hvað hann væri
dæmalaust léttstígur, teinréttur og
kvikur í hreyfíngum þegar hann,
rúmlega áttræður, gekk upp spít-
alastíginn á leið í heimsókn til
hennar „Stínu sinnar”, eins og
hann kallaði hana.
Hann fluttist að lokum sjálfur á
dvalarheimilið og fékk herbergi í
nýjustu álmunni. Hann kom svo
yfír til hennar nokkrum sinnum á
dag og þá sátu þau saman og héld-
ust í hendur.
Afi byrjaði að halda dagbók þeg-
ar hann var 17 ára gamall og hélt
þeim sið alla tíð. Þær eru ófáar
bækurnar sem eftir hann liggja,
með hans formföstu, fallegu rit-
hönd. Þær geyma ýmsan fróðleik;
sögur af samtímamönnum, örnefni,
frásagnir af aflabrögðum auk upp-
lýsinga um tíðarfar og fleira. Hann
var fréttaritari Morgunblaðsins í
fjöldamörg ár og skrifaði oft frem-
ur óhefðbundnar fréttir sem gaman
var að lesa.
Hann var léttur í lund, fljótur
að skipta skapi en mjög blíðlyndur.
Hann virti og dáði ömmu tak-
markalaust enda var hún, þrátt
fyrir öll sín veikindi, máttárstðlpinn
í lífi hans. Hún var klettur sem
aldrei haggaðist og átti virðingu
og ást okkar allra. Það var alltaf
von okkar afkomenda þeirra að afí
fengi að kveðja þennan heim á
undan ömmu því lífið hefði orðið
honum óbærilegt án hennar. Hann
kemur ekki lengur gangandi til
mín, spölinn frá dvalarheimilinu, á
inniskónum sínum og hún verður
ekki heimsótt lengur.
________________________________31
Ég hygg að amma hafi verið
seinteknari en afí; róleg, traust,
hlý, föst fyrir. Hún hafði til að
bera góðat' gáfur og mikinn sálar-
styrk og hefur efalaust gert sér
að einkunnarorðum verið sem hún
skrifaði inn í Biblíuna sm hún gaf 9
mér á fermingardaginn.
„Láttu Guðs hönd þig leiða hér,
lífsreglu halt þá bestu.
Blessað orð hans sem boðast þér,
í bijósti og hjarta festu."
Nú hafa þau bæði horfíð af sjón-
arsviðinu og sameinast á ný. En \
þau munu lifa áfram með okkur
sem þekktum þau og munum þau
svo vel, þau sem alla tíð voru sem
eitt.
Anna Kristín Gunnarsdóttir
Þann 9. október 1991 lést á
Sjúkrahúsi Sauðárkróks amma mín
og fóstra, Kristín Kristinsdóttir frá
Bæ, tæplega níræð að aldri. Amma
átti við vanheilsu að stríða alla tíð,
frá því ég man eftir mér, en alltaf
reif hún sig aftur upp úr veikindum
sínum. Að lokum varð hún að lúta
í lægra haldi fyrir æðri máttarvöld-
um.
í hugann koma upp ótal minning-
ar um ömmu frá uppvaxtarárum
mínum. Þegar ég byijaði í barna-
skóla hagaði þannig til að ganga
þurfti yfír dálítinn flóa upp að
næsta bæ, þar sem skólinn var.
Amma útbjó mig alltaf með nesti ,
og var það stundum það mikið að
ég gat ekki torgað því. Þegar heim
kom var hún ekki ánægð yfir því
að ég skyldi ekki klára nestið mitt.
Ég átti að klára það til þess að
verða stór og sterkur strákur. Þetta 1
litla dæmi lýsir ömmu og hennar
viðhorfum vel.
í Bæ var oft margt um manninn
og þar lá amma ekki á liði sínu.
Þau hjón, Björn og Kristín í Bæ,
voru afar gestrisin og man ég oft
eftir tilhlökkun þeirra, þegar von
var á góðum gestum.
Kristín amma var búin að dvelja
á Sjúkrahúsi Sauðárkróks í árarað-
ir og þar leið henni mjög vel, þrátt
fyrir veikindi inn á milli. Hún talaði
oft um það, þegar við heimsóttum
hana, hve vel væri um sig hugsað.
I gegnum árin sem við heimsóttum
ömmu mína á sjúkrahúsið, mætti
maður oft starfsfólk deildarinnar á
gongunum. Með árunum fór maður
að kannast við ýmis andlit. í örmum
þessa fólks náði amma háum aldri
og leið vel. Þetta þökkum við öll í
ljölskyldunni og hugsum hlýtt til
starfsfólks Sjúkrahúss Sauðár- j
króks.
Nú fær amma að hitta afa aftur
eftir stuttan aðskilnað, en hann lést '
24. apríl 1989. Blessuð sé minning
þeirra beggja.
Konráð Jónsson og
fjölskylda
í dag kveð ég elsku ömmu mína
í hinsta sinn. Amma Kristín var
yndisleg kona sem lifði sínu lífí af
mikilli reisn og dugnaði. Ég var
tæplega tveggja ára er ég kom í
fóstur á heimili þeirra hjóna, afa
Björns í Bæ og ömmu Kristínar.
En þeim þótti það víst ekki tiltöku-
mál að taka að sér smá telpukorn
í viðbót á sitt stóra heimili. Hjá
þeim átti ég yndislegan tíma og
þáttur ömmu í að móta skilning
minn til lífsins og tilverunnar er
mér mjög mikilsverður. Hún lagði
mikla áherslu á trúna á guð og hið
góða í lífinu, hún kenndi mér bæn-
irnar, að lesa og skrifa og ganga
samviskulega frá hveiju því verki
sem mér væri falið. Minningarnar
eru ótal margar og góðar en hæst
ber þá miklu ást, virðingu og hlýju
sem ríkti á milli ömmu og afa. Afi
Björn er nú látinn fyrir rúmum
tveimur árum og ósköp held ég að
hann sé glaður að fá hana ömmu ■
aftur sér við hlið. Því samstíga voru
þau í þessu lífi og þannig veit ég
að þau verða áfram í því næsta.
Ég vil þakka elskulegri ömmu
minni fyrir allt er hún gaf mér og
bið góðan guð að blessa hana og
varðveita. Starfsfólki á öldrunar- i
deild Sjúkrahúss Skagfirðinga vil
ég þakka góða umönnun en þar ; '
leið ömmu vel síðustu árin.
María Erla Geirsdóttir