Morgunblaðið - 06.01.1998, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þremenningarnir halda væntanlega frá Suðurskautslandinu til Chile í dag
Ymis áföll, en
aldrei efi um
að takmarkið
myndi nást
Hætturnar voru skammt undan í ferð
íslensku suðurskautsfaranna sem lauk á
nýársdag. Þeir efuðust þó aldrei um að
þeír kæmust á leiðarenda. Helgi Þorsteins-
son ræddi við þá þar sem þeir biðu eftir
flugi áleiðis heim frá búðum við strönd
Suðurskautslandsins.
ÍSLENSKU suðurskautsfaramir,
Ólafur Örn Haraldsson, Haraldur
Öm Ólafsson og Ingþór Bjarnason,
lentu í ýmsum erfíðleikum á ferð
sinni, meðal annars varð sprenging
í prímus, gat komst á bensínbrúsa
þannig að bensín eyðilagði 2-3 daga
matarbirgðir og tönn brotnaði í
Ólafi Erni Haraldssyni.
„Við höfðum þó alltaf fullt vald á
öllum aðstæðum, en ef maður missir
tökin eru hættumar fljótar að koma
upp,“ segir Ólafur. „Þama er 25-30
stiga frost með 4-8 vindstigum og
skjóllaus maður lifír ekki lengi.“
Ólafur nefnir einnig hættuna af
sprungusvæðunum, en leiðangurs-
mennirnir fóru yfir eitt slíkt og
kræktu framhjá öðram. „Sömuleiðis
geta veikindi orðið mjög afdrifarík
fyrir svona leiðangra. Ég lenti í því
að það brotnaði hjá mér jaxl. Við
höfðum töluverðar áhyggjur af því
að þar myndi fara að búa um sig
bólga. Bilið á milli öryggis og hættu
var mjótt en við höfðum búnað og
reynslu til að halda okkur réttum
megin við strikið."
Litlu mátti muna
að kviknaði í tjaldinu
Milli jóla og nýárs varð sprenging
í prímus og var þá um tíma hætta á
að kvikna myndi í tjaldi ferðalang-
anna. „Við vorum með tvo prímusa í
gangi og það virðist hafa komið
stífla í annan með þeim afleiðingum
að eldurinn slokknaði en samt sem
áður hélt bensíngufa áfram að leka
út,“ segir Haraldur. „Þegar svo
hafði gengið um stund náði eldurinn
úr hinum prímusnum í gufuna með
þeim afleiðingum að bensíngufan
sprakk og töluverður eldur kvikn-
aði. Það hefði í sjálfu sér ekki mátt
miklu muna að eldur hefði komist í
tjaldið, en þetta fór allt vel.“
Ólafur segir að það hafi komið
þeim á óvart hversu stór hluti leið-
arinnar var þakinn hörðum og
hvössum sköflum. „Þeir gerðu ferð-
ina erfiðari og voru á lengri vega-
lengdum en við áttum von á. Það er
sérstaklega erfitt að fara yfir þá
þegar þeir eru skáhallt á ferðastefn-
una. Þá grípa þeir í sleðana sem
festast og velta. Það er betra að
fara þvert á þá eða samsíða þeim.
Það tekur mikið á þegar tugir kíló-
metra dag eftir dag era samfelld
breiða af slíkum köflurn."
Kal á andliti, höndum
og lærum
Ólafur nefnir einnig að veðrið hafi
reynst erfitt, einkum hafi það verið
slæmt eftir því sem nær dró póln-
um. Þeir fengu allir á sig kal, á and-
lit, á hendur og læri. Varimar vora
sprangnar og tungan sár. „Við feng-
um líka ýmiss konar álagseinkenni
á vöðva og vöðvafestingar. Þetta er
allt saman hlutir sem búast má við
þegar líkaminn er undir þessu álagi.
Ekkert af þessu var alvarlegt eða
neitt nálægt því að stöðva okkur.“
Einsemdin og auðnin tók líka
nokkuð á ferðalangana. „Það var
ekki nokkurt líf að sjá á leiðinni.
