Morgunblaðið - 26.09.1997, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1997 31
tók til starfa
Morgunblaðið/Arni Sæberg
unar-
l en oft
) henni
Örn Kárason (í miðið), á fundi
gskrárstjóra og Böðvari Björns-
larstjóra.
KOKKURINN, Baldur Bald-
ursson, býður bæði „venju-
legan“ mat og pítsur og
ýmislegt þar á milli.
þess óholla lífernis sem hann hefur
lifað. Við leggjum i því efni mesta
áherslu á útivist og hreyfingu ásamt
listrænni sköpun. Við fáum fólk í
heimsókn sem hjálpar okkur að
víkka sjóndeildarhring unglinganna
og efnum til umræðufunda um það
-*
Skjálftavirkni fyrir Norðurlandi
sem helst brennur á unga fólkinu.
Til að ná árangri í meðferðinni er
nauðsynlegt að unglingarnir geti
séð sjálfa sig í jákvæðu ljósi,“ segir
Áskell.
Ekki í stað uppeldis
Farið er yfir hvernig lífi ungling-
urinn hefur iifað og reynt að ná sam-
komulagi um að hvaða markmiðum
eða draumum hann vill stefna og
finna leiðir að þeim. „En ég legg
áherslu á að meðferðin hér kemur
ekki í staðinn fyrir uppeldi og for-
eldrar hafa áfram þýðingarmiklu
hlutverki að gegna. Við leggjum
mikla áherslu á samstarf við foreldra
og heimilin og bjóðum fræðslu og
ráðgjöf."
Eftir útskriftina eru unglingarnir
í eftirmeðferð og segir Áskell hana
vel sótta, unglingarnir komi vikulega
í nokkra mánuði. „Þegar líður að
útskrift hlakka allir til að komast
heim en ánægjan getur þó verið
kvíðablandin og spurning hvernig
umhverfið tekur við þeim á ný. Þess
vegna leggjum við áherslu á að fá
að fylgja þeim eftir, oftast koma þau
hingað en stundum heimsækjum við
þau sem búa út um landið, og þeim
finnst gott að geta komið aftur til
að ræða við okkur.“
Er vistin hér feimnismál?
„Ekki virðist það vera, enda er
aðdragandinn oft nokkur og þeir sem
unglingurinn umgengst dags dag-
lega vita hvað er um að vera. En
það er alltaf erfitt að vissu leyti að
snúa til baka eftir að hafa verið kippt
þannig út úr daglegu lífi sínu en sum
eru líka bara stolt af því að hafa
farið gegnum meðferðina og náð
árangri."
Vistarverur á Stuðlum eru margar
og bjartar, herbergi unglinganna,
kennslustofa, meðferðarstofa, fund-
arherbergi, setustofa og skrifstofur
auk eldhúss og neyðarmóttökusvæð-
ið er í sérstakri álmu. Krakkarnir
sinna ákveðnum skyldum á heimil-
inu, svo sem aðstoð við frágang eft-
ir matinn, lítils háttar þrifum og til-
tekt og fleira. Dagurinn hefst með
morgunfundi eftir morgunverð og
síðan standa kennsla og meðferð
fram á eftirmiðdaginn og tekur þá
við fijálsari tími en heimalærdómur
eftir kvöldmat.
Agi og umbun
Áskell segir að ákveðinn agi verði
að vera fyrir hendi á Stuðlum:
„Agi er nauðsynlegur á meðferð-
arstað fyrir unglinga. í upphafi vist-
unar fer unglingurinn ekki úr húsi
nema í fylgd. Þrep fyrir þrep vinnur
hann sér inn aukin réttindi og fær
aukna ábyrgð, eftir því sem hann
nær árangri í meðferðinni. Brjóti
hann reglur fellur hann niður um
þrep og þarf að vinna sig upp á ný.
Við leggjum áherslu á að sá sem
hefur komið sér í klandur á alltaf
eina eða fleiri færar leiðir til að ná
sér á strik á ný.“
Umræður í kjölfar brotthlaups
unglinga úr meðferð fyrr á árinu
segir Áskell að nokkru hafa byggst
á misskilningi. „Þótt hér ríki agi
mega meðferðin og hjálparstarfið
ekki lenda í skugga eftirlits og frels-
istakmarkana. Ef unglingur lætur
sig hverfa verður hann bara að byija
aftur frá bytjun með endurnýjaðan
meðferðarsamning. Ef fullorðna
fólkið heldur ró sinni átta flestir sig
á því að enginn árangur næst með
stroki.“
Alls hafa 34 unglingar komið til
meðferðar á þessu fyrsta starfsári
Stuðla. Áskell segir að flestir nái
mjög góðum árangri í meðferðinni
en vandinn felist í því að fylgja hon-
um eftir þegar út er komið. Eftirmeð-
ferð sé ekki nægilega kröftug og
hætt við því að árangurinn ijari út
þegar frá líður. „Við stefnum að því
að halda sambandi við unglingana í
6-8 mánuði eftir að þeir útskrifast.
Ef það tekst og ef góð samvinna
næst við alla aðila sem standa að
unglingum úti í samfélaginu er útlit-
ið bjart fyrir þá_ sem útskrifast af
Stuðlum," segir Áskell Örn Kárason
að lokum.
Helstu áhættusvæði Norðurlandsskjálfta
Ekki til séráætlun fyr-
ir Norðurlandsskjálfta
Jarðeðlisfræðingar segja þráláta skjálftavirkni
fyrir Norðurlandi að undanfömu velqa spumingar
um Húsavíkurskj álfta. Margrét Sveinbjöms-
dóttir kannaði hvort skjálftamir hefðu ýtt við
almannavamanefndum á svæðinu og hvort til væm
sérstakar áætlanir um viðbrögð við stómm skjálfta.
IGREIN í Morgunblaðinu sl.
þriðjudag fjalla jarðeðlisfræð-
ingarnir Ragnar Stefánsson,
Páll Halldórsson og Gunnar
Guðmundsson um skjálftavirkni fyrir
Norðurlandi. Þeir segja þráláta
skjálftavirkni á þessum slóðum vekja
spurningar um Húsavíkurskjálfta og
rekja sögu jarðskjálfta á svæðinu.
Fram kemur að fari virknin fyrir
mynni Eyjafjarðar að færast austur
í átt til Húsavíkur, verði sérstök
ástæða til að vera á varðbergi.
Aðspurður hvort þeir félagar séu
með þessu að boða stóran Húsavíkur-
skjálfta í náinni framtíð, segist Páll
þó engu geta spáð. Hins vegar þyki
þeim mikilvægt að vekja athygli á
ákveðinni atburðarás og því að á þess-
'um slóðum hafi orðið stórir skjálftar.
Skjálftar fyrir Norðurlandi
fallið í skuggann
Páll segir sögu Norðurlandsskjálfta
mun minna þekkta en sögu Suður-
landsskjálfta, ekki síst vegna þess að
margir af stóru Norðurlandsskjálft-
unum verði úti í sjó og valdi því oft
ekki nærri eins miklu tjóni og Suður-
landsskjálftarnir, sem eigi upptök sín
inni á miðju tiltölulega þéttbýlu svæði.
Þess vegna hafi skjálftar fyrir Norð-
urlandi oft fallið í skuggann.
„Meginhættusvæðið á Norðurlandi
nær frá Fljótavík inn eftir Trölla-
skaga, inn undir Hjalteyri, þaðan til
austurs yfir Eyjaíjöt'ðinn, þaðan beint
á austur að Jökulsá á Fjöllum, og
síðan í norðurátt að Kópaskeri og út
í sjó þar. Úr því fer að draga veru-
lega úr hættu. Þegar komið er inn í
landið sjálft er um að ræða svokölluð
eldvirk svæði og þar verða jarðskjálft-
ar alla jafna minni. Þótt þeir séu tíð-
ir eru þeir ekki svo öflugir," segir Páll.
Áhættugreining nauðsynleg
Aðspurð hvort Almannavarnir rík-
isins hafi uppi áætlanir um sérstakan
viðbúnað vegna hugsanlegra Norður-
landsskjálfta segir Sólveig Þorvalds-
dóttir framkvæmdastjóri að þar á bæ
búist menn alltaf við stórum jarð-
skjálftum á þeim svæðum þar sem
núningsfletirnir mætist. „Jarð-
skjálftavirkni fyrir norðan land hefur
alltaf verið mikil og við hjá Almanna-
vörnum ríkisins höfum alltaf verið
vakandi gagnvart skjálftum jafnt á
Norðurlandi sem Suðurlandi. Ég hef
raunar vakið athygli á því að það
þurfi að gera áhættugreiningu og í
allri umræðunni um Suðurlands-
skjálfta hef ég minnt á það að Reykja-
nes og Norðurland megi ekki gleym-
ast,“ segir Sólveig.
Til er almenn neyðaráætlun, gefin
út af Almannavörnum ríkisins, ætluð
til leiðbeiningar fyrir almannavarna-
nefndir um allt land. Auk þess eru til
áætlanir vegna einstakra atburða, eins
og t.d. Kötlugoss og Kröflugoss, en
að sögn Sólveigar er ekki til nein sér-
áætlun fyrir jarðskjálfta á Norður-
landi.
