Morgunblaðið - 13.11.1993, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 1993
Minning
Arndís Guðríður
Jakobsdóttir
Fædd 19. september 1923
Dáin 5. nóvember 1993
í gegn um laufið geislar skína,
gullinn roði hjúpar láð.
Friðar særða sálu mína,
sólarlagsins geislabráð.
(A.GJ.)
Þetta er ein af litlu perlunum sem
hún systir mín átti svo létt með að
kasta fram, og hve oft hafa þessar
ljóðlínur komið upp í huga minn
undanfarna haustdaga þegar ég hef
litið út um eldhúsgluggann minn
yfír á Merkjateiginn þar sem hún
systir mín bjó, ég hef beðið og von-
að að batinn kæmi. En um leið og
síðustu laufin féllu af tijánum, varð
sú von að engu, hún kvaddi svo
snöggt eftir stutta en harða baráttu
við vágestinn mikla, krabbameinið.
Það er ekki lengra síðan en 10. ág-
úst að það uppgötvaðist, en síðan
breiddist það út með þvílíkum ógn-
arhraða að ekkert var hægt að gera.
Amdís Guðríður Jakobsdóttir hét
hún fullu nafni, fædd 19. september
1923 í Reykjahvoli í Mosfellssveit,
elsta bam foreldra okkar Mörtu
Hjaltadóttur og Jakobs Narfasonar,
við vorum átta systkinin. Næstur
henni er Sigurður Narfi, Hjalti sem
lést á síðasta ári 63 ára úr sama
sjúkdómi. Síðan vom Baldur, Jakob-
ína Marta, Sigurrós Hulda, þau lét-
ust öll nokkurra mánaða gömul, síð-
an Jðhanna og Hulda.
Við áttum yndislega æsku hjá
góðum foreldrum í glöðuth systkina-
hópi. Þó að ekki væri auður í búi
finnst mér eins og alltaf hafí verið
sólskin. Dísa fór snemma að hjálpa
mömmu með okkur systkinin, ég
held að hún hafí stutt okkur öll
fyrstu sporin, og alla ævi var hún
kletturinn og kjölfestan í lífi okkar,
og hún kenndi okkur svo margt sem
við búum að alla ævi. Þegar börnin
okkar fæddust breiddist elskusemi
hennar til þeirra, og síðan til bama-
,barnanna sem flest kölluðu hana
„ömmu Dísu“. Hún var góðum gáf-
um gædd, átti mjög auðvelt með að
læra tungumálið, bókhneigð var hún
og hafði yndi af ljóðum sem og kveð-
skap enda var hún vel hagmælt sjálf.
Það var sama hvað hún gerði, allt
lék í höndunum á henni, hún teikn-
aði listavel á sínum yngri ámm. Og
marga flíkina saumaði hún og pijón-
aði á okkur systurnar, og síðan á
Fædd 18. febrúar 1902
Dáin 6. nóvember 1993
I dag er elskuleg amma mín bor-
in til hinstu hvíiu. Hún kvaddi þetta
líf 6. nóvember á 92. aldursári. Það
er erfitt að skrifa minningargrein
um jafn yndislega konu sem amma
mín var. Ég ætla að lýsa reynslu
minni í fátæklegum orðum.
Ég fór fyrst norður til ömmu og
afa sjö ára gamall og var nánast
sumargemlingur til 14 ára aldurs.
Alltaf var sama tilhlökkunin að fara
í sveitina. Alltaf kom þessi yndislega
kona brosandi á móti mér og fjöl-
skyldu minni. Oft þurftum við böm-
in að leita til ömmu þegar eitthvað
bjátaði á, og ekki var biðin löng
eftir hlýhug hennar og huggun.
Ekki vantaði ömmu glaðværðina
og umhyggjuna fyrir öðrum. Man
ég nokkur skipti þegar amma þurfti
að leggja frá sér heimilisverkin til
að taka á móti nýjum einstaklingum
í þennan heim. Þá var ekki verið
að slóra heldur drifíð sig af stað oft
systkinabömin. Ekki má gleyma
áhuga hennar á leiklistinni, hún var
einn stofnandi leikfélagsins okkar,
og á tíu ára afmæli þess 1986 var
hún gerð að heiðursfélaga nr. 1.
Hinn 1. október 1942 fæddist
einkasonurinn Bernhard Linn. Var
hann skírður í höfuðið á bandarísk-
um föður sínum. Hann ólst upp með
okkur, sem einn af systkinunum.
Hann er kvæntur Dagbjörtu Pálma-
dóttur og eiga þau fímm böm, sem
öll sakna ömmu sinnar sárt. Dísa
giftist ekki, hún bjó með foreldrum
okkar meðan þau lifðu, og hugsaði
um þau af einstakri nærfæmi í ell-
inni, síðan fluttist hún í eigin íbúð
á neðri hæðinni í húsinu hans Benna
á Merkjateignum. Þar tók hún ríkan
þátt í uppvexti bamabamanna. Þau
leituðu mikið til hennar og veittu
henni mikla gleði. Börnunum mínum
var hún einstök, hún fór með þau í
fjöruferð, fjallgöngu og beijamó, þau
minnast þess alls sem hún gaf þeim
og var þeim með þakklæti.
Hún vann í Álafossverksmiðjunni
í mörg ár en árið 1958 hóf hún störf
hjá Pósti og síma á Brúarlandi og
síðan á Varmá uns hún hætti fyrir
tveimur árum. Hún ól allan sinn ald-
ur hér í sveit, og ferðaðist talsvert
um landið á sínum yngri árum.
Einu utanlandsferðina fór hún
með okkur hjónum til Danmerkur,
og þegar við komum á Kastrup-flug-
völl beið hennar gamall danskur vin-
ur hennar og færði henni blómvönd.
Urðu það miklir fagnaðarfundir. Síð-
an fórum við með feiju yfír til Þýska-
lands og Svíþjóðar. Þetta voru
ógleymanlegir dagar sem hún talaði
oft um.
En nú er komið að leiðarlokum,
allt of fljótt finnst okkur öllum, og
enn ein jólin höldum við í sorg og
söknuði. Á döprum jólum í lífi okkar
sendi hún mér eftirfarandi ljóðlínu
í jólakorti skrifað með hennar fallegu
rithönd (ég reikna með að hún sé
höfundurinn):
{ myrkrinu höldum við hátíðleg jól,
í hjartanu birtir af því
og skuggamir hverfa með hækkandi sól
það hlýnar og vorar á ný.
Já, það vorar á ný, en veröldin
okkar verður aldrei söm og hún var
án hennar Dísu. Hún var mér ekki
bara góð systir, heldur mín besta
vinkona sem gott var að leita til
jafnt í gleði sem sorg.
við erfíðar aðstæður. Oft var biðin
löng eftir ömmu, en afí tók þá við
verkum hennar á heimilinu af mikl-
um dugnaði.
Þá er mér einnig minnisstætt
þegar ég kom með unnustu mína
aðeins 17 ára unglingur til að sýna
ömmu minni og afa konuefnið mitt.
Þá ljómaði amma mín af gleði sem
endranær.
Elsku afi minn, mamma mín,
Pálmi, Jón og Hjalti, guð gefi ykkur
og fjölskyldum ykkar styrk í þess-
ari sorg.
Að lokum þökkum við elsku
ömmu fyrir allt.
Hvíli hún í friði.
Gísli, Jóhanna og börn.
Að kvöldi laugardagsins 6. nóv-
ember barst okkur hjónum sú fregn
að heiðurskonan hún Jensína ljós-
móðir í Bæ væri dáin. Hún andaðist
í Sjúkrahúsinu á Hólmavík eftir
hálfsmánaðar legu þar og kvaddi
jarðlífíð í hárri elli með þeirri sömu
Með hjartans þakklæti frá okkur
hjónum, börnum okkar, tengdabörn-
um og barnabörnum. Hafí hún þökk
fyrir allt. Guð geymi hana.
Hulda.
Amdís Guðríður Jakobsdóttir lést
í sjúkrahúsi föstudaginn 5. nóvem-
ber sl., þá nýlega orðin 70 ára að
aldri.
Arndís, eða Dísa eins og hún var
alltaf kölluð, var elst barna þeirra
hjóna Mörtu Hjaltadóttur og Jakobs
Narfasonar. Þijú misstu þau Lsæku,
en fímm komust upp. Þau voru, auk
Dísu, Sigurður Narfí, Hjalti, Jó-
hanna og Hulda.
Ekki kann ég að rekja ættir for-
eldranna, en Marta var ættuð af
Rauðasandi, fædd 1894, og Jakob
fæddist á Reykjum hér í sveit árið
1891. Þar áttu hann og systkini
hans góða æsku og minningar. Ein
systranna var Guðlaug, hin merk-
asta kona og móðir Guðjóns heitins
Hjartarsonar verksmiðjustjóra á
Álafossi.
Jakob faðir Dísu var togarasjó-
maður að ævistarfí og var þá m.a.
með ágætum manni, Þorgrími Sig-
urðssyni skipstjóra á bv. Baldri frá
Reykjavík. Var með þeim félögum
gagnkvæm og traust vinátta.
Á æskudögum mínum bjuggu for-
eldrar Dísu í næsta nágrenni við
Reyki, hjá Boeskov í Blómvangi. Á
þeim tíma var á Reykjum heima-
kennsla fyrir bömin í hverfinu, þar
sem Brúarlandsskólinn var fullsetinn
með einum kennara, Lárusi Hall-
dórssyni.
Þá man ég vel eftir atviki um það
leyti er Tryggvi Pétursson, seinna
bankastjóri í Hveragerði, var kenn-
ari, að treglega gekk með lestrar-
kenrisluna. Dísa mun hafa verið um
fjögurra ára er kennarinn bauð henni
inn í skólastofuna og bað hana lesa
fyrir þá eldri sem þama vom. Hún
var sett upp á stól og las hátt, skýrt
og hnökralaust upp úr biblíusögun-
um. Það var svo haft fyrir satt að
eftir þetta gekk kennslan stórum
betur og allir lögðu sig fram við
lestramámið.
Dísa var bráðger og stórgáfuð.
Um langskólanám var þó ekki að
ræða nema fyrir fáa, því að kreppu-
ástandið lék íslenska þjóð illa á þriðja
og fjórða áratugnum.
Eftir skyldunám hóf Dísa störf á
Álafossi og var trúað fyrir vanda-
sömum störfum. Árið 1958 réðst hún
svo að símstöðinni á Brúarlandi og
féll vel inn í það mannval sem þar
var fyrir. Símastúlkur á Brúarlandi
voru þekktar fyrir lipurð í starfí sínu
sem oft var erfitt og vanþakklátt.
Dísa fluttist svo með Guðrúnu
Magnúsdóttur símstöðvarstjóra,
þegar ný símstöð var reist á Varmá,
og vann þar við miklar vinsældir þar
reisn, sem fylgt hafði henni alla tíð
á lífsleiðinni.
Jensína mátti muna tímana
tvenna, því að hún var fædd á
morgni þessarar aldar, meðan flest-
ir hlutir í umhverfinu voru óbreyttir
frá tímum genginna kynslóða og
allur þorri þjóðarinnar bjó í sveitum
landsins. Þá voru heimilin homstein-
ar þjóðfélagsins og þar var unnið
úr þeim hráefnum, sem til féllu við
búskapinn og öll gæði lands og sjáv-
ar nýtt til fullnustu í góðri sátt við
náttúm jarðarinnar. Að breyta ull
í fat og mjólk í mat var list, sem
hver verðandi húsfreyja þurfti að
hafa á valdi sínu. Skinnaverkun og
skógerð var og hluti af því námi,
sem æskufólk lærði í skóla hins
daglega lífs. Þetta, ásamt ýmsu
fleira, var sá stóriðnaður, sem fram
fór á íslenskum sveitaheimilum á
fyrstu áratugum aldarinnar og var
aðal þess lífsmáta, sem byggðist á
iðni, nýtni og sparsemi og skilaði
þjóðinni gegnum heimskreppuna
miklu án teljandi skuldasöfnunar,
þannig að brautin til framfara og
velmegunar var bein og greiðfær
þegar kreppuárin vom að baki. Það
hljóta því að hafa orðið þeirri kyn-
slóð, sem Jensína tilheyrði, mikil
vonbrigði, hvemig þjóðin hefur nú
kastað hinum gömlu gildum á glæ
og sokkið á veltitímum í botnlausar
skuldir við ákafa leit sína að ímynd-
uðum lífsgæðum. En það er önnur
saga, sem ekki verður rakin hér.
