Morgunblaðið - 27.04.1996, Qupperneq 64

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN I, 103 REYKJAVl'K, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 669 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBL@CENTRUM.1S / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTI 85
LAUGARDAGUR 27. APRÍL1996
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Bruggari
tekinn á
Stokkseyri
Sjávarútvegsráðherra boðar frekari breytingar á fiskveiðsljórmmarkerfinu
Vill afnema reglur sem
heimila línutvöföldun
ÞORSTEINN Pálsson, sjávarút-
vegsráðherra vill afnema svokallaða
línutvöföldun og hefur hann sent
sjávarútvegsnefnd Alþingis bréf
þess efnis. Þetta kom fram í ræðu
sjávarútvegsráðherra á aðalfundi
Sölusambands íslenskra fiskfram-
leiðenda hf. í gær.
Þorsteinn sagði fyrrgreint kerfi
ekki vera í neinu samræmi við þá
meginreglu sem núverandi fisk-
veiðistjórnunarkerfi byggði á. Það
fæli í sér margs konar óhagræði,
m.a. væri íjárfesting í veiðigetu
langt umfram þá möguleika sem
línutvöföldunin byði og því meira
óhagræði fyrir útgerðina og þjóðar-
búið. Þá hefði þessi regla sprengt
upp verð á kvóta í upphafi fiskveið-
iárs.
„Ég bendi á rök margra útvegs-
og fiskverkunarmanna, sem telja
að kapphlaup tvöföldunarreglunnar
leiði til óhagræðis fyrir fiskverkun
í landinu sem geti leitt til birgða-
söfnunar og óeðlilegra áhrifa á
markaðsaðstæður," sagði Þorsteinn
Pálsson.
Þá sagði Þorsteinn að einnig
væri rétt að kanna stöðu jöfnunar-
sjóða sjávarútvegsins, sem í dag
væru tveir. Annar þeirra væri tíma-
bundinn, með 10 lesta hámarki sem
ætlað er að treysta stöðu minni
báta á aflamarki. Hinn hefði yfir
12.000 þorskígildislestum að ráða
og hefði hann verið notaður til þess
að draga úr áhrifum af samdrætti
í þorskveiðum á undanförnum
árum.
Þorsteinn sagði að rétt væri að
endurskoða hvort sá sjóður yrði
nýttur, í ljósi þess að aflheimildir
yrðu að öllum líkindum auknar í
haust. Þar væri um heimild til ráð-
herra að ræða og því þyrfti engar
lagabreytingar til.
LÍÚ styður breytinguna
Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ, sagðist fagna þessari yfirlýs-
ingu sjávarútvegsráðherra. Lín-
utvöföldunin fæli í sér stjórnun sem
væri í ósamræmi við meginþættina
í því stjórnkerfi fiskveiða sem væri
hér við lýði. Línutvöföldunin hefði
leitt til mikils kostnaðarauka fyrir
þá sem þessar veiðar stunda. Hann
sagðist telja að þeir sem þessar
veiðar stunda væru almennt að
komast á þá skoðun að afnema
bæri línutvöföldun.
Kristján sagði að línutvöföldunin
yrði hins vegar ekki afnumin nema
að þeir sem veiðarnar hafa stundað
nytu þess í sínu aflamarki. Það
yrði hins vegar að verða samkomu-
lagsatriði hvernig það yrði gert.
Kristján sagðist einnig fagna yfir-
lýsingu sjávarútvegsráðherra um
að afnema bæri jöfnunarsjóð sjáv-
arútvegsins.
Stokkseyri. Morgunbladið.
LÖGREGLAN á Selfossi handtók
mann á Stokkseyri á sjöunda tím-
anum í gær við bruggverksmiðju sem
lögreglunni hafði borist tilkynning
um.
Maðurinn, sem er úr Reykjavík,
var að koma 35 lítra brúsa fullum
af landa fyrir í bíl sínum þegar hann
var handtekinn og í húsnæðinu fund-
ust um 15 lítrar til viðbótar auk
mikils tækjabúnaðar til bruggunar,
m.a. þúsund lítra eimingartankur.
Að sögn rannsóknarlögreglunnar
á Selfossi er húsnæðið sem um ræð-
ir í eigu manns sem ekki hefur búið
á Stokkseyri og lítið sést þar. Bárust
ábendingar frá íbúum á Stokkseyri
um að líklega væri húsnæðið notað
til bruggframleiðslu. Maðurinn, sem
handtekinn var í gær, var að sögn
rannsóknarlögreglunnar handtekinn
fyrir samskonar afbrot í Hveragerði
í byijun mars síðastliðins.
Þrettán þúsund manns með ættarnöfn
Ættamöfn fleiri
en föðurnöfn
ÆTTARNÖFNUM fjölgar mjög
ört hér á landi og nú er svo kom-
ið, að ættarnöfn karla eru nokkru
fleiri en föðurnöfn þeirra, en ætt-
arnöfn kvenna allmiklu fleiri en
föðurnöfn þeirra. Verði ekkert að
gert kann svo að fara að ekki líði
margir áratugir þar til kenni-
nafnaflóra íslendinga einkennist
af ættarnöfnum, sem flest verða
útlend og með mjög framandleg-
um blæ. Þar með hverfur hinn
séríslenski kenninafnasiður.
Þetta kemur fram í greinargerð
með frumvarpi til mannanafna-
laga, sem nú liggur fyrir Alþingi.
Þar kemur fram, að árið 1994
hafi 2.227 ættarnöfn verið skráð
hér á landi, en þau voru tæplega
300 í aldarbyijun. Flest ættar-
nöfnin eru aðeins borin af örfáum
mönnum, en fjöldi íslenskra ríkis-
borgara, sem báru ættarnöfn árið
1994 var þó um 13 þúsund, eða
um 5% íbúa landsins. Fjöldi ættar-
nafna og tíðni þeirra vex því hröð-
um skrefum.
Dæmi tekin af 108
ættarnöfnum
í greinargerðinni eru tekin
dæmi af 108 ættarnöfnum, sem
hvert er borið af þremur karl-
mönnum hér á landi og bent á,
að aðeins 19 þeirra geti talist ís-
lensk og sé þá öllu til tjaldað, s.s.
Franklín, Eldon og Haralz. Ein-
hver þessara nafna séu vísast bor-
in af fólki, sem eigi eftir að hverfa
af landi brott og nöfnin með því,
en flest muni breiðast út og innan
fárra áratuga kunni tugir eða
hundruð einstaklinga að bera
nöfn, sem nú eru mjög sjaldgæf,
eins og Busk, Chelbat, Datye,
Wheat, Överby og Özcan.
■ Eilífur ófriður/32
Þrír bræður með
þrílembinga
Vopnafirði. Morgunblaðið.
ÞAÐ var nóg að gera hjá ung-
viðinu á Einarsstöðum í
Vopnafirði á sumardaginn
fyrsta. Sex ær voru bornar á
bænum, svona óvart, því enn
voru þrjár vikur í sauðburð.
Strákarnir á bænum, þeir
Björgvin 7 ára, Bessi 4 ára
og Frosti 1 árs, voru stoltir
af lömbunum, þar á meðal
þrílembingum, og leyfðu þeir
að smellt væri af þeim mynd
í tilefni sumarkomunnar. Ekki
er þó sumarlegt um að litast
utan dyra þar sem ferðast
þarf á reiðskjóta heimilisins,
snjósleðanum, upp að fjárhús-
unum. Hjónin á Einarsstöðum,
þau Guðbjörg Pétursdóttir og
Grétar Jónsson, segja þrisvar
hafa snjóað í vetur; í haust,
eftir áramótin og fyrir viku
en þá hefði kyngt niður snjó.
Vetur konungur vildi greini-
lega minna á tilverurétt sinn
á annars mildum vetri svona
rétt í vetrarlokin. í fjárhúsun-
um var líka gimbur sem fékk
svolitla aukagjöf úr lófa hús-
bónda síns. Gimbrina fann
Grétar undir fönn í áhlaupinu
í haust en þar hafði hún legið
í 22 daga.
Eftirlit með tann-
læknum verður hert
NÝRÁÐINN tryggingayfirtann-
læknir, Reynir Jónsson, vill auka
eftirlit með reikningsfærslum tann-
lækna, lagfæra gjaldskrá og semja
við tannlækna með tilliti til vand-
virkni og verðlagningar. Til greina
kemur að taka stikkprufur úr sjúk-
lingaskrám til að ganga úr skugga
um að verið sé að reiða sömu þjón-
ustu af hendi og greitt er fyrir.
Reynir vill jafnframt auka ábyrgð
einstaklingsins og segir núverandi
kerfi umbuna þeim sem hugsa illa
um tennurnar. Hugsanlegt sé að
lækka hlutfall endurgreiðslu frá
tannlæknadeild Tryggingastofnunar
ríkisins, eða fella niður, hirði ein-
staklingur ekki um að mæta reglu-
lega til skoðunar eða vanræki tennur
um langt skeið.
Búið er að endurskoða gjaldskrá
fyrir tannlækningar og leggja fyrir
Tannlæknafélag Islands til umsagn-
ar. „Það er búið að einfalda gjald-
skrána og fella niður liði, sem sumir
hafa nýtt sér til gjaldtöku, en aðrir
ekki.“ Nefnir hann dæmi um reikn-
inga þar sem kostnaður af viðgerð
er þriðjungur upphæðar.
„Sumir nota ákveðna smurningsl-
iði mjög mikið, sjálf viðgerðarvinnan
er orðin aukaatriði, og því má spyija
hvort stofnunin eigi að kaupa tann-
lækningar af þeim.“ Aðspurður hvort
um vísvitandi misnotkun á gjaldskrá
tannlækna sé að ræða í sumum til-
fellum segir Reynir: „Hættan er fyr-
ir hendi þegar um er að ræða 300
manna hóp sem ekki hefur verið
haft nægilegt eftirlit með.“
Greiðslur vegna tannlækninga
námu 800 milljónum króna hjá TR
1994 og segir Reynir mega nýta fjár-
muni, sem sparast með breyttum
áherslum í rekstri deildarinnar, í
kostnað við eftirlit með tönnum ungs
fólks eftir að grunnskólagöngu lýkur
og auka eftirlit með tannholdssjúk-
dómum.
■ Ekki draumórar/33