Morgunblaðið - 26.05.2000, Qupperneq 40

40 FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Orlög Aslaugar
LEIKLIST
L c i k b r ú ð u I a n (I í
T j a r n a r b f « i
PRINSESSAN í
HÖRPUNNI
Handrit: Böðvar Guðmundsson.
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson.
Brúðustjórn: Helga Steffensen,
Margrét Kolka Haraldsdóttir og
Sigrún Erla Sigurðardóttir. Hönn-
un á brúðum og leikmynd: Petr
Matasek. Tónlist og hljóð: Vilhjálm-
ur Guðjónsson. Lýsing: Kári Gísla-
son. Tæknimaður: Björn Kristjáns-
son. Leikraddir: Sigrún Edda
Björnsdóttir, Sigurður Sigurjóns-
son, Þórhallur Sigurðsson og Orn
Árnason. Miðvikudagur 24. maí.
SAGAN af Áslaugu Sigurðar-
dóttur Fáfnisbana og Brynhildar
Buðladóttur valkyrju tengir saman
Völsunga sögu og Ragnars sögu
loðbrókar þar sem þær standa
saman í handriti. Hér hefur þetta
sögubrot verið mikið fært í stílinn
til þess að koma fram þeim boð-
skap höfundar að stríð sé af hinu
illa og friður sé góður - sem ætla
mætti að séu almennt viðurkennd
sannindi.
Viss er ég um að Brynhildur
Buðladóttir myndi snúa sér við í
gröfinni ef hún sæi þessa útgáfu af
sögu sinni ef hún hefði ekki stigið á
bálköst Sigurðar Fáfnisbana og
brunnið upp til agna. Hér er væg-
ast sagt farið frjálslega með heim-
ildirnar en aldrei er góð vísa of oft
kveðin og tilgangurinn helgar víst
meðalið. Auk þess sem tilgangs-
laust er að taka upp hanskann fyrir
löngu látnar eða jafnvel algerlega
uppdiktaðar persónur.
I þessari gerð er allt svart eða
hvítt. Aðalpersónurnar eru flestar
algóðar (Heimir, Áslaug, hundur-
inn, Ragnar, Gríma og Áki) eða
gersamlega blindaðar af stríðsofsa
(Brynhildur, Sigurður, Buðli, menn
Atla konungs), leikstjórnin og
brúðustjórnunin eru í stíl við þetta,
einfaldleikinn uppmálaður, hreyf-
ingarnar grófar og skrykkjóttar.
Þessi fallega saga um Áslaugu/
Kráku hefur verið undirrituðum
hugleikin síðan hann las hana fyrst
aftan á sólgrjónapakka sællar
minningar. Hér er hún í spennu-
sagnastíl og ekki fór fram hjá nein-
um að börnin fylgdust hugfangin
með enda könnuðust þau við raddir
leikaranna sem hafa lesið inn á
fjölmargar teiknimyndir á undan-
förnum árum. Það var nóg að gera
hjá brúðustjórnendum að breyta
leikmyndinni og skipta um ham og
fórst þeim það vel úr hendi.
Aðalkostur sýningarinnar eru út-
lit hennar; fjölbreyttar brúður og
leikmynd auk áhrifamikillar hljóð-
myndir. Hægt er að snúa leik-
myndinni, sem er mynduð úr hvít-
um tjöldum sem strengd eru á
mismunandi máta milli stanga og
taka sífelldum breytingum. Á þessa
hvítu fleti er varpað ljósi eða
skyggnumyndum eftir því hvert at-
riðið er og þá umbreytist leikmynd-
in í skóg eða þorp eða hvað sem við
á. Mest áberandi meðal brúðanna
eru stafstrengjabrúður, ættaðar úr
Sikiley, sem minna í útliti á teikn-
ingar af fornsagnahetjum í papp-
írshandritum frá sautjándu öld. Af
öðrum toga eru brúðurnar Gríma
og Áki, þ.e. mun stærri og krefjast
gerólíkrar tækni í brúðustjórnun.
Gervi hundsins er svo í allt öðrum
stfl og stingur í stúf við hönnun
sýningarinnar sem heildar.
Þetta er skemmtileg sýning,
mikið sjónarspil og fallega hönnuð,
heldur börnunum hugföngnum og
hefur fram að færa sígildan boð-
skap um stríð og frið. Það er aftur
á móti eftirsjá að margbreytileika
fornsagnarinnar sem hér hefur
verið dauðhreinsuð og einfölduð í
stfl teiknimynda nútímans.
Sveinn Haraldsson
Gaman-
leikur
frumsýndur
á Bíldudal
Bildudal. Morgunblaðið.
LEIKFÉLAGIÐ Baldur á Bíldudal
frumsýndi á dögunum leikritið
Sviðsskrekkur eftir Alan Shear-
man í þýðingu Sigurbjörns Aðal-
steinssonar. Mun þetta vera í
fyrsta skipti sem þetta leikrit er
sýnt á Islandi. Leikstjóri var
Þröstur Leó Gunnarsson, sem nú
leikstýrir í annað sinn á heima-
slóðum.
Sviðsskrekkur er hraður gam-
anleikur sem fjallar um áhuga-
leikfélag sem ákveður að setja
upp leikrit til að afla fjár fyrir
skólann á staðnum. Allt fer meira
og minna úrskeiðis og inn í þetta
fléttast árekstrar á milli pers-
ónanna svo úr verður allsherjar
vitleysa full af misskilningi og
óhöppum.
Að sýningu lokinni klöppuðu
áhorfendur leikurunum óspart lof
ílófa.
í Skógasafni. Fremri röