Morgunblaðið - 13.03.1999, Side 73
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 13. MARZ 1999 73
Það er vetur, dimmur morgunn
og hríð. Stór rúta stoppar fyrir
framan Héðinsminni, hálffull af
krökkum. Valdimar ýtir á takka og
seigir um leið og dyrnar opnast:
„Uthlíðin er ekki komin, ætli Jón
hafí þui-ft að keðja“? Þeir krakkar
sem ekki eru orðnir unglingar troð-
ast hver um annan þveran út úr
bflnum og ryðjast inn um dyrnar á
skólanum. Strákarnir tala um færð
á vegum en þeir hafa sérstakan
áhuga á sköflum. Einn er ekki viss
um að Jón sé með neinar keðjur í
bflnum hjá sér en umræðumar
leysast upp eftir að stígvélum og
skóm hefur verið sparkað af litlum
fótum í anddyrinu. Allir flýta sér
inn í eldhús, því þar situr hún Anna
fyrir endanum á borðinu, alltaf
mætt fyrst manna til að taka á móti
okkur. Og það var eins víst og að
sólin kemur upp á morgnana.
Eitt sinn skal hver deyja. Það er
eitt af því fáa sem við getum verið
viss um. Nú hefur Anna Jónsdóttir,
gamli kennarinn minn frá því forð-
um daga í Akraskóla, svarað síð-
asta kalli, eftir erfiða baráttu við ill-
vígan sjúkdóm. Minningamar
streyma fram í hugann. Anna var
einstök kona og skipar sérstakan
sess í hug þeirra sem urðu þeimar
gæfu aðnjótandi að fá að kynnast
henni og hafa hana fyrir kennara.
Hún var nemendum sínum miklu
meira en kennari. Fyrir utan að
hafa ýtt okkur blíðlega af stað út í
lífið með því að kenna okkur að lesa
og skrifa umvafði hún alla sinni al-
kunnu hlýju sem aldrei þraut. Við
bekkjarfélagamir vorum í óvenju-
fjölmennum árgangi og oft óstýri-
látir. Þrátt fyrir það virtist Anna
aldrei þreytast á ærslagangi okkar
og var eins og óhagganlegur klett-
ur, ótrúlega þolinmóð, sama hverju
á gekk. Við höfðum mismikinn
áhuga á lærdómnum eins og geng-
ur. Eg var tossinn í handavinnu og
þótti þau fræði öll heldur ómerki-
leg. Samt leiddist mér í aðra rönd-
ina að metnaðurinn fyrir prjóna-
skap og öðru slíku væri ekki fyrir
hendi, af því ég vissi að Anna tók
það nærri sér.
Síðast þegar ég hitti Önnu var
hún orðin rúmföst á Landsspítalan-
um. Þá spurði hún mig hvort ég
héldi að hún þyrfti að breyta ein-
hverju hjá sér, því hún væri farin
að finna dauðann nálgast hægt og
sígandi. Mér fannst eins og eggið
ætti að kenna hænunni, þegar þessi
kona, sem hafði kennt mér svo
margt umfram það sem ætlast er til
í kennsluskrá gmnnskólanna,
spurði mig ráða um slíka hluti. Eg
hafði alltaf litið upp til hennar og
ekki látið mér detta í hug að hún
hefði nokkru sinni gert annað en
það sem var best og réttast hverju
sinni.
Ég er þakklát fyrir að hafa fengið
að kynnast Önnu Jónsdóttur og bið
henni Guðs blessunar. Aðstandend-
um votta ég mína dýpstu samúð.
Sigríður Gunnarsdóttir
frá Flatatungu.
Hún var ein af hetjum hvers-
dagslífsins. Verkahringur hennar
var stór, dagsverkið krefjandi.
Þingeyingurinn Anna Jónsdóttir
flutti til okkar í Blönduhlíðina í
blóma lífsins. Henni fannst fjöllin
gróðurlaus og ásarnir gi-ýttir, sakn-
aði kjarrgróðurs og berjalyngs. En
Anna aðlagaðist fljótt nýju um-
hverfi. Þessi glæsilega, glaðlynda
kona vann hug og hjörtu allra. Hún
var fjölhæf og listfeng og verkin
léku í höndum hennar. I stað kjarr-
gróðurs gróðursetti hún trjáplönt-
ur við húsið sitt og átti þar unaðs-
reit með fjölbreyttum gróðri. Og
varla leið svo nokkurt haust að hún
Anna Jónsdóttir fyndi ekki ein-
hvers staðar berjalyng.
Anna var félagslynd og hafði
alltaf nógan tíma aflögu. Kvenfélag
Akrahrepps fékk, ómælt, að njóta
verka hennar.
Haustið 1971 réðst Anna til
kennslu við Akraskóla. Þar unnum
við saman, ásamt fleirum, til vors
1993. Hún kenndi yngstu bekkjun-
um og einnig alla handavinnu og
heimilisfræði. Það mætti hver
kennari vera stoltur af að skila
nemendum í 9 ára bekk jafnvel
undirbúnum og þeir komu frá
Önnu.
í handavinnukennslunni var efn-
isvalið fjölbreytt og ekkert lét hún
frá sér fara nema fullfrágengið og
orðið að nýtilegum hlut. Allt varð
að einhverju og handbragðið henn-
ar Önnu sveik engan. Þótt aðstaðan
væri léleg fyrstu árin var ekkert
verið að setja það fyrir sig. Heimil-
isfræðin lék einnig í höndum henn-
ar, allt var svo auðvelt og kennslan
bæði hagnýt og fjölbreytt.
Vinnudagurinn í skólanum var
oft langur. Aldrei var talað um
stundafjölda eða aukagreiðslur.
Verkin sem þurfti að vinna voru
unnin af alúð og smekkvísi. Það
var allt hægt að gera með Önnu
sér við hlið. Kannski skrapp hún
aðeins inn til sín og kom að vörmu
spori aftur með góðgæti á diski, til
að gæða okkur á. Sagði að nú
skyldum við setjast niður og fá
okkur hressingu. Anna var mjög
ljóðelsk og eitt af hennar uppá-
haldsljóðum var Burnirótin eftir
Bjarna Þorsteinsson. Þrisvar sinn-
um setti hún upp skrautsýningu á
litlu jólunum við þetta fallega ljóð.
Hún bjó sjálf til alla búningana og
þar naut listfengi hennar sín vel.
Þessar sýningar hefðu sómt sér á
hvaða leiksviði sem var. Þá las hún
ljóðið af snilld. Síðasta uppfærslan
var kveðja hennar til skólans, sein-
asta veturinn sem hún kenndi. Síð-
asta myndin, sem hún teiknaði og
gaf skólanum, var blómamynd og á
hana skrifaði hún ljóðlínu úr
Burnirótinni: „Ó berðu mig til
blómanna".
í litlu samfélagi reynir mikið á
hvern og einn. I 22 ár var Anna
Jónsdóttir kjölfestan í starfi Akra-
skóla. Hún brást aldrei. Laðaði að
sér alla sem með henni unnu og var
börnunum traustur vinur.
Ég geymi í minningunni gim-
stein, þegar Anna kom í síðasta
sinn í skólann til mín á liðnu vori,
þá orðin sjúk. Þar áttum við okkar
kveðjustund við skólann.
Fyrir rúmu ári tók Anna að
kenna þess sjúkdóms er lagði hana
að velli. Síðustu mánuðina dvaldi
hún á Landspítalanum. Ég vil
þakka Jóhönnu Sigríði Sigurðar-
dóttur fyrir þá einstöku umhyggju
sem hún sýndi Önnu, vinkonu okk-
ar, í veikindum hennar.
Nú er dagsverkinu lokið, verka-
hringurinn hefur lokast. Elskulegri
vinkonu og velgjörðarmanneskju
vil ég tileinka síðustu erindin úr
ljóðinu hennar, Bumirótinni.
M krýpur hljótt við hennar fót
frá himnum engill smár.
Hann losar hægt um hennar rót
þá hýma fólvar brár.
Þau bárust upp til blómanna í birtu og yl.
A svanavængjum sveif hann burt
á sólarbjarta leið.
Við brjóst hans lá hin bleika jurt
og bætt var sérhvert mein.
Þau bárust upp til blómanna í birtu og yl.
Nú hefur engill Guðs leyst sál
Önnu úr sjúkum líkama og borið
hana til blómanna í birtu og yl, eins
og burnirótina forðum. Þar mun
hún verða umvafin blómunum sem
hún unni, böðuð í birtu og yl, með
handavinnuna sína, skapandi sín
listaverk.
Við dmpum höfði í virðingu og
þökk. í þökk fyrir að hafa fengið að
lifa og starfa með Önnu Jónsdóttur
og í virðingu fyrir minningu henn-
ar.
Innilegar samúðarkveðjur.
Helga Bjarnadóttir.
Elsku besta amma mín!
Ég vil þakka þér fyrir allar góðu
minningarnar sem þú hefur gefið
mér, og sem ég mun varðveita vel.
Minningarnar um sveitina og all-
ar góðu stundirnar sem við eyddum
saman þar. Og alltaf þegar ég svaf
hjá ykkur afa í sveitinni komstu og
sast hjá mér og last með mér bæn-
irnar áður en ég sofnaði.
Megi Guð varðveita þig, elsku
amma mín, og vil ég kveðja þig með
þessari litlu bæn sem þú varst vön
að fara með fyrir mig.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Þín
Birna Sólveig.
Minning löngu liðin kemur upp í
huga minn, minning sem oft hefur
sagt mér meira en margt annað um
mannkostakonuna Önnu á Ökrum.
Ég hafði kafað djúpan snjó eftir
þjóðveginum framan frá Miklabæ
og út að Ökrum. Það var dimmt en
stjörnubjart og tunglið lýsti nýfall-
inn snjóinn í logninu. Akveðið er-
indi átti ég við húsvörðinn í Héðins-
minni sem þá var Sigurður Jóels-
son, eiginmaður Önnu. Þegar ég
gékk upp Akrabrekkuna sá ég ljós í
gluggum í litla húsinu á hólnum. Ég
barði að dyrum og það var Anna
sem kom til dyra, ég kynnti mig,
bar upp erindið og baðst afsökunar
á að trufla þau heima um helgi.
Þessi afsökunarbeiðni var óþörf því
að það var aldrei nein sérstök frí-
helgi hjá Önnu og Sigga.
Skemmst er frá því að segja að
mér var boðið í eldhúsið hennar
Önnu og þar voru bornar fram
ki-æsingar engu líkar. Kaffí, ástar-
pungar, smurðir partar og rúg-
brauð með kæfu. Þegar ég bjó mig
af stað aftur tók Anna eftir því að
ég var í Jounnum sokkum í stígvél-
unum. „Attu ekki alminnilega ullar-
sokka Jóhanna mín, hérna gáðu
hvort þessir passa,“ sagði Anna og
rétti mér nýprjónaða ullarsokka.
Laun mín voru koss á kinn. Þannig
var Anna mín, alltaf að hugsa um
velferð annarra. Og margir áttu
kossar mínir á mjúku kinnina henn-
ar eftir að verða áður en yfir lauk.
Frá þessari kvöldstund liðu svo
nokkur ár, þar til Anna hóf störf
sem kennari við Barnaskóla Akra-
hrepps, sem nú heitir Akraskóli. Þá
upphófst okkar einstæða vinátta,
sem entist í nær þrjá áratugi.
Anna var hússtjórnarkennari að
mennt og allt lék í höndum hennar,
einnig átti hún sjö mannvænleg
börn, því lá beinast við að hún
kenndi handmennt og sæi um
kennslu yngstu barnanna. Anna var
mjög lagin við börn og sat stundum
með þau litlu í fanginu þegar hún
var að kenna þeim að prjóna. Mér
fannst Anna geta gert allt, ef átti að
leika leiki-it eða setja upp skraut-
sýningu, þá voru engin vandamál,
hvort heldur var saumað úr taui
eða búið til úr pappa. Ef vantaði
g'rímu fyrir úlf, þá var hún komin
eftir smástund.
Við vorum lengstum þrjár kon-
urnar sem störfuðum við skólann á
þessu tímabili og vorum einn hug-
ur og ein sál og samvera okkar í
skólanum var okkar hálfa líf á
þessum árum, mikið var spjallað
og hlegið og stundum var hlegið og
grátið í einu. Anna var mikill
húmoristi og hafði lag á að létta
andrúmsloftið, oft með því að gera
grín að sjálfri sér. Aldrei kom upp
misklíð og aldrei bar skugga á
samstarf okkar. Anna var oft búin
að fara í fjós áður en hún kom í
skólann á morgnana. Við Helga
biðum ætíð spenntar eftir Önnu,
þegar hún kom í löngu frímínútun-
um, með skálina góðu vafða í
diskaþurrku, og við settumst sam-
an og gæddum okkur á góðgætinu
frá Ónnu og ræddum verkefni
dagsins. I lok vinnudags sé ég
Önnu ganga yfir hlaðið, gegnum
litla hliðið við gamla bæinn, hún
veifar og gengur inn í húsið sitt, til
Sigga og barnanna sinna.
Lífið hefur ekki alltaf verið dans
á rósum hjá Önnu. Hún kom ung í
Skagafjörð, gerðist bóndi með
manninum sínum og börnunum og
baráttukonan Anna tók öllu sem að
höndum bar, kvartaði aldrei, vann
öll sín verk af kostgæfni og í stopul-
um stundum fékk hún útrás fyrir
listræna hæfileika sína í hannyrð-
um og málun. Hún var jafnvíg á
nál, tvinna, saumavél og pensil og
allur matur varð að veislumat úr
hendi Önnu, atorkukonunnar Önnu
sem aldrei féll verk úr hendi.
Anna var ræktunarkona sem
vildi hafa mikið af blómum í kring-
um sig, þess vegna var það henni
mikið gleðiefni þegar hún fékk
gróðurhúsið og gat haft blóm allt
árið. Fyrir réttu ári dró ský fyrir
sólu í lífi Önnu. Hún fór að finna
fyrir slappleika í fótum, ógleði og
grenntist mjög. Á þessu fannst í
raun aldrei skýring en vatn settist
að heila hennar, vatninu var tappað
af og eftir það var Anna ósjálf-
bjarga, rúmliggjandi í hálft ár.
Henni var kippt út úr lífinu og ég
held að innst inni hafi hún allan
tímann vitað að hún næði aldrei
heilsu á ný en hún vildi alltaf reyna
allt sem hún gat, aðallega fyrir okk-
ur sem stóðum henni næst.
Gott tímabil með merkjanlegri
framför kom þó í október og nóv-
ember í haust um það leyti þegar
Álftagerðisbræður komu og sungu
fyrir hana á Landspítalanum. Sú
stund var ógleymanleg og Anna
ljómaði af gleði og þakklæti og ég
held að henni hafi fundist verst að
eiga ekkert gott með kaffinu handa
bræðrunum.