Jensína Guðrún fæddist 18. febr-
úar árið 1902 og var dóttir hjón-
til fyrir tveimur ámm að hún lét af
störfum.
Arndís Jakobsdóttir var félags-
lega og menningarlega sinnuð, víð-
lesin og vel ritfær og fljúgandi hag-
mælt og þá hvort heldur var á móð-
urmálinu, dönsku eða ensku.
Um langt árabil sat hún í stjóm
Héraðsbókasafns Kjósarsýslu og var
bókavörður þar um skeið. Þá var
hún í forystunni í skemmti- og menn-
ingarmálum í starfsmannafélagi
Álafoss, meðan hún starfaði þar. Þá
starfaði hún einnig og ekki síður í
Ungmennafélaginu Aftureldingu.
Þar stóð hún ásamt fleirum fyrir
menningarmálum, skemmtikvöldum
og leiklistarstarfsemi. Þá starfaði
hún mikið með Leikfélagi Mosfells-
sveitar fram á síðustu ár.
Með Dísu var gott að vinna, enda
gat hún útbúið alls kyns efni, bæði
í bundnu máli og rituðu, en var þó
ef til vill of hlédræg á sína miklu
hæfíleika og vildi helst ekki- vera
mjög áberandi.
Dísa giftist ekki en eignaðist einn
son, Bemhard Linn. Hann er kvænt-
ur Dagbjörtu Pálmadóttur frá Akur-
eyri og eiga þau fímm böm. Dísa
bjó lengstum með foreldrum sínum
í Ullamesi en seinna fluttist hún í
íbúð í húsi Bernhards og bjó þar
síðan.
Við vinir og samstarfsmenn kveðj-
um Dísu með virðingu og þökk. Við
minnumst margra menningar- og
ánægjustunda er hún hefir veitt
okkur af sínum nægtabrunni. Hún
var vinsæl og vinmörg og verður
okkur samferðamönnum ætíð minn-
isstæð.
Við vottum ástvinum hennar sam-
úð og óskum henrii góðrar ferðar á
vit almættisins.
Jón M. Guðmundsson.
Það er sárt en það er satt, það
er orðið of seint að trítla niður tröpp-
umar, hún amma á neðri hæðinni
er dáin. Áður en við vissum af hafði
sjúkdómurinn lagt hana að velli og
eftir standa ljóslifandi minningar í
hugum okkar allra. Sérhvert okkar
geymir minningar um leikhúsferðir,
gönguferðir eða bæjarferðir en ferð-
irnar með ömmu voru tilhlökkun að
morgni og umhugsun að kvöldi. Við
munum líka lengi minnast þeirra
morgna sem við sátum í morgun-
sloppum annað hvort í morgunkaffi
eða við reyndum að leiða hjá okkur
ómótstæðilegan matarilm sem hafði
vakið okkur af værum blundi. Oftar
en ekki Ias amma fyrir okkur ljóð,
útskýrði og dáðist að snilli skáldanna
en í kistum sínum geymdi hún eigin
ljóð sem mörg hver eru hreinustu
perlur. Til hennar var líka gott að
leita ef illa gekk með lærdóminn.
Hún hafði einstakt lag á dönsku og
ensku og hefur trúlega bjargað
anna Óla Þorkelssonar og Jóhönnu
Sumarliðadóttur er lengst af bjuggu
í Ingólfsfirði í Árneshreppi og áttu
bæði ættir að rekja til dugnaðar-
fólks í sömu sveit. Jensína ólst upp
í stórum systkinahópi og vandist
snemma við búverk bæði innan
bæjar og utan. Hún hafði mikið
yndi af húsdýrum og var ekki göm-
ul þegar hún byijaði að aðstoða
kindur um sauðburðinn, sem ekki
gátu borið hjálparlaust. Fórst henni
það einkar vel úr hendi. Þá um-
gekkst hún einnig mikið hesta á
æskuárum sínum, fór oft á hestbak
og reið í hnakk, meðan flestar kon-
ur sátu enn í söðli. Sú æfíng, sem
Jensína fékk í hestamennskunni á
unglingsárunum, kom sér vel eftir
að hún var orðin ljósmóðir sveitar-
innar og engu farartæki varð við
komið nema þarfasta þjóninum.
Jensína lauk ljósmæðranámi árið
1929 og giftist sama ár Guðmundi
P. Valgeirssyni búfræðingi í Norð-
urfirði, er fljótlega valdist til forystu
í búnaðar- og félagsmálum sveitar-
innar sökum_ hæfileika sinna og
mannkosta. Ári síðar keyptu þau
hluta úr jörðinni Bæ í Trékyllisvík
og hófu þar búskap og miklar jarða-
bætur er fram liðu stundir.
Þau hjón eignuðust þijá syni, er
náðu fullorðins aldri, og tóku eina
kjördóttur, sem þau gengu í for-
eldrastað.
Elstur bræðranna er Pálmi, járn-
smiður í Reykjavík, fæddur 1934,
kvæntur og á tvö börn. Næstur að
aldri er Jón, húsasmiður í Reykja-
margri ritgerðinni frá verri einkunn.
Og það var svo til alveg sama hvað
hún amma okkar tók sér fyrir hend-
ur, hún var miklum gáfum gædd og
allt gerði hún vel og samviskusam-
Iega.
En amma var ekki bara okkar,
af nánast öllu okkar frændfólki, vin-
um og jafnvel nágrönnum var hún
sjaldan kölluð annað en „amma
Dísa“, titill sem henni þótti sérlega
vænt um. Alltaf var amma tilbúin
til að hjálpa þeim sem áttu um sárt
að binda og studdi hún fólk af heil-
um hug gegnum hvers konar erfíð-
leika.
Elsku amma, hvemig fínnum viðu
falleg orð og nógu sannar setningar
til að segja þér hversu heitt við elsk-
um þig og hversu sárt við söknum
þín? Þú varst okkur meira en nokkur
orð fá lýst. Við biðjum góðan Guð
að geyma þig og styrkja elsku pabba
okkar sem gerði okkur kleift að
hafa þig hjá okkur.
Barnabörn.
I dag kveðjum við systkinin ást-
kæra móðursystur okkar, Amdísi
G. Jakobsdóttur, sem við nefndum
oftast Dísu. Dísa andaðist eftir stutt
en erfið veikindi 5. nóvember síðast-
liðinn, þá liðlega sjötug að aldri.
Dísa fæddist að Reykjahvoli í
Mosfellssveit 19. september 1923,
elsta bam hjónanna Mörtu E. Hjalta-
dóttur og Jakobs Narfasonar. Af
átta börnum afa og ömmu komust
fimm á fullorðinsár. Þau eru, auk
Dísu, Sigurður Narfí, Hjalti Olafur
Elías, en hann lést 18. júní 1992,
eftir harða baráttu við meinið illa,
þá Jóhanna og yngst er móðir okkar
systkinanna, Hulda. Dísa hélt alla
tíð heimili með afa og ömmu á með-
an þau lifðu. Lengst af bjuggu þau
vík, fæddur 1936, kvæntur og á
fjögur böm. Yngstur bræðranna er
Hjalti, bóndi í Bæ, fæddur 1938,
kváentur og á fimm böm.
Kjördóttirin Fríða var fædd árið
1945. Hún var mikil efnisstúlka og
var því sár harmur kveðinn að
Bæjaifyölskyldunni, þegar hún
veiktist af hvftblæði og dó, aðeins
16 ára gömul. Einkum tók Jensína
fráfall hennar nærri sér. En hún og
þau hjón bæði höfðu löngu áður
orðið að þola þá þungu raun, að
missa þijú fyrstu böm sín fárra
vikna gömul á árunum 1930-1933.
Kvenfélag Árneshrepps stofnaði
Jensína Guðrún Öla-
dóttir ljósmóðir í Ar-
neshreppi Minning