Morgunblaðið - 18.09.1993, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. SBPTEMBER 1993
T
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 1993
21
JWtguiiÞIafeií
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Átak gegn
skattsvikum
Niðurstöður' nefndar, sem
Friðrik Sophusson fjár-
málaráðherra skipaði í fyrra
til að kanna umfang skatt-
svika á íslandi, eru alvarlegt
umhugsunarefni. Nefndin
áætlar að óframtaldar tekjur
hafi numið um 4% af lands-
framleiðslu á síðasta ári. Þetta
samsvarar því að um 16 millj-
arðar hafí ekki verið gefnir
upp til skatts og hafi ríki og
sveitarfélög því líklega orðið
af um ellefu milljarða króna
tekjum.
Þetta er ekki í fyrsta skipti,
sem könnun af þessu tagi er
gerð og sýnt er fram á hversu
umfangsmikil skattsvik eru á
íslandi.
Árið 1986 var kynnt skýrsla
nefndar, sem lagt hafði mat á
umfang skattsvika á árinu
1985 og vöktu niðurstöður
hennar mikla athygli á sínum
tíma. Taldi nefndin að umfang
skattsvika væri 5-7% af
landsframleiðslu og lagði fram
tillögur til úrbóta. Skiptust
þær í stórum dráttum í þrennt.
I fyrsta lagi var lagt til að
skattalög yrðu einfölduð, í
öðru lagi að skipulagi skattyf-
irvalda yrði breytt og í þriðja
lagi að viðurlagaákvæði yrðu
skilvirkari.
Lítið virðist hafa miðað í
rétta átt frá því að þessi
skýrsla var gerð á sínum tíma.
Nefnd fjármálaráðherra bend-
ir á að með skattkerfisbreyt-
ingunum 1988 (staðgreiðsla
opinberra gjalda) og 1990
(upptaka virðisaukaskatts)
hafi verið farið að þeirri tillögu
nefndarinnar að einfalda
skattalög eins og unnt var.
Hins vegar hafi ekki veríð far-
ið að tillögum hennar að öðru
leyti. Það ætti því ekki að
koma á óvart að nefnd fjár-
málaráðherra komst að þeirri
niðurstöðu að áætlað tekjutap
hins opinbera á árinu 1992 sé
svipað og á árinu 1985.
Ganga nefndarmenn jafnvel
svo langt í niðurstöðum sínum
að segja að skattasiðferði hafí
hrakað á þeim tíma sem liðinn
sé frá því fyrri könnunin var
gerð. „Svo virðist sem stærri
hluti þjóðarinnar taki nú þátt
í skattsvikum en fyrir sjö
árum. Hins vegar virðast upp-
hæðir þeirra viðskipta, sem
ekki eru gefnar upp til skatts,
vera heldur lægri nú en 1985
á sama verðlagi,“ segir í niður-
stöðum nefndarinnar.
Nefnd fjármálaráðherra
leggur til ýmsar leiðir til að
draga úr skattsvikum en segir
að mestu máli skipti að auka
mannafla til skattrannsókna
og skatteftirlits ásamt því að
herða refsingar.
í skýrslunni kemur fram sú
skoðun að of miklum mann-
afla og fjármunum sé nú varið
af skattyfirvöldum til að reka
embættin og sé það gert á
kostnað virkara skattaeftirlits
og rannsókna. Þá hafi hin
mikla tölvuvæðing undanfar-
inna ára ekki skilað sér í nægj-
anlega mikilli hagræðingu. Því
telji nefndin nauðsynlegt að
taka upp staðlað skattafram-
tal rekstraraðila og einfalda
framtalsskil einstaklinga „til
að ná fram aukinni hagræð-
ingu og skapa þannig forsend-
ur fyrir hertu skatteftirliti".
Einnig er bent á að hugsan-
lega geti reynst nauðsynlegt
að lögfesta tiltekið refsilág-
mark svo tryggt sé að sekt-
arfjárhæðir séu a.m.k. jafnhá-
ar og undandregnum skatti
nemur. Háar sektir séu helst
til þess fallnar að hafa varnað-
aráhrif.
Oft hefur áður verið rætt
um nauðsyn þess að herða
skatteftirlit og draga úr skatt-
svikum. Því miður hefur
stjórnvöldum hins vegar ekki
orðið nógu mikið ágengt í
þeirri baráttu, líkt og niður-
stöður nefndarinnar sýna fram
á. Það er athyglisverð stað-
reynd að áætlað tekjutap hins
opinbera vegna skattsvika
nemur nokkurn veginn sömu
upphæð og áætlaður halli á
rekstri ríkissjóðs á þessu ári.
Þennan halla verður að brúa
með dýrum lántökum sem
stuðla að því að halda vaxta-
stiginu háu.
Ríkið getur ekki gengið
mikið lengra í því að ijár-
magna rekstur sinn með lán-
tökum. Þá er skattbyrði al-
mennings og fyrirtækja þegar
orðin það þung að ekki verður
lengra gengið í að hækka
skatta. Ríkisstjórnin hefur því
bara tvo kosti. Að draga úr
útgjöldum og draga úr skatt-
svikum. Auðvitað verður
aldrei hægt að útiloka skatt-
svik að fullu en þau ber þó
að takmarka eins og kostur
er. Skattsvik eru refsiverður
verknaður og þau særa rétt-
lætiskennd þess hluta þjóðar-
innar sem innir sín opinberu
gjöld af hendi undanbragða-
laust.
Skattrannsóknar stj óri segir skattsvik vega að rótum réttarríkisins
Skattsvik virðast hafa færst
í vöxt á síðustu misserum
SKÚLI Eggert Þórðarson, skattrannsóknarstjóri ríksins, segir að það
vegi að rótum réttarríkisins að hluti þjóðarinnar komist upp með það
áratugum saman að greiða litla sem enga skatta af tekjum sínum.
Hann segir að starfsmenn skattayfirvalda hafi á tilfinningunni að skatt-
svik hafi verið að aukast hér á landi frá því því seint á síðasta ári.
Menn hafi verið að læra á virðisaukaskattskerfið auk þess sem fjár-
hagsörðugleikar hafi aukist sem sé hvati til skattsvika.
Nefnd sem fjallaði um skattsvik
telur að um 16 milljarðar króna hafi
ekki verið gefnir upp til skatts á síð-
asta ári og ríki og sveitarfélög hafi
þar misst af um 11 milljarða króna
tekjum. Þessi upphæð samsvarar
nokkurn veginn halla ríkissjóðs.
Skúli Eggert Þórðarson, skattrann-
sóknarstjóri ríkisins, segir að skatt-
svikum megi skipta í fjóra aðal-
flokka. í þeim fyrsta sé svonefnd
svört atvinnustarfsemi, þar sem vara
eða þjónusta er seld án þess að þess
sé getið á skattframtölum. í öðrum
flokki sé skjalafals þar sem fyrirtæki
færi tvöfalt eða þrefalt bókhald og
innheimti virðisaukaskatt af við-
skiptavinum sem ekki er skilað til
ríkisins. í þriðja flokki séu innskatts-
svik í virðisaukaskatti og í þeim
fjórða ýmis önnur skattsvik. Skúli
segir ljóst að um stærstu upphæðirn-
ar sé að ræða í fyrstu tveimur flokk-
unum en vill ekki fullyrða hvemig
þær skiptist milli flokka að öðru leyti.
Svart upp úr sjó
„Svört vinna snertir mjög marga,“
segir Skúli Eggert. „Hana er að finna
í þjónustu iðnaðarmanna, í landbún-
aði og sjávarútvegi. í svartri vinnu
eru viðskiptin í mörgum tilfellum
dulin á öllum stigum allt frá frum-
framleiðslunni, gegnum frekari
vinnslu til dreifingar og sölu.
Við höfum ákveðin dæmi um
þetta. Við getum á þessu stigi rann-
, sóknar ekki fullyrt að veitt sé svart
upp úr sjónum en það leikur grunur
á því, og þá er frekari vinnsla á aflan-
um og síðan sala einnig svört. En
það liggur fyrir að framleiðsla og
sala á landbúnaðarvörum er svört í
ákveðnum tilfellum. Hún er þá lík-
lega utan við framleiðslukvóta og fer
fram hjá sláturhúsum. Þetta á til
dæmis oft við um nautakjöt sem
fólk kaupir af einstaklingum í tals-
verðu magni. Þá er mikið um undan-
skot í hrossabúskap. Mér er jafnvel
sagt að það kosti tugi þúsunda að
fylja hryssu en slíkt kemur of sjaldan
fram.
Svo tekið sé annað dæmi má nefna
barnagæslu. Dagmæður gefa upp til
skatts allt sem kemur frá félags-
málakerfinu en síðan er undir hælinn
lagt hvort greiðslur foreldra til þeirra
séu gefnar upp.
Það er þó alvarlegast þegar menn
mynda hálfgerð fyrirtæki í kringum
þessa starfsemi. Við erum nu að
rannsaka aðila sém hafa allt að 6-10
manns í vinnu við starfsemi sem er
svört á öllum stigum og vinnulaun
sem þessi fyrirtæki greiða eru eðli-
lega ekki gefin upp til skatts."
Skúli Eggert segir að því sé hald-
ið fram af sumum, sem stundi svarta
starfsemi, að enginn grundvöllur sé
fyrir rekstrinum ef hann væri uppi
á yfirborðinu. „Þá geta menn spurt
sig: Hvað með þá sem stunda lögleg-
an rekstur af sama tagi? Þeir þurfa
að horfa upp á það að brauðið sé
tekið frá þeim.
Það er umhugsunarefni að hags-
munasamtök viðurkenndra iðnverk-
taka hafa leitað til skattrannsókna-
embættisins og óskað eftir skoðun á
atvinnugreinum sínum, vegna þess
að þeir sem beijast við að vera lög-
legir séu ekki lengur samkeppnis-
hæfir við svarta starfsemi.
Þá hafa byggingaverktakar lýst
því yfír að þeir séu ekki lengur sam-
keppnishæfir vegna þess að aðrir
verktakar bjóði verk hreinlega niður
úr öllu valdi á grundvelli svartrar
starfsemi. Það þýðir að starfsmenn
annarra fyrirtækja eiga á hættu að
missa vinnuna."
Þrefalt bókhald
Þegar um tvöfalt eða þrefalt bók-
hald fyrirtækja er að ræða standa
viðskiptavinir þess í þeirri trú, að
þeir séu að kaupa tiltekna vöru eða
þjónustu samkvæmt reikningi og
greiða virðisaukaskatt samkvæmt
þeim reikningi. Þessu er síðan haldið
utan við opinbert bókhald fyrirtækis-
ins og virðisaukaskattinum þannig
stungið undan. Skattrannsóknar-
stjóri hefur dæmi um þijá reikninga
frá sama aðilanum. Reikningsformið
er eins í öllum tilfellum og reikning-
amir bera allir sama númer, en þeir
eru stílaðir á þijú mismunandi fyrir-
tæki og tilgreina hver sína upphæð
fyrir mismunandi verk. Einn þessara
reikninga fór í opinbera bókhaldið
sem fyrirtækið hélt en hinir tveir
komu í ljós við rannsókn.
„Þetta era mjög alvarleg skatt-
svik,“ sagði Skúli Eggert. „Embætt-
ið hefur fært sannanir fyrir slíkum
brotum í a.m.k. þremur málum þar
sem um var að ræða tvöfalt skrán-
ingarkerfí sem vora bæði eins að
ytra útliti en aðeins annað skilaði
sér til skattsins. Og viðskiptavinirnir
skanda í þeirri trú að þeir séu að
kaupa löglega þjóriustu og greiði
gjöld til hins opinbera."
Skúli segir að svona alvarleg mál
fari fyrr eða síðar til lögreglu og
ríkissaksóknara sem gefí út ákæru
og málin þannig komin í sakamála-
meðferð. „Við höfum hæstaréttar-
dóm í máli þar sem komst upp um
tvöfalt skráningarkerfi. Þar fengu
viðkomandi fangelsisdóma auk þess
sem skatturinn var krafínn aftur.