Á þessum tíma áttum við saman
góðar stundir, hlustuðum á karla-
kórinn Heimi og spjölluðum. Margt
var þá rætt sem við höfðum aldrei
rætt áður og verður nú aldrei fram-
ar rætt. Stundum vildi Anna að ég
héldi í hönd sína og við sátum í
djúpri þögn, í djúpri, helgri innri
kyrrð, og þetta voru stærstu og
dýrmætustu stundirnar okkar. Um
jólin og áramótin var Anna einnig
það hress að hún gat farið heim til
Fríðu, dóttur sinnar, og notið hátíð-
anna í faðmi fjölskyldunnar. Síð-
ustu vikurnar vora Ónnu erfiðar og
hún sagði við mig: „Jæja, Jóhanna
mín, nú fer að styttast í því að ég
fari heim.“ Hún var í raun búin að
kveðja okkur og loka augunum sín-
um. Hún skilaði sátt af sér því lífi
sem Guð gaf. Elsku Anna mín, það
var gott að þú fékkst að hverfa í
faðm Guðs á þennan hljóðláta hátt
og þér leið svo vel þegar Guð kom
að sækja þig. Þegar ég kom að
rúminu þínu eftir andlátið var ég
full þakklætis fyiir að hafa fengið
að vera svona mikið hjá þér þessa
síðustu mánuði lífs þíns. Ég vil
muna þig í hvfld og eins og bros
leiki um varir þínar og hagleiks-
hendurnar þínar hvfla í friði ofan á
hvítri sænginni.
Elsku Siggi minn, dæturnar sex
og sonurinn eini, Guð gefi ykkur
stvrk og blessi minningu mætrar
konu.
Jóhanua Sigríður
Sigurðardóttir.
Minning um skólasystur
Minnisstæður er sólríkur haust-
dagur íyrir rúmum fimmtíu árum.
Þann dag hittumst við í Reykjavík
fjórtán stúlkur sem vorum að hefja
nám í Húsmæðrakennaraskóla Is-
lands er þá var settur í þriðja sinn.
Skólinn var þá til húsa í Háskóla ís-
lands og skólastjórinn Helga Sig-
urðardóttir lagði okkur lífsreglurn-
ar í námi og skólastarfí.
Þessi nemendahópur sem var
víðsvegar af landinu átti eftir að
deila daglegri önn og gáskafullum
gleðistundum innan veggja skólans
næstu árin í bóklegu og verklegu
námi.
Það sýndi sig fljótt að þótt við
værum á ólíkum aldri með mismun-
andi undirbúning unnum við af
samheldni og einhug að erfiðum
verkefnum undir ströngum
skólaaga. Þarna var lagður grann-
ur að þeirri órofa vináttu sem hefur
yljað okkur öllum fram á þennan
dag. Þar átti ekki síst hlut að máli
Anna skólasystir okkar sem nú er
kvödd. Hún var í eðli sínu náttúru-
barn, geislandi glöð, hjálpsöm og
hlý í viðmóti. En hún var líka
verkvön og listfeng og það lék allt í
höndunum á henni. Hlaut hún því
sérstaka viðurkenningu fyrir að
vera duglegust matselja á vorprófi
fyrra árið í skólanum.
Um sumarið starfaði skólinn á
Laugarvatni. Þar var einkum lögð
áhersla á fjölþætt verklegt hús-
stjórnarnám, garðyrkju, mjaltir,
svínarækt og hænsnaræt sem á
þeim tíma þótti nauðsynlegur und-
irbúningur fyrir kennara við hús-
mæðraskóla í sveit. Þar var Anna á
heimavelli, vön öllum sveitastörfum
og fyrirmynd okkar sem óreyndari
vorum. Það leyndi sér ekki að hún
var ein af þeim sem hafa „græna
fingur" og geta látið allt spretta.
Oft höfum við minnst þessa sumars.
Það rigndi næstum hvern einasta
dag og við voram að basla við að
rækta grænmeti. Hekla gaus og
stórbruni varð á Laugarvatni þegar
kviknaði í Héraðsskólanum. Mikið
var því um gestakomur og ófyriséð
viðfangsefni. Það var þess vegna
kærkomin tilbreyting að taka þátt í
Landbúnaðar- og garðyrkjusýn-
ingu sem haldin var í Reykjavík.
Hlutverk okkar þar var að sýna
margs konar grænmetisrétti o.fl.
Auk þess fræddum við um geymslu
grænmetis. Síðari veturinn tók við
hefðbundið skólanám og kennslu-
æfingar. Að námi loknu dreifðist
hópurinn og flestar réðust til
kennslustarfa.
Á skólaáranum kynntist Anna
ungum Skagfirðingi, Sigurði Jóels-
syni, og þau giftust ári eftir að við
lukum námi, settust að á Stóra-
Ökrum og bjuggu þar upp frá því.
Anna og Sigurður eignuðust sjö
mannvænleg börn. Þegar um fór að
hægjast við barnauppeldi og heim-
ilisrekstur hóf Anna kennslustörf
við Grannskólann í Akrahreppi og
auk sinnar kennslugreinar sótti
hún námskeið í handmenntum og
byrjendakennslu. Kennslan átti vel
við hana og hún minntist þess tíma
með mikilli ánægju.
Hinn 2. júní sl. héldum við hátíð-
legt 50 ára kennaraafmæli okkar.
Anna var þá á meðal okkar hlý og
brosandi þótt hún gengi ekki heil til
skógar. Hún skrifaði vinglöð í
gestabók einnar okkar: „Sjáumst
að vori svona hressar". Sú ósk ræt-
ist því miður ekki. Hún er nú horfin
okkur, sú fjórða úr hópnum sem við
sjáum á bak. Áður eru fallnar frá
Rósa Þorgeirsdóttir frá Hlemmi-
skeiði, Jóhanna Björnsdóttir frá
Stóru-Giljá og Guðrún Sigurðar-
dóttir frá Reykjahlíð.
Við vottum eiginmanni Önnu og
fjölskyldunni allri innilega samúð
og kveðjum kæra skólasystur með
virðingu og þakklæti.
Bryndís, Dómhildur, Elín,
Jóna, Sigrún, Sigurborg,
Stefanía, Þorbjörg, Þorgerður
og Þórunn.
Þegar ég frétti andlát Önnu Jóns-
dóttur fannst mér sem fleiram að
hún hefði horfið of snemma af vett-
vangi, ég vildi ekki missa hana
strax. En líf og dauði hefur sinn
óbifanlega gang hvað sem við menn-
irnir segjum eða hugsum og ef við
vitum ástvini fara sátta, megum við,
sem eftir stöndum, vel við una. En
tómleikinn ríkir.
Við stöldrum við þegar ljós
slokknar. Það er tilefni til að líta yf-
ir farinn veg, tilefni til íhugunar um
lífið og tilveruna. Á slíkum tímamót-
um verður spumingin um tilgang
lífsins, upphaf og endi svo áleitin að
við eram neydd til að horfast í augu
við tímann.
Og ég leit aftur um stund, mánu-
daginn 1. mars sl. Margs var að
minnast. Hún var sveitungi minn
um árabil og kennari barnanna
minna. Hún var líka góður vinur.
Sífellt hvetjandi og styðjandi, fram
á síðustu stundu. Þú stendur þig í
baráttunni, nafna mín, sagði hún.
Ég er orðin of gömul, sagði hún
stundum, þið sjáið um þetta ungu
konurnar að koma hlutunum í lag.
Við áttum sömu vonir og drauma
um meiri veg kvenna, ekki bara í
Akrahreppi, heldur alls staðar, um
allan heim ef svo bar undir.
Ég kveð Önnu vinkonu mína með
mikilli þökk og þeirri vissu að ein-
hvers staðar og einhvern tímann
munu rætast óskir okkar.
Ég og fjölskylda mín sendum
Sigga óg fjölskyldunni allri okkar
dýpstu samúðarkveðjur.
Anna Dóra Antonsdóttir.