Um 80% af tímanum var heiður
SUÐURSKAUTSFARARNIR, þeir Ólafur Örn Haraldsson, Haraldur Örn Ólafsson og Ingþór Bjarnason,
efuðust aldrei um að þeir myndu ná því takmarki að komast á Suðurpólinn.
himinn og sólskin og bjart og það
var því víðáttan og himinninn sem
fyrst og fremst bar fyrir augu.
Þarna er ekki til sandkom, og ekk-
ert nema þessir tveir litir hvítt og
blátt. Maður fann það þegar við
komum í stöðina á Suðurpólnum að
öll skynfæri voru mjög næm. Við
fundum hvað við höfðum saknað
þess að finna lykt, hita og fjölbreytt
hljóð,“ segir Ólafur.
Á leiðinni var þó einn fjallgarður,
sem nefnist Thiel Mountains. „Það
era mjög virðuleg og reisuleg fjöll og
þau skreyttu ferðina ásamt nokkram
öðrum tindum sem við sáum.“
Hugsað um fortíð og
framtíð á göngunni
Ferðalöngunum gafst nægur tími
til að hugsa meðan á göngunni stóð,
því þeir gengu í halarófu og skiptust
á að hafa forystu. „Maður verður að
leita í hugskoti sér að umhugsunar-
efnum,“ segir Ólafur. „Það er leið til
að útiloka erfiðleikana og sársauk-
ann þegar hann er fyrir hendi. Ég
náði tökum á að rifja upp mjög
margt sem lengi hefur legið grafið í
hugskotinu. Það kom í hugann fólk
og aðstæður og löngu liðnir atburð-
ir. Þar var sennilegt margt sem var
þarft að hugsa um. Ég velti líka fyr-
ir mér framtíðinni, um það sem
væri mér mikilvægt í lífinu og hvað
væra aukaatriði."
Haraldur segist hafa hugsað mik-
ið heim til fjölskyldu og vina. „Ég
hugsaði um starfið mitt, um
skemmtileg atvik frá síðustu áram.
Ég leiddi líka mikið hugann að
framtíðinni og að því hvert ég stefni
í lífinu og hvaða verkefni ég ætla að
taka mér fyrir hendur. Stundum
fékk ég einhver lög á heilann og gat
sungið þau aftur og aftur og losnaði
jafnvel ekki við þau.“
„Maður fer í gegnum marga hluti
á svona langri göngu og kryfur
margt og það má vel segja að þetta
sé á við ákveðna sálfræðimeðferð,“
segir Ingþór, sem er sálfræðingur
að mennt.
í hvíldarhléum, sem vora tuttugu
mínútur, ræddu þeir félagar saman.
„Við töluðum ekki aðeins um að-
stæðumar og færðina, heldur líka
um vini og ýmis þjóðfélagsmál rétt
eins og á venjulegum vinnustað,“
segir Olafur.
Svartur punktur við
sjóndeildarhringinn
Ingþór segir það hafa verið
áhrifamikla sjón þegar þeir nálguð-
ust suðurpólinn. Rannsóknarstöðin
birtist fyrst sem svartur punktur
við sjóndeildarhringinn sem smám
saman stækkaði og stækkaði.
Ólafur segir að móttökurnar þeg-
ar komið var á áfangastað hefðu
ekki getað verið betri. „Við vissum
ekkert á hverju við ættum von.
Leiðangrar hafa fengið mjög mis-
munandi móttökur í rannsóknar-
stöðinni. Sumum hefur ekki verið
hleypt inn á svæðið heldur þurft að
tjalda fjarri. En móttökumar voru
stórkostlegar. Allir yfirmenn stöðv-
arinnar komu á móti okkur ásamt
fleira fólki með fagnarlátum og
faðmlögum. Þeir bára okkur nánast
á höndum sér inn í stöðina þar sem
við komum inn í matsalinn þar sem
vora 50-60 manns. Það var mjög
sterkt áreiti að koma þar inn, finna
lyktina, hitann og horfa á öll þessi
andlit eftir að hafa ekki séð önnur
andlit en á hverjum öðram. Okkar
var fagnað með lófataki og við beðn-
ir að flytja frásögn af leiðangrinum
seinna um daginn sem við og gerð-
um. Áhuginn var mikill og mikið var
spurt um ferðina og um Island.“
Gengið milli „háskóla“
á suðurskautinu
Að fyrirlestrinum loknum var far-
ið með þremenningana í skoðunar-
ferð um stöðina. Þar er óvenju mik-
ill mannfjöldi um þessar mundi því
unnið er að endurbyggingu stöðvar-
innar. „Þetta var eins og að ganga á
milli háskóla því þama fara fram
stórkostlegar vísindarannsóknir.
