Morgunblaðið - 21.11.1998, Blaðsíða 57

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998 ðf'
AÐSENDAR GREINAR
Alþjóðlegur baráttudagur
strandveiðisamfélaganna
TALIÐ er að yfir 110 milljónir
manna í heiminum byggi fram-
færslu sína á hefðbundnum strand-
veiðum og umsýslu með aflann.
Skilgreining á strandveiðum ætti
að liggja ljós fyrir íslendingum.
Veiðar smábáta, frumbyggja og yf-
irleitt þeirra sem færa veiðina dag-
lega að landi falla þar undir.
Strandveiðarnar eru gríðarlega
mikilvægar í fæðuframboði á stór-
um og fjölmennum svæðum jarðar,
ekki síst þar sem prótein er af
mjög skornum skammti.
í aldanna rás hafa skapast sterk-
ar hefðir fyi’ir veiðunum sem og
margslungnu neti dreifíngar og
viðskipta með aflann.
Upp er risin íjölda-
hreyfing, segir Arthur
Bogason, gegn yfír-
gangi stórfyrirtækja og
yfirvalda við nýtingu
hafanna.
Stærstur hluti fískibátanna er
frumstæður mjög í okkar skilningi.
Hvað veiðiaðferðir snertir er álita-
mál hvað sé frumstætt og hvað
ekki. Ætli fáir falli t.d. betur undir
skilgreiningu nútímans á „náttúru-
vænum veiðum“ en fiskimennirnir
sem ýmist ganga eða kafa eftir
bráðinni.
Innrásir á heimamið
Á undanfórnum áratugum hafa
fjölmörg strandveiðisamfélög
heims orðið fyrir biturri reynslu af
alþjóðlegum stórfyrirtækjum í
sjávarútvegi. Sífellt fer í vöxt að
fyrirtækin geri „sameiginlega
áhættusamninga“ við yfírvöld ým-
issa ríkja og sendi í kjölfarið flota
verksmiðjuskipa inn á hefðbundin
mið íbúanna. Það lætur að líkum að
þessar uppákomur eru algengastar
í Afríku, S-Ameríku og Asíu fjær.
Ekki þarf langt mál til að útlista
samráð flestra ráðamanna þessara
ríkja við almúgann. Oftar en tárum
taki eru samskiptin á þann veg að
yfirvöld beita líkamlegu og andlegu
ofbeldi. Sem þetta er ritað, rotna
þúsundir blásnauðra fiskimanna í
dýflissum ofbeldisseggja fyrir þær
sakir einar að mótmæla með frið-
samlegum hætti innrásinni á
heimamiðin.
Fjölmiðlar hafa sjaldnast borið
okkur tíðindi af þessum staðreynd-
um. Sögur þessa fólks drukkna í
hertólaskarki og öskrum pappírs-
höndlara verðbréfahallanna. Verk-
smiðjuskipin staldra ekki lengi við.
Þegar allur botn er dottinn úr veið-
unum og botninn á svæðinu ein-
hvern veginn orðinn allt öðruvísi
en þegar þau komu, hraða þau sér
á brott - líklega til að heiðra físki-
menn annars staðar með nærveru
sinni. Þetta fískveiðimynstur kall-
ast „rape and run físhery", sem
vart er þörf á að þýða. Græðgin og
heimskan eiga sínar dýrðlegu
stundir.
Alþjóðasamtök
stofnuð
Til allnokkurra ára hafa einstak-
lingar og félög, bæði á norður- og
suðurhveli jarðar, unnið að því að
mynda samtök íbúa strandveiði-
LIMMIÐAPRENT
Þegar þig vantar límmiða
Skemmuveji 14,200 Kópavogi. S. 587 0980. Fox 557 4243
samfélaganna svo berjast megi
gegn þessari þróun. Fremstir í
flokki hafa farið Kanadamenn og
Indverjar. Á síðasta ári boðuðu
þessar þjóðir til ráðstefnu í Nýju-
Delhi á Indlandi þar sem saman
söfnuðust fulltrúar félaga og sam-
taka frá 32 þjóðum, hvaðanæva;
Afríku, Norður- og S-Ameríku,
Evrópu og Asíu, bæði nær og fjær.
Strax í upphafi ráðstefnunnar
var ljóst að grundvöllur var fyrir
stofnun samtaka þessara þjóða.
Þetta tókst. Á síðasta degi ráð-
stefnunnar, hinn 21. nóvember
1997, voru samþykkt drög að end-
anlegum stofnsamningi sem lagður
verður fyrir aðalfund samtakanna
árið 2000. Samtökin bera nafnið
World Forum of Fish Harvesters
and Fishworkers (WFF) og var
Indverjinn Thomas Koeherry kos-
inn formaður þeirra, en hann hefur
verið brautryðjandi í réttindabar-
áttu indverskra fiskimanna.
Landssamband smábátaeigenda
er einn af stofnaðilum WFF og á
sæti í stjórn samtakanna.
Baráttudagur
strandveiði-
samfélaganna
Fyrsta verk hinnar
nýkjörnu stjórnar
WFF var að lýsa
stofndaginn, 21. nóv-
ember, alþjóðlegan
baráttudag strand;
veiðisamfélaganna. I
dag standa margir
stofnaðilanna fyrir að-
gerðum; verkföllum,
kröfugöngum og úti-
fundum, ýmsum tákn-
rænum athöfnum og Arthur
dreifíngu fræðsluefnis. Bogason
Á Indlandi er t.d. áætl-
að að um 200 þúsund manns muni
taka þátt í aðgerðum dagsins í
Bombay einni saman.
Upp er risin fjölda-
hreyfing gegn yfir-
gangi stórfyrirtækja
og yfirvalda við nýt-
ingu hafanna. Ibúa?
strandveiðisamfélag-
anna eru byrjaðir að
sameinast og munu
ekki láta deigan síga
fyrr en réttur þeirra
hefur veríð viður-
kenndur í verki.
Réttur fólks til að
vernda lífsbjörg sína,
menningu og arfleifð
er grundvöllur mann-
legs samfélags og sú
réttarkrafa nær ekki
síður til íslands éfi
annarra landa.
Höfundur er formaður Landssam-
bands smábátaeigenda.
Vilt þú bæta heilsuna og
grennast? Hringdu núna í síma
554 1159