Morgunblaðið - 25.08.1999, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST 1999 25
Stjórnmál, embættismenn og bitlingar
Hvað má og
hvað má ekki?
Má lögreglustjóri Kaupmannahafnar fá
gefíns ferð frá stórfyrirtæki fyrir sig og
fjölskylduna fyrir um 700 þúsund íslensk-
ar krónur og er í lagi að forstjóri hrein-
gerningafyrirtækis sitji í fjárlaganefnd?
Sigrún Davíðsdóttir rekur danskar bit-
lingaumræður.
dagur símenntunar 28.ágúst www.mennt.is/simenntun
EIMSKIP
UMRÆÐUR um bitlinga,
sambönd og gjaflr eru
ekki nýjar í Danmörku, en
þrátt fyrir reglur, boð og
bönn koma samt sem áður iðulega
upp ný mál. I kosningunum 1994
beindist athyglin að því hvað væri
við hæfí stjórnmálamanna og hvað
ekki. Að þeim loknum opnaði danska
þjóðþingið því skrá, þar sem stjórn-
málamönnum gafst kostur á að upp-
lýsa af fúsum og frjálsum vilja um
umsvif sín utan þinghússins, svo sem
setu í stjórnum og ráðum.
En athyglin beinist einnig á stund-
um að embættismönnum eins og nú
þegar fjölmiðlar hafa sagt frá
Singapúr-ferð lögreglustjóra Kaup-
mannahafnar á vegum A.P. Mpller.
Gjafír til stjórnmálamanna eru
stöðugt í sviðsljósinu, en þar eru
menn löngu orðnir vanir því að stór-
gjafir koma ekki lengur til greina.
Skráning hagsmunatengsla
af frjálsum vilja
Bitlingaumræðurnar vöknuðu nú
eftir að því var slegið upp í fréttum
danska sjónvarpsins að Thor Peder-
sen formælandi „Venstre" í efna-
hagsmálum og fulltrúi flokksins við
undirbúning fjárlaga gæti vart tekið
óháða afstöðu til mála eins og einka-
væðingar, því hann væri forstjóri
hreingerningafyrirtækis. Berlingske
Tidende benti þurrlega á að þetta
væri engin uppljóstrun, þar sem
þetta mætti lesa í dönskum „Samtíð-
armönnum" og ýmsir hafa bent á að
einkavæðingarákvarðanir væru
teknar í bæjarstjórnum, ekki á þingi.
Með þessu hafa bitlingar og störf
þingmanna enn einu sinni komið til
umræðu og þá einnig sú skrá, sem
skrifstofa þingsins er með um „störf
þingmanna utan þingsins og fjár-
hagslega hagsmuni“, eins og það
heitir.
Þar er spurt um tíu atriði, sem
þingmönnum er frjálst að fylla út, ef
þeir vilja. Þau atriði eru seta í
stjórnum fyrirtækja og annarra
stofnana, launuð störf, sjálfstæður
atvinnurekstur, fjárhagsstuðningur,
gjafir frá innlendum aðilum, utan-
landsferðir (greiddar af öðrum),
gjafír erlendis frá, hagsmunatengsl
við fyrirtæki (til dæmis hlutafjár-
eign), samningar af efnahagslegum
toga við fyrrverandi vinnuveitendur
(til dæmis um eftirlaun) og samning-
ar við væntanlega vinnuveitendur.
Eins og eru hafa 123 þingmenn af
179 upplýst um þetta í skrána, sem
hægt er að fá í þinginu.
í Jafnaðai-mannaflokknum er þess
krafist að þingmenn ski'ái sig og 62
af 63 þmgmönnum hans eru í
skránni. I Politken upplýsir Ole
Lovig Simonsen þingflokksformaður
að flokkurinn áskilji sér rétt til að
neita þingmanni um leyfí til stjórn-
arsetu, ef ]mð gæti leitt til hags-
munaátaka. í „Venstre" er ekki álit-
in þörf á slíku, enda eru aðeins þrett-
án af 42 þingmönnum í skránni.
„Hverjir viljum við að sitji á þingi?
Eru það stjórnmálamenn með þekk-
ingu á lífinu utan múranna, eða
stjórnmálamenn, sem ekki eiga sér
annað innihald í tilverunni en gull-
fískabúrið Kristjánsborg [þinghús-
ið]?“ spyr Anders Fogh Rasmussen í
síðasta rafbréfí sínu í tilefni um-
ræðnanna. Sjálfur kýs hann að á
þingi sitji fulltrúar allra samfélags-
hópa og starfsstétta, því aðeins
þannig verði þingið eðlilegur hluti
samfélagsins. Það sé ógnvekjandi til-
hugsun að á þingi sitji aðeins opin-
berir starfsmenn í orlofi.
Á að skylda þingmenn til að
upplýsa hagsmunatengsl?
Spurningin um hvort þingmenn
eigi að upplýsa hagsmunatengsl sín
og þá hvernig er einnig umhugsun-
arefni lögfræðinga. Politiken hefur
spurt tvo lagaprófessora um álit.
Jens Peter Christensen prófessor
við Árósaháskóla álítur að þingmenn
eigi að vera skyldugir til að upplýsa
þingið um aukastörf og hagsmuna-
tengsl, þvi kjósendur geti annars
hvergi fundið slíkar upplýsingar.
Hann fær heidur ekki séð að stjórn-
arskráin hindri lögboðna skráningu
af þessu tagi.
Lars Nordskov Nielsen við Hafn-
arháskóla segir að þingmenn geti
tekið ákvarðanir á þingi þótt þeir
hafi hagsmuna að gæta í einstökum
málum, en þeir eigi þá að gera grein
fyrir tengslum sínum. Nordskov Ni-
elsen álítur að best væri að þing-
menn létu allir skrá sig af frjálsum
og fúsum vilja. Lagalega séu þeir
ekki skyldugir til þess, þó pólitískt
og siðferðilega séð væri það eðlilegt.
Gjafir til stjórnmálamanna hafa
lengi verið undir smásjá í Dan-
mörku. Málverk þekktra málara og
silfurvindlakassar hafa ekki sést á
gjafaborðum danskra stjórnmála-
manna um árabfí. Hins vegar svigna
borðin þar gjarnan undan áfengis-
flöskum og þá oftast góðu víni.
Þegar Mogens Lykketoft fjár-
málaráðherra varð fimmtugur fyrh'
nokkru gaf ríkisstjórnin honum hjól,
enda vitað að ráðherrann hjólar
gjarnan. í afmælisgjöf nýlega fékk
Pia Gjellerup atvinnuráðherra wok-
pönnu frá ráðuneytinu og peysu frá
framleiðanda sem hún heldur upp á.
Ríkisstjórnin gaf henni stóra sólhlíf í
garðinn við húsið á Friðriksbergi,
þar sem ráðherrann býr með móður
sinni, og Verslunarmannafélagið gaf
henni þrjá hitalampa í garðinn, ef
sólin lætur ekki sjá sig.
En það kemur einnig fyrir að
embættismenn draga að sér athygli
fyrir hagsmunatengsl. Nýlega kom í
ljós að Hanne Beeh Hansen lög-
reglustjóra hafði verið boðið til
Singapúr nýlega af A.P. Moller til að
skíra eitt af skipum samsteypunnar.
Um leið þáði hún fría ferð fyrir sig,
eiginmann og son, sem danska út-
varpið giskaði á að væri að verðmæti
64 þúsund danskar krónur.
Bech Hansen segist upplýsa um
ferðina til skattsins og hafa tilkynnt
dómsmálaráðuneytinu um ferðina og
ekki fengið athugasemdir þaðan, en
nú hefur Frank Jensen dómsmála-
ráðherra sett ofan í við hana fyrir
ferðina, því hann hafi ekki gert sér
grein fyrir eðli hennar og verðmæti.
Til eru 26 ára gamlar reglur um að
lögreglumenn megi þiggja sígarettur
og ódýrar auglýsingagjafir frá einka-
aðilum, en hvað lögreglustjórar
mega virðist annað mál. Aðspurðir
lögreglustjórar hafa í fréttum sagt
að umrædd gjöf sé handan við það,
sem þeir hefðu tekið á móti.
Fréttir á Netinu
mbl.is
-ALLTa/= £ITTH\//\0 fiJYTT
HEIMABIO
Nýjasta og fullkomnasta tækni á einstök
Fallegt útlit
vönduð hönnun
Super-5 Digital Blackline
myndlampi
Digital Comb Filter
165 W eða 180 W magnari
6 framhátalarar
2 bassatúbur
2 bakhátalarar
Öflugur miðjuhátalari
2 Scarttengi að aftan,
SuperVHS (DVD)og
myndavélatengi að framan
Glæsilegur skápur
á hjðlum með innbyggðum
miðjuhátalara
TOSHIBA
heimabíósprengjan
kostar aðeins:
28” Kr 124.740 stfl!
33” Kr. 188.910 itg
með þessu öllu I!
TOSHIBA Pro-Logic tækin
eru margverðlaunuö af v
tækniblööum í Evrópu og
langmest seldu tækin í Bretlandi!
TOSHIBA ERU FREMSTIR í TÆKNIÞRÓUN
Hönnuðir Pro-Logic heimabíókerfisins -
DVD mynddiskakerfisins og Pro-drum myndbandstækjanna.
iDfCT' M jv II önnur TOSHIBA tæki fást í
BB™ ^ f i^11vi
FÁÐU ÞÉR FRAMTÍÐARTÆKI HLAÐIÐ ÖLLU ÞVÍ BESTA
* ^ -ú , _ ÞAÐ BORGAR SIG ! —
//// Einai* Farestveit&Co hf
MMM Borgartúni 28 - S: 562 2901 & 562 2900