Staðurinn býður upp á einstakt um-
hverfi til rannsókna vegna þess
hvað loft er hreint, ísinn hreinn og
margvisleg ljósbrigði og annað,“
segir Ólafur.
Islendingamir tjölduðu í útjaðri
íbúðahverfis í stöðinni þar sem þeir
höfðu aðgang að hreinlætisaðstöðu.
Þeir höfðu félagsskap af öðrum
ferðalöngum, áströlskum og belg-
ískum, sem komu til stöðvarinnar
um svipað leyti.
Þeir Ólafur, Haraldur og Ingþór
voru síðdegis í gær staddir í Patriot
Hills, bækistöð fyrirtækisins Ad-
venture Network International sem
flutti þá til Suðurskautslandsins.
Vindurinn var 7-9 vindstig og haml-
aði flugi og ekki var búist við betra
veðri fyrr en í dag.
Þremenningarnir sögðust hlakka
mikið til að koma heim, enda væru
þeir farnir að sakna fjölskyldna
sinna og vina. Þeir báðu fyrir kærar
kveðjur til þeirra og til allra sem að-
stoðað hefðu þá við að komast í
þessa ferð.
Landlæknisembættið kynnir breyttar
áherslur í ungbarnavernd
Frávik í þroska
og frá eðlilegri
sjón greind fyrr
LANDLÆKNISEMBÆTTIÐ
kynnti í gær nýjar áherslur í ung-
bamavernd sem felast m.a. í því
að börn eiga nú að fara í skoðun
þriggja og hálfs árs og fimm ára í
stað tveggja og hálfs árs og fjög-
urra ára áður. Breytingar þessar
tóku gildi síðustu áramót, en
markmið þeirra er að geta greint í
tíma þau börn sem sýna frávik í
þroska eða hegðun og frávik frá
eðlilegri sjón. Þannig væri hægt
að aðstoða þau á viðeigandi hátt
áður en þau hefja skólagöngu sína.
Að sögn Gests Pálssonar barna-
læknis verður skoðun á þriggja og
hálfs árs barni svipuð og skoðun
tveggja og hálfs árs barna áður,
Morgunblaðið/Golli
VIÐ kynningu á breyttum áherslum í ungbarnavernd í gær. Frá
vinstri: Jóhann Ágúst Sigurðsson bamalæknir, Ólafur Ólafsson land-
læknir og Ingibjörg Ásgeirsdóttir hjúkrunarfræðingur.
nema hvað megináhersla verður ára aldur eða jafnvel síðar. Hins
lögð á sjónskoðun. Sú skoðun hafi vegar væri mikilvægt að frávik frá
hingað til farið fram við fjögurra eðlilegri sjón uppgötvaðist
snemma svo hægt væri að hjálpa
barninu á meðan sjónin væri enn í
mótun.
Þá sagði Gestur að fimm ára
skoðun yrði svipuð og fjögurra ára
skoðun áður. Þessari skoðun hefði
hins vegar verið seinkað um eitt
ár þar sem auðveldara væri að
greina þroskafrávik hjá eldri
bömum, en um leið mikilvægt að
slíkt frávik yrði greint áður en
barnið byrjaði í grunnskóla.
Þannig væri hægt að gera viðeig-
andi ráðstafanir áður en skóla-
gangan hæfist.
Vegna þessara breytinga leggur
Landlæknisembættið til að börn á
aldrinum átján mánaða til þriggja
og hálfs árs fari næst í þriggja og
hálfs árs skoðun og það sama eigi
við um böm frá þriggja og hálfs
árs aldri til fjögurra ára aldurs
sem ekki hafi farið í fjögurra ára
skoðun. Síðan fari þessi börn fimm
ára í skoðun.
Þau böm sem þegar hafa farið í
fjögurra ára skoðun fari hins veg-
ar næst í sex ára skoðun.