Morgunblaðið - 05.11.1995, Blaðsíða 38

38 SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Tommi og Jenni
ösþúeHgotf.
7/uernip llstykburift
7/olal fxoppi-ary
þess &uo miktO
SemSoeiftcu
y /cyifUnnöt
Bg ergo/f-
SniUingur
/
10-5
Ljóska
Ferdinand
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 5691100 • Símbréf 569 1329
Lúpínan - bjarg-
vættur Islands?
Frá Reyni Eyjólfssyni:
FYRIR skemmstu birtist góð grein
eftir Gísla Sigurðsson í Lesbók
Morgunblaðsins með titiinum
„Landvinningar á Haukadalsheiði“.
Þegar landgræðsla hófst þar fyrir
um 30 árum var þetta 110 ferkíló-
metra svæði alveg að verða örfoka.
En vörn var snúið í sókn svo um
munaði og nú er aðeins um fjórð-
ungur þess ógróinn.
Lúpínan hefur stundum verið
úthrópuð sem skaðræðisplanta, sem
helst ætti að gera landræka. Það
er því við hæfi að vitna til ummæla
Kristínar Sigurðardóttur land-
varðar um lúpínuna í grein Gísla:
„Lúpínan er bara bjargvættur
héma. Hún vex þar sem enginn
jarðvegur virðist vera, bæði í far-
vegum og á grýttum flákum þar
sem enginn annar gróður er til ...
Reynslan hér sýnir, að hræðsla við
hættulega útbreiðslu hennar er
óþörf ... Við sáum lúpínu í svæði,
sem eru svo grýtt og ill yfírferðar
að raðsáningarvélin kemst þar ekki
um.“
Mér virðast orð landvarðarins í
Haukadal segja alla söguna um eig-
inleika lúpínunnar, sem í mínum
huga er yndisleg undraplanta og
eitt af okkar beittustu vopnum í
baráttunni við uppblástur og jarð-
vegseyðingu.
Efnaiðnaður úr lúpínu
Snemma í sumar skrifaði ég svo-
litla grein í Morgunblaðið sem ég
kallaði „Lúpínan - mjölskemma
íslands?" Eins og nafnið bendir til
var þar varpað fram hugmynd um
mjölvinnslu úr lúpínufræjum líkt og
gert hefur verið í Miðjarðarhafs-
löndunum og Suður-Ameríku í þús-
undir ára. Þessu greinarkorni var
mjög vel tekið af mörgum málsmet-
andi aðilum. Ég komst líka að raun
um, að athyglisverðar rannsóknir
hafa verið gerðar á lúpínunni af
Rannsóknastofnun landbúnaðarins.
Einnig kynntist ég merkilegum
hugmyndum tveggja verkfræðinga
um vistvænan efnaiðnað grundvall-
aðan á lúpínu þar sem ódýr, inn-
lendur orkugjafí (jarðgufa) kemur
við sögu. Þessar hugmyndir verk-
fræðinganna ganga miklu lengra
en hugmynd mín um mjölvinnslu,
sem aðeins tekur til tiltölulega lítils
hluta plöntunnar. Hugmyndir þeirra
gera ráð fyrir gjörnýtingu þess sem
vex af henni ofanjarðar. Einnig er
gert ráð fyrir vinnslu úr lúpínu-
þurrmassa, sem nemur hundruð
þúsunda tonna á ári. Þetta þýðir
að rækta þyrfti lúpínuna á mörg
hundruð ferkílómetrum lands. Þetta
kunna að virðast tröllauknar tölur,
en þegar betur er að gáð eru þær
ekki tiltakanlega miklu stærri en á
við um heyframleiðsluna í landinu.
Ég er mjög hrifinn af þessum
hugmyndum verkfræðinganna. Ef
þær ná farsællega fram að ganga
tákna þær mörg ný atvinnutæki-
færi við verðmætasköpun úr inn-
lendu hráefni og orkugjöfum. Einn-
ig myndi dýrmætur þekkingarbanki
verða til auk þess sem uppgræðsla
landsins tæki áratuga stökk fram
á við. íslenskur iandbúnaður á nú
í vök að verjast en hér myndi koma
fram ný tekjulind fyrir bændur og
hugtakið lúpínubóndi yrði að veru-
leika. Úrtölumenn vantar þó ekki
frekar en fyrri daginn þegar „bylt-
ingarkenndar" hugmyndir koma
fram. Helstu mótbárur þeirra eru:
„Lítil uppskera af lúpínu (ca. 4
þurrefnistonn/ha), hætta á upp-
skerubresti (kal), stuttur uppskeru-
tími (1-2 mánuðir), erfíðleikar á
geymslu og flutningi hráefnis til
verksmiðju og vöntun á landrými.
Hér verður þessu ekki svarað öðru
vísi en með því að benda á að fjög-
ur fyrstu atriðin eru lítt frábrugðin
því sem almennt gerist í landbúnaði
og að síðasta atriðið er fyrst og
fremst vanmat, bæði á getu lúpín-
unnar í ræktun og á lítt nýttum eða
ónýttum svæðum landsins.
Framtíðarbraut
Þótt orð séu til alls fyrst ber að
sjálfsögðu ekki að rasa um ráð
fram. Óll atriði verður að kanna
gaumgæfilega og gera tilraunir í
smáum stíl til að byija með. Hér á
einnig við að nefna kynbætur á
lúpínunni og möguleika á útvegun
annarra lúpínutegunda en þeirrar
sem nú vex hér (alaskalúpína).
Verði sátt um þetta er ég þess full-
viss að lúpínan verður sannkallaður
bjargvættur Islands er tímar líða.
REYNIR EYJÓLFSSON,
lyfjafræðingur,
Eyrarholti 9, Hafnarfírði.
Hlusta bændur ekki
á veðurfregnir?
Frá Vigdísi Siguijónsdóttur:
HÉR fyrr á árum þóttu bændur veð-
urglöggir menn nú hafa veðurfræð-
ingar leyst þá af hólmi. En hlusta
bændur alls ekki á veðurfréttir, sem
eru margar á sólarhring? í síðustu
viku margítrekuðu veðurfræðingar,
að óvenju mikið rok, snjókoma og
kuldi væri yfirvofandi, en samt fenn-
ir fé og hrekur jafnvel í túnfætinum.
Kindur sátu fastar, frosnar í snjó
og tófan byrjuð að éta þær lifandi.
Það er of seint í rassinn gripið að
æða út að leita kinda, þegar óveðrið
er skollið á. Þessu veðri var spáð
og mjög ítarlega varað við þessu
hreti og mér finnst til háborinnar
skammar að hugsa ekki fyrr til að
setja skepnur í hús.
Hver á svo að borga skaðann?
VIGDÍS SIGURJÓNSDÓTTIR,
Álfhólsvegi 93, Kópavogi.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt f
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.