Morgunblaðið - 24.01.1999, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 24. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Þorkell
KLAUS Otto Kappel sendiherra Dana á fslandi segir tilfinningar sínar vera tregablandnar nú við brottfórina, enda liafi sér liðið vel hér á landi.
Höfum alltaf komið
að opnum dyrum
Fyrir fímm árum tók Klaus Otto Kappel
við stöðu sendiherra Dana á Islandi. Þá
sagðist hann myndu leggja megináherslu á
danska tungu og menningu í starfí sínu og
við það hefur hann staðið. I viðtali við
Hildi Friðriksdóttur rifjar hann upp hvað
hefur verið efst á baugi á ferli hans hér á
landi en um mánaðamótin heldur hann á
ný til Danmerkur.
LAUS Otto Kappel er á
förum úr danska send-
iráðinu nú um
mánaðamótin og fer til
starfa í danska utanríkisráðuneyt-
inu. Embætti sendiherra hefur
hann gegnt hér á landi undanfarin
fimm ár.
Hann segir að tilfmningar sínar
séu tregablandar, að vísu sé alltaf
gott að snúa heim og hitta fjöl-
skyldu og vini, en hér á landi hafi
fjölskyldan líka eignast góðan vina-
og kunningjahóp. „Fjárhagsáætlun-
in leyfir ekki að sendiráðið haldi
kveðjuhóf fyrir alla þá sem við vild-
um, svo ef mér leyfist, þá vil ég nota
tækifærið í þessu viðtali og þakka
öllum samstarfið, sem ég næ ekki
að kveðja,“ sagði Kappei þegar
Morgunblaðið hitti hann í vikunni.
Þá var hann nýkominn frá Dan-
mörku, þar sem hann var í fylgd
Halldórs Ásgrímssonar utanríkis-
ráðherra í opinberri heimsókn.
Sendiherrann tekur fram að opin-
berar heimsóknir séu mikilvægur
hluti af tengslum landa í milli og
segir að þrátt fyrir að leið Halldórs
liggi oft til Kaupmannahafnar
vegna Norðurlandasamstarfs gefist
annars konar tækifæri til viðræðna
í opinberum heimsóknum. Meðal
annars hafi utanríkisráðherra að
þessu sinni hitt Danadrottningu og
forseta þjóðþingsins auk þess að
ræða við ráðherra dönsku ríkis-
stjómarinnar.
Drottningin sá spaugilegu
hliðina
Kappel nefnir dæmi um aðrar op-
inberar heimsóknir bæði hingað til
lands frá Danmörku, Færeyjum og
Grænlandi, og öfugt, og segir að
samvinnan hafi aukist ár frá ári
milli síðastnefndu tveggja þjóðanna
og íslands, einkum varðandi fisk-
veiðar, samgöngur, ferðaþjónustu
og menningu.
Eins og títt er meðal Dana er
húmorinn ekki langt undan. Hann
rifjar upp þegar menn dönsuðu
hringdans í Færeyjum og „komust í
leiðslu eins og innfæddir“. Nefnir
einnig fjórar heimsóknir Margrétar
Danadrottningar til íslands og seg-
ir að í öll skiptin hafi verið slæmt
veður. „Hún hlakkar mjög til að
koma hingað einhvern tíma í góðu
veðri,“ segir hann og rifjar upp
leiðindaveðrið þegar hún kom í til-
efni listahátíðar í fyrra. Við athöfn-
ina í Hafnarhúsinu vai- setið úti.
„Auðvitað fór að rigna. Hávaðinn
var svo mikill þegar regnið buldi á
regnhlífunum, að ekkert heyrðist í
borgarstjóranum, en drottningin sá
spaugilegu hliðina á aðstæðunum,"
segir hann.
Efling danskrar tungu
og menningar
Skömmu eftir að Kappel tók við
embætti sínu hér á
landi nefndi hann í
blaðaviðtali, að
aðalmarkmið sitt
væri að efla danska
tungu og menn-
ingu. Óhætt er að
fullyrða að við það
hafi hann staðið.
í sendiherratíð
hans ákvað danska
ríkisstjórnin að leggja samsvarandi
55 milljónum íslenskra kóna á fjár-
lögum áranna 1996 og 1997 til
dönskukennslu hér á landi. Hefur
nýting fjarins verið ákveðin í sam-
ráði við íslendinga. „Styrkirnir eru
tilkomnir vegna sögulegra tengsla
landanna og vegna þess að Island er
eina landið fyrir utan Danmörku
þar sem danska er skyldufag í skóla
og fram að þessu fyrsta erlenda
tungumálið. Þegar kallað er eftir
sérstöku fjármagni til þessara mála
komum við til móts við þær óskir.
Þó ekki nema við finnum fyrir mikl-
um áhuga íslendinga á málefninu,
sem við höfum gert og erum mjög
þakklát fyrir,“ segir hann.
Megináherslan hefur verið lögð á
talmálið með ýmsum hætti. Fyrir
utan að hafa danskan sendikennara
við Háskóla Islands, bjóða upp á
námskeið fyrir dönskukennara,
nemendur og fleira, hafa meðal ann-
ars þrír danskir farandkennarar
farið út í grunnskólana víða um land
og kennt dönsku í fáeinar vikur í
senn. Kappel segir að mikill áhugi
sé meðal danskra kenn-
ara á þessu starfi. I
hvert skipti sem
auglýst sé eftir farand-
kennurum sæki í kring-
um 50 manns um. „Við
höfum einnig fengið
jákvæð viðbrögð frá
nemendum, sem sumir
hverjir hafa spurt hvort
danskur kennari komi
ekki aftur næsta vetur.“
Kappel nefnir einnig nýtt náms-
efni á myndböndum sem nýlega
hefur verið gefið út og segir að sjón-
varpsmyndin Hildur, sem sýnd var
hér á landi fyrir um 20 árum, hafi
verið bam síns tíma. „Tungumálið
sem þar er talað heyrir fólk ekki
lengur þegar það kemur tii Kaup-
mannahafnar. Það var því búið til
nýtt myndband, þar sem nemendur
geta heyrt hvemig jafnaldrar
þeirra tala nútíma dönsku og hvern-
ig menning þeirra er.“
Bjartsýnn á stöðu dönskunnar
Kappel ræðir einnig um mikil-
vægi danskra kvikmynda og sjón-
varpsefnis til að viðhalda hlustun-
inni. Hann gleðst því yfir að Islend-
ingum býðst nú að ná norrænum
sjónvarpsstöðvum í gegnum breið-
bandið og telur að það muni einnig
nýtast til dönskukennslu.
Hann er bjartsýnn á stöðu dönsk-
unnar á íslandi í framtíðinni og ótt-
ast ekki, að hún muni líða fyrir það
að enska verði fyrsta erlenda tung-
umálið, sem kennt verður í skóla. í
því sambandi nefnir hann einnig op-
inberan stuðning mikilsmetinna Is-
lendinga, sem leggja áherslu á að
danska sé lykillinn að norrænu sam-
starfi.
„Þetta er mikilvægt fyrir Dani því
það verður að vera kristaltært að
áframhaldandi dönskukennsla sé
sprottin af áhuga íslendinga sjálfra.
Við ræðum saman um hver þöifin er
hverju sinni. Séu íslendingar
ánægðir með útkomuna þá erum við
tilbúnir til frekari stuðnings,“ segir
hann og bætir við að vissulega séu
það raddir eldri íslendinga sem
heyrist um mikilvægi dönskunnai- í
tengslum við nonænt samstarf.
Hann kveðst hins vegar vonast til að
sá kraftur sem kominn sé í dönsku-
kennsluna núna skili þeim árangri að
ungt fólk fái sömu sýn varðandi
norrænt samstarf.
Undir sömu fjárveitingu og til
dönskukennslu féll einnig ákveðinn
hlutur til kynningar á danskri list
og menningu og þá í tengslum við
tungumálið. Kappel nefnii- nöfn eins
og Benny Andersen, Ghita Nprby,
Lise Nprgaard og Johannes Mol-
lehave. „Mpllehave var ekki mjög
þekktur á Islandi áður fyrr. Hann
kom til landsins í fyn-a til að kynna
sér íslendingasögurnar og hélt hér
fyrirlestra um Soren Kirkegaard og
fleiri. Þar sem ég vissi að hann talar
mjög hratt tók ég fram að hann yrði
að tala hægt og skýrt til að Islend-
ingar næðu því sem hann segði. Eg
bjó mig undir fyrirlesturinn með því
að skrifa á pappírsblað „andante"
[fremur hægt] og í hvert skipti sem
„Við höfum fengið
jákvæð viðbrögð frá
nemendum, sem
hafa spurt hvort
danskur kennari
komi ekki aftur
næsta vetur.“
hann í ákafa sínum fór að tala of
hratt rétti ég upp blaðið. Þá hægði
hann á sér í smá stund en var síðan
komin á fullt aftur,“ segir Kappel og
hlær.
Hann bætir við að Mollehave hafí
hrifist mjög af landinu og að hann
ætlaði sér að skrifa um það. Hann
er væntanlegur 20. febrúar nk. í til-
efni opnunar sýningai' á verkum
H.C. Andersen, þar sem hann mun
fjalla um rithöfundinn.
Mikill innflutningur
frá Danmörku
„Eitt af meginviðfangsefnum
sendiherra er á sviði viðskipta. Það
vill svo skemmtilega til að Island er
stærsti markaður Danmerkur í
heimi, ef miðað er við höfðatölu.
Þegar borin eru saman umsvif við-
skiptanna þá sést einnig að íslenski
markaðurinn er umsvifameiri en í
Brasilíu, Taívan og Portúgal, sem
þó eru allt stórir markaðir,“ segir
Kappel og bætir við að viðskiptin
hafi farið vaxandi í samræmi við
batnandi efnahag íslendinga. Danir
verði varir við aukinn útflutning til
Islands á vörum eins og listmunum,
fatnaði, skartgripum og gjafavöru,
en einnig megi merkja aukinn
ferðamannastraum frá Danmörku
til íslands.
Hann segir að samskipti íslend-
inga og Dana séu og hafi verið ákaf-
lega farsæl. Vissulega hafi komið
upp ágreiningur en hann hafi alltaf
verið leystur í rólegheitunum, svo
sem ágreiningurinn um mörk
veiðisvæðanna milli íslands og
Grænlands. „Það tók langan tíma
en á endanum náðum við samkomu-
lagi sem allir voru sáttir við,“ segir
hann.
Hann gefur ekki mikið út á það,
hvort íslendingar séu eifiðir og
þverir andstæðingar í samn-
ingamálum en segir að margar
ákvarðanir séu háðar samþykktum
Alþingis. Þar sé því bæði sterkur og
Iagalejgur og pólitískur grunnur
sem ísiendingar telji sig þurfa að
verja. „Varðandi fiskveiðarnar er
einnig mikill efnahagslegur ávinn-
ingur. Danir hafa því mikinn skiln-
ing á alvöru þess máls. Við höfum
alltaf komið að opnum dyrum og
mætt vingjarnlegu viðmóti þegar
við höfum þurft að ræða einhver
málefni af hvaða toga sem er,“ segir
hann.
Hefðbundinn ferill
Klaus Otto Kappel hefur starfað
fyrir dönsku utanríkisþjónustuna
frá 1961 og kveðst hafa fengið
dæmigerðan framgang í starfi.
Hann hefur verið sendiherra í Pek-
ing, Washington, Bonn, Bogota og
Sofíu, þaðan sem hann kom til ís-
lands. „Þar var mikill órói, svo að á
þremur og hálfu ári voru við völd
þrír forsetar, fimm forsætisráðherr-
ar og sex utanríkisráðherrar. Eg
var ekki fyrr búinn að kynnast ein-
hverjum þeirra fyrr en annar var
tekinn við. Þetta var mjög erfitt svo
að fyrir fimm árum bað ég um að
komast til einhvers annars Evrópu-
lands. Þá hafa þeir litið á Evrópu-
kortið, bent á Búlgaríu og sagt:
Hann situr þarna syðra og vill
breytingu, þá er best að setja hann
á hinn endann á kortinu eða á ís-
Iand,“ segir hann sposkur á svip.
„ísland var ekki bara öðruvísi
vegna stjórnmálanna heldur er ís-
land landfræðilega allt öðru vísi.
Orkumál eru mikið vandamál í
Austur-Evrópu en hér hafa menn
notað tæplega 10% af heita vatninu.
Þessar andstæður voru mér mikils
virði og verkefnin hafa verið allt
öðruvísi.
Það er erfitt að segja hvað stend-
ur upp úr,“ segir hann svo.
„Maður sér það kannski betur
þegar maður er farinn af vettvangi,
en ætli það sé ekki sú góða vinátta
sem við höfum eignast hér á landi
meðal fjölmargi-a einstaklinga.
Nútímabókmenntir hafa einnig
hrifið mig og sömuleiðis hefur
náttúran haft mikil áhrif á okkur.
Við fórum hringinn í kringum land-
ið, vorum í bændagistingu og
komumst í nána snertingu við land-
ið. Það skilur einnig mikið eftir,“
segir Klaus Otto Kappel, sem
kveðst eiga von á að því að koma
hingað aftur sem ferðamaður.