Við höfum verið í góðu samstarfi við
Rannsóknarlögreglu ríkisins og rík-
issaksóknara og það er stefna emb-
ættisins að kæra öll alvarleg mál sem
koma upp. Það er meðal annars til
að skapa almenn sérstök varnaðar-
áhrif og gera alvarleg skattsvikamál
sýnilegri en hingað til. Skattsvika-
mál hafa ekki farið hátt í þjóðfélag-
inu þar sem rannsóknin fer að miklu
leyti fram í kyrrþey. En embættið
er þegar búið að upplýsa tugmilljóna
skattsvik í málum sem enn eru í
meðferð og verða opinber eftir
ákveðinn tíma.“
Nýir svindlmöguleikar
Skúli Eggert sagði að svo virtist
sem nú væra að opnast nýir mögu-
leikar á að svindla á virðisauka-
skattskerfínu. „Ég get nefnt sem
dæmi mann, sem hér er til rannsókn-
ar vegna svartrar starfsemi. Sá hef-
ur afbrotaferil að baki, hefur stundað
öðruvísi afbrot, svo sem trygginga-
svik og fjársvik, en er nú farinn inn
á þessa braut. Hvers vegna veit ég
ekki en auðvitað vaknar sá granur,
að menn telji að talsvert sé upp úr
því að hafa. Það er til dæmis í rann-
sókn hér mál, þar sem menn hafa
náð mörgum milljónum króna rang-
lega í innskatti án þess að nokkur
viðskipti séu að baki. Þá eru einnig
dæmi um að menn geri hreinlega út
á virðisaukaskattinn með því að
stofna röð af fyrirtækjum sem selja
hvert öðra. Þeir draga innskattinn
alltaf frá en skila ekki útskatti. Þá
ná þeir jafnvel innskatti einnig út
með svonefndum neikvæðum skýrsl-
um. Það gerist þegar innskatturinn
er hærri en útskatturinn, sem á við
um ákveðnar fjárfestingar, þá er
innskattur endurgreiddur. Þetta á til
dæmis við um kaup á fiski. Fyrirtæk
in era síðan keyrð í gjaldþrot og
þeir sem tapa eru viðskiptavinir þess-
ara fyrirtækja og ríkissjóður."
Sömu rekstrargjöld
marginnsköttuð
Svonefnd innskattssvik í virðis-
aukaskatti eiga sér stað þegar menn
færa rekstrargjöld til frádráttar í
fyrirtækjarekstri, sem tilheyra ekki
raunveralegum rekstrargjöldum fyr-
irtækisins. Oft tilheyra þessi rekstr-
argjöld öðra fyrirtæki og era þá
færð án framgagna. Með þessu móti
reyna fyrirtækin að sýna fram á að
keypt hafi verið aðföng til reksturs-
ins og greiddur af þeim virðisauka-
skattur sem ríkið síðan endurgreiðir.
„Við teljum okkur hafa sýnt fram
á að í sumum tilfellum hafí sömu
vörakaup eða þjónusta verið marg-
innsköttuð. í sumum .tilfellum er
einnig verið að innskatta eigin neyslu
þótt það sé ekki í miklum mæli.
Loks hafa menn falsað upphæðir á
innskattsskýrslum. Það er gert með
þeim hætti að upphæðum á vöru-
reikningum er breytt og þær hækk-
aðar. Þá hækkar innskatturinn sem
því nemur en litlu sem engu er skil-
að af útskatti. Þetta eru allt alvarleg
mál og slíkt er umsvifalaust kært
til rannsóknarlögreglu," sagði Skúli
Eggert.
I fjórða flokk skattsvika falla önn-
ur skattsvik en þau sem rakin hafa
verið hér að ofan. Þar má nefna til-
raunir til að sniðganga skatta með
ýmsu móti, svo sem að rangfæra
rekstrarútgjöld á skattframtölum,
afskrifa of háar skuldir, telja vöra-
birgðir rangt fram o.s.frv. Skúli
Eggert segir að þessi mál komi sjald-
an inn á hans borð heldur falli frek-
ar undir almennt skatteftirlit.
Þörf á breyttum áherslum
í skýrslu skattsvikanefndar kemur
fram að ekki hafi dregið úr skattsvik-
um frá árinu 1985 þrátt fyrir skatt-
kerfisbreytingar frá þeim tíma. Skúli
Eggert segir, að sjálfsagt séu marg-
ar ástæður fyrir því. „Ég er þeirra
skoðunar að ein þeirra ástæðna sé
sú að ákveðin orka og kraftur skatt-
yfirvalda fór í að koma á fót nýjum
skattkerfum, staðgreiðslukerfinu og
virðisaukaskattskerfinu. En það era
rúm fímm ár síðan staðgreiðslukerf-
inu var komið á og menn geta ekki
endalaust skotið sér á bak við það.“
Hjá skattrannsóknarstjóraemb-
ættinu vinna 12 manns auk þess 34
sinna almennu eftirliti hjá skattstof-
um. í skattsvikaskýrslunni er gagn-
rýnt að ekki skuli fleiri sinna þessum
störfum. Skúli Eggert segist vera
þeirrar skoðunar að allt of fátt
starfsfólk sé hjá embætti sínu þótt
hann geri sér grein fyrir því erfitt
sé að bæta við störfum meðan sam-
dráttur sé í þjóðfélaginu. „Þess
vegna er svona mikill alvörutónn í
skýrslunni um að skattayfirvöld verði
að breyta áherslum. Ég tel að mun
meira eigi að kanna eignamyndun
með tilliti til tekna og vera ekki sí-
fellt að elta uppi hluti eins og risnu-
og ferðakostnað, og óljósan rekstrar-
kostnað sem kostar mikla vinnu.