Menn eru smeykir en
halda þó ró sinni
Á Húsavík hafa skjálftarnir að und-
anförnu ýtt við mönnum og komið af
stað töluverðri umræðu, segir Vigfús
Sigurðsson, formaður almannavarna-
nefndar Húsavíkur og Tjörneshrepps.
Eftir skjálftann 13. september sl.
komu nefndarmenn saman og ræddu
málin, riíjuðu upp og fóru yfir hlut-
verk hvers og eins í skipulaginu.
„Menn eru smeykir, það er engin laun-
ung á því, en halda þó ró sinni. Þetta
er ekki nálægt okkur ennþá en við
erum vakandi yfir því ef virknin fær-
ist austur eftir misgenginu. Þá fara
menn að hugsa sitt ráð,“ segir hann.
Hvað varðar kröfur til nýbygginga
segir Vigfús að síðustu 10-15 árin
a.m.k. hafi verið gengið hart eftir því
á Húsavík að hús séu vel járnbent.
Þá sé í dejglunni að fá verkfræðideild
Háskóla íslands til að skoða hús á
svipaðan hátt og gert hefur verið á
Selfossi, Hvolsvelli og Hellu.
Almannavarnanefnd Öxarijarðar-
héraðs á Kópaskeri hélt æfingafund
eftir skjálftann á dögunum, þar sem
farið var í gegnum og æft svokallað
viðbragðsstig almannavarna, en við-
brögðum gagnvart jarðskjálfta er í
neyðaráætlun Almannavarna ríkisins
skipt í þijú stig: viðbúnaðarstig,
hættustig og neyðarstig.
Að sögn Ingunnar St. Svavarsdótt-
ur, formanns nefndarinnar, var
ákveðið að senda leikskólastjóra,
skólastjóra og forstöðukonu öldrunar-
heimilisins á staðnum tilmæli um að
sjá til þess að lausar skúffur og hillur
yrðu festar og þungir hlutir fjarlægð-
ir úr efstu hillum og í stað þess
geymdir neðarlega, þannig að ekki
væri hætta á að þeir féllu niður við
skjálfta. Þá hafí verið haft samband
við Veðurstofu íslands og óskað eftir
korti af Kópaskersmisgenginu og
Húsavíkurmisgenginu og upplýsing-
um um hvernig áhrifa hafi gætt í
þeim skjálftum sem vitað er um. Einn-
ig hafi verið komið á framfæri tilmæl-
um til Pósts og síma hf. um að koma
lagi á NMT símakerfið, en nokkrir
dauðir punktar séu í þvi kerfi á svæð-
inu. Að síðustu var óskað eftir því
að björgunarsveitirnar á svæðinu
yrðu tengdar inn á sömu talstöðvarás
og almannavarnanefndin.
Árið 1996 voru almannavama-
nefndir þrettán sveitarfélaga á Eyja-
íjarðarsvæðinu frá Dalvík að Grenivík
sameinaðar í eina nefnd, almanna-
varnanefnd Eyjaijarðar. Formaður
hennar er Björn Jósef Arnviðarson.
Hann segir engar sérstakar ráðstaf-
anir hafa verið gerðar í tengslum við
skjálftavirknina nú en vísar til fyrir-
liggjandi skipulags Almannavarna rík-
isins. Hann bendir á að á þessu svæði
hafí menn hingað til gefið snjóflóða-
hættu meiri gaum en jarðskjálftum.
Oflugt viðvörunar-
og útkallskerfi
í sama streng tekur Kristinn Ge-
orgsson, varaformaður almanna-
varnanefndar Siglufjarðar. Þar hefur
sjónum fremur verið beint að aur-
skriðum og snjóflóðum. Hann segir^.
þó að viðbúnaður við slíku gagnist
vel ef til jarðskjálfta kæmi. Þannig
sé t.d. til staðar öflugt viðvörunar-
og útkallskerfi og áætlanir um iým-
ingu húsa.
Á Ólafsfirði hefur almannavarna-
nefnd ekki komið saman í tengslum
við skjálftana að undanförnu. Segir
formaður nefndarinnar, Ari Eðvalds-
son, að ekki hafi verið talin ástæða
til þess eins og sakir standi. Hann
segir menn þó vera á verði og ailt
sé nokkuð vel skipulagt og útfært ef
vá beri að höndum. A undanförnum
árum hafi verið dreift í hús bækling- *
um um snjóflóð og jarðskjálfta, þann-
ig að íbúarnir eigi að vera allvel upp-
lýstir. Þá segir hann að auk þess sem
skipulag Almannavarna um viðbrögð
gegn vá sé fyrir hendi í stjórnstöð
sé það einnig til taks heima hjá öllum
nefndarmönnum, þannig að hægt sé
að grípa til þess strax.