Nefndin leggur meðal annars til
að tekin verði upp einfaldari fram-
talsskil þannig að svigrúm myndist
fyrir breyttar áherslur í skattrann-
sóknum. Einföldun á framtalsskilum
felst í því, að skattstjóri útbúi fram-
tal fyrir einstaklinga. Þar komi fram
upplýsingar um tekjur samkvæmt
launaseðlum og eignir samkvæmt
bifreiðaskrá og fasteignaskrá. Gjald-
andi getur gert athugasemdir við
þetta í skattframtalinu og sent það
aftur, en í flestum tilfellum þarf við-
koráandi ekkert að gera. Þetta getur
sparað ótrúlegan starfskraft hjá
skattstjóram sem hægt væri að nýta
í annað, svo sem að kanna tekju-
og eignamyndun hjá þeim sem hafa
aðstöðu til að skaffa sér tekjur sjálf-
ir.
Reiknuðu launin sem sjálfstæðir
atvinnurekendur miða við hafa verið
Morgunblaðið/Bjarni
Skattrannsóknarstjóri
SKÚLI Eggert Þórðarson skattrannsóknarstjóri segir skattsvik vega
að rótum réttarríkisins.
hlægilega lág og með lögum sem
samþykkt voru í fyrra var ríkisskatt-
stjóra gert að hækka þau um 15%.
Það er samt allt of lágt og i raun
hvati til skattsvika. Það er auðvitað
fyrir neðan allar hellur að meðallaun
launþega í atvinnugrein séu hærri
en meðallaun atvinnurekenda eins
og dæmi era um.“
Duldar eignir
Þegar Skúli Eggert var spurður
hvort ekki væri tiltölulega auðvelt
að bera saman eignir og tekjur og
sjá þannig á fljótlegan hátt hvort
laun séu í samræmi við eignir, svar-
aði hann, að eignir væru oft duldar
á skattframtölum. Oft væri til dæm-
is ekki getið um peningalegar eign-
ir; í bankakerfínu væri vitað um 70
milljarða króna sem koma hvergi
fram á skattframtölum. Þá sé svört-
um launum oft varið til að endur-
bæta fasteignir án þess að fasteign-
irnar væra metnar upp, og því raun-
verulega mun meira virði en kæmi
fram á skattaskýrslum. Skúli sagði
að í skýrslu nefndarinnar kæmi
fram, að eignir sjálfstæðra atvinnu-
rekenda voru vantaldar um 165 þús-
und að meðaltali árið 1985. Sams-
konar athugun stendur yfir nú en
henni er ekki lokið.
Skúli Eggert sagði aðspurður að
umfang skattsvika hér á landi væri
svipað og í nágrannalöndum okkar.
Þó væri hlutfallið í Suður-Evrópu
Gunnar Birgisson, formaður bæjarráðs Kópavogs
Aðhald og eftirlit hefur
bætt stöðu bæjarsjóðsins
Hreinar skuldir bæjarins lækka um 200 milljónir króna
TEKJUR bæjarsjóðs Kópavogs verða að líkindum 40-50 milljón-
um króna hærri á árinu en rekstraráætlun gerði ráð fyrir, að
sögn Gunnars Birgissonar, formanns bæjarráðs. Hann segir að
skuldbreytingar sem gerðar voru í upphafi kjörtímabilsins hafi
einnig skilað þeim árangri að meira fé er til framkvæmda og
minna fer í afborganir af skammtímalánum. Þá hafi bæjarsjóð-
ur enga dráttarvexti greitt á þessu ári eða því síðasta, en þeir
hafi áður verið stór póstur í útgjöldum. Gengisfelling í júní jók
skuldir Kópavogs um 90 milljónir króna.
„Við höfum tekið stöðu bæjar-
sjóðs fyrir mánaðarlega og gripið
til viðeigandi ráðstafana ef eitthvað
virtist á skjön við það sem áætlað
var,“ segir Gunnar. „Þessi vinnu-
brögð era öll önnur en tíðkuðust
áður í rekstri bæjarins. Við höfum
þegar hafíð vinnu við rekstraráætl-
un næsta árs og hún mun verða
afgreidd í desember. Kópavogsbær
hefur nú einn lægsta rekstrarkostn-
að bæjarfélaga miðað við íbúafjölda
á landinu. Sá árangur sem náðst
hefur er' að þakka góðu aðhaldi og
því frábæra starfsfólki sem við höf-
um á að skipa.“
Gunnar segir að í sumar hafi
verið stefnt að því að veita öllum
unglingum í bænum vinnu. Þá hafi
framkvæmdir verið auknar til þess
að draga úr atvinnuleysi. Þetta
hafí borið árangur, enda megi
þakka meiri tekjur bæjarsjóðs því
að atvinnuástand hafi haldist í góðu
horfí. „Við höfum verið að spila úr
mjög þröngri stöðu. Ég tel hins
vejrar eðlilegt að bæjarfélög auki
framkvæmdir þegar hart er í ári
til að auka atvinnu. Að sama skapi
verður að draga úr útgjöldum þegar
þensla myndast í þjóðfélaginu. Þá
er lag að greiða niður skuldir."
í sumar hefur verið unnið að
endurbyggingu elstu gatna í bæn-
um, byggingu leikskóla, skólahús-
næðis og íþróttamannvirkja í Foss-
vogsdal. Þá var gert átak í um-
hverfismálum með gróðursetningu,
frágangi opinna svæða og göngu-
stíga.
Drégið úr skuldabyrði
bæjarsjóðs
„Stærsta verkefni Kópavogsbæj-
ar er þó gerð holræsa við Kársnes-
og Skeijafjarðaveita, sem er sam-
vinnuverkefni með Reykjavíkur-
borg og Garðabæ. Þessum fram-
kvæmdum, sem kosta bæinn hálfan
milljarð króna, á að ljúka árið 1996.
Þá verða allar fjörur við Kópavog
orðnar hreinar,“ segir Gunnar.
Hlutfall veltufjár af skammtíma-
skuldum bæjarsjóðs jókst fyrstu sex
mánuði ársins úr 1,2 í 1,6. Peninga-
eign bæjarins er þó enn 1.389 millj:
ónum króna lægri en skuldir. í
byijun kjörtímabilsins var skamm-
tímaskuldum breitt í erlend lang-
tímalán sem bera 3,5% vexti. Segir
Gunnar að frá því í fýrra hafi náðst
að lækka nettóskuld bæjarins um
200 milljónir króna með sölu á hlut
bæjarins í Hitaveitu Reykjavíkur.
Þrátt fyrir tvær gengisfellingar
Umdæmanefnd í Vesturlandskj ör dæmi
Fimm sveitarfé-
lög verði að einu
UMDÆMANEFND Samtaka sveitarfélaga í Vesturlandskjördæmi legg-
ur til að Ólafsvíkurkaupstaður, Neshreppur utan Ennis, Breiðuvíkur-
hreppur og Staðarsveit verði sameinuð í eitt sveitarfélag. Ibúar yrðu
samtals 1.881. Kosið verður um tillöguna laugardaginn 20. nóvember
næstkomandi.
hærra vegna þess að þar væri mikið
um skipulagða glæpastarfsemi.
„Það er þó mat eða tilfínning
þeirra sem vinna hjá skattstofunum,
að skattsvik hafi verið að aukast hér
frá því því seint á síðasta ári. Það
vora greinileg merki um að skattsvik
drógust saman 1988 og 1990 eftir
að skattkerfinu var breytt. En nú
hafa menn verið að læra á virðis-
aukaskattskerfið auk þess sem ár-
ferðið hefur orðið erfiðara; skattsvik-
arar sem við höfum yfirheyrt bera
oft fyrir sig fjárhagsörðugleika og
minnkandi tekjur fyrirtækja."
Skúli Eggert sagðist að lokum
vera þeirrar skoðunar að það væri
mjög alvarleg þjóðfélagsmeinsemd
að hluti þjóðarinnar kemst upp með
það ár eftir ár og áratug eftir áratug
að greiða litla sem enga skatta.
„Þetta vegur hreinlega að rótum
réttarríkisins og getur ekki gengið
svona til lengdar. Nefndin sem fjall-
aði um skattsvikin hefur lagt fram
ákveðnar tillögur og fjármálaráð-
herra hefur bragðist mjög skjótt við
og lagt fram mjög skýrar tillögur
strax. Með þeim hætti er hægt að
takast á við þetta vandamál. Menn
geta þó ekki innbyrt 11 milljarða
króna því mikið af þeim viðskiptum
sem eiga sér stað fram hjá skatta-
kerfinu verður vegna þess að menn
koma sér saman um lægra verð á
þjónustunni,“ segir Skúli Eggert
Þórðarson.
GSH
Ólafsvík
Björn Arnaldsson, fofseti bæjar-
stjómar, segir að tillagan um samein-
ingu þessara fjögurra sveitarfélaga
sé í samræmi við samþykkt bæjar-
stjómar Ólafsvíkur. „Það er mín skoð-
un að með því að flytja verkefni frá
ríki til sveitarfélaga sé eina svar þeirra
að sameinast og stækka til þess að
geta tekið við verkefnunum," sagði
hann. „Það sem við eigum eftir er að
kynna og láta kánna betur hvaða
hagkvæmni er af því að sameina þessi
sveitarfélög. Ég held það gæti orðið
þessu svæði til hagsbóta að það verði
eitt atvinnu- og þjónustusvæði. Það
mundi styrkja þessa byggð verulega."
Bjöm benti á að mikil óvissa ríkti
um hver hlutur ríkisins yrði eftir sam-
einingu. Ljóst er að sveitarfélögin
tækju við verkefnum frá ríkinu en
ekki er vitað hvemig þau yrðu fjár-
mögnuð. Sagði hann mjög brýnt að
svar fengist við því.
Björn sagði að með sameiningu
þessara sveitarfélaga í eitt teldi hann
að sækja ætti um að það yrði reynslu-
sveitarfélag. „Ég tel að þetta svæði
sé mjög vel til þess fallið að verða
lítið sveitarfélag,“ sagði hann. „Þetta
er eitt heilsugæslusvæði og má segja
að þetta sé tillaga um að sameina
Ólafsvíkurlæknishérað."
Neshreppur utan Enuis
Ómar Lúðvíksson oddviti sagði að
hreppsnefndin hefði samþykkt að taka
upp viðræður um sameiningu þessara
sveitarfélaga. „Ég held að þetta sé
framtíðin þó svo að ég eigi eftir að
sjá jákvæðu hliðamar," sagði hann.
„Það þarf fyrst ög fremst að kynna
þetta vel meðal íbúanna en hvemig
kosningamar fara er óskrifað blað.“
Verst sagði hann vera, að vita ekki
hvað tæki við og þyrftu menn að vera
vel á verði utan við Enni svo þeir
færa ekki með skarðan hlut frá borði.
„Trúlega er betra að fara þessa leið
en að fá skipun að ofan um að við
eigum að sameinast," sagði Ómar.
„Með þessu móti getum við ráðið ein-
hveiju sjálf."
Staðarsveit
Stefán Þórðárson, oddviti Staðar-
sveitar, sagði að sér litist ágætlega á
að möguleiki á sameiningu yrði kann-
aður. Menn skiptust í tvo hópa í sveit-
inni en væra famir að hugsa af meiri
alvöra um þennan möguleika. „Þetta
er 20 ára gömul hugmynd að sameina
þessi sveitarfélög í kringum jökulinn,"
sagði hann.
Stefán sagði að verslun sveitarinnar
færi að mestu fram í Borgarnesi.
Bændur skiptu við Kaupfélagið og
þaðan kemur mjólkurbíllinn annan
hvern dag með vörur til þeirra. Vest-
ustu bæir beindu viðskiptum sínum
þó til Ólafsvíkur en ferðir þangað .
væra stopular, einkum yfír vetrar-
mánuðina. Fróðárheiðin væri mikili
farartálmi og erfíð yfirferðar þótt leið-
in sé ekki löng.
Heilsugæslan er sótt til Ólafsvíkur ”
og sagði Stefán að Staðársveit væri
mjög afskipt hvað hana varðar vegna
samgönguerfiðleika að vetri. „Sam-
eining þrýstir á bættar vegasamgöng-
ur út á nesið frá okkur. Þó svo að
Fróðárheiði verði ekki fær allan ársins
hring er leið fyrir jökul sem yrði knú-
ið á um, en það er að vísu töluvert
lengri leið,“ sagði hann. „Þetta er
hálftímaleið héðan yfír til Ólafsvíkur
þegar fært er úr vestari hluta sveitar-
innar en við erum rúma klukkustund
í Borgames. Með góðum vegi fyrir <
jökul eram við um 40 til 50 mínútur
en það er langt í að sá vegur sé kom-
inn. Það má segja að þetta sé hesta-
slóði vestan við Breiðuvík."
Breiðuvík
Hallsteinn Haraldsson, oddviti
Breiðuvíkurhrepps, segist vera mjög
ánægður með tillögu að sameiningu
sveitarfélaganna. „Ég tel að þetta sé
það sem er hentugast fyrir okkur.
Við sækjum okkar verslunarþjónustu
í Borgames en það er það langt að
mér litist ekki á það. Allt er lagt inn
í Borgamesi. Ég heyri ekki annað en
að sveitungar mínir séu jákvæðir. For-
senda fyrir sameiningu í hvora átt sem
er eru bættar vegasamgöngur. Ég á
frekar von á að þetta verði samþykkt."
Spilað úr þröngri
stöðu
ÞRÁTT fyrir þrönga stöðu vegna
skulda bæjarsjóðs hefur tekist að
halda uppi framkvæmdum í Kópa-
vogsbæ og veita atvinnu, segir
Gunnar Birgisson, formaður bæj-
arráðs.
er kostnaður bæjarbúa af erlendu
lánunum enn minni en hann hefði
orðið við óbreytt ástand, að sögn
Gunnars. Stefndi í að afborganir
af skammtímaskuldum yrðu á
fímmta hundrað milljóna króna á
ári. „Við vonumst nú til þess að
hafa um hálfan milljarð króna í
rekstrarafgang á næsta ári,“ segir
Gunnar Birgisson.
Heimsókn sjávarútvegsráðherra Noregs
Henry T. Olsen
til landsins í dag
JAN HENRY T. Olsen, sjávarútvegsráðherra Noregs, og Eva Gjerd-
rum, eiginkona hans, koma í fjögurra daga opinbera heimsókn hing-
að til lands í dag. Með í för verða Gunnar Kjönnöy, ráðuneytisstjórit
í norska sjávarútvegsráðuneytinu, og Marius Hauge, deildarstjóri í
ráðuneytinu. Ráðherrann á m.a. fund með Þorsteini Pálssyni, sjávar-
útvegsráðherra, meðan á heimsókninni stendur og verða veiðar ís-
lenskra skipa í Smugunni svokölluðu meðal umræðuefna.
Von er á norsku gestunum hingað
til lands kl. 15.20 og verður sjávarút-
vegssýningin í Laugardalshöll skoð-
uð síðdegis. Um kvöldið heldur Þor-
steinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra, síðan kvöldverðarboð til heið-
urs norsku ráðherrahjónunum á
Holiday-Inn hótelinu.
Ef flugveður verður á morgun,
sunnudag, er áætlað að fara með
flugvél Landhelgisgæslunnar til
Hafnar í Hornafírði, en ekki er afráð-
ið hvert farið verður hamli veður
flugi. Um kvöldið verður málsverður
í Perlunni.
Fundir
Á mánudagsmorguninn eiga
norsku embættismennirnir fund með
íslenska sjávarútvegsráðherranum
og verður þar m.a. rætt ifm veiðar
íslenskra skipa í Smugunni svoköll-
uðu, en eftir hádegi er ætlunin að
fara til Vestmannaeyja. Verður siglt
um eyjarnar, farið í frystihús og
rætt við frammámenn á staðnum.
Kvöldverður í boði bæjarstjórnar
Vestmannaeyja verður í veitinga-
staðnum Munin um kvöldið.
Á síðasta degi heimsóknarinnar á
norski sjávarútvegsráðherrann Jan
Henry T. Olsen fund með sjávarút-
vegs- og utanríkismálanefnd Alþing-
is í Alþingishúsinu. Norsku gestimar
hverfa af landi brott um hádegi sama
dag. Þeir gista á Hótel Sögu á með-
an á heimsókninni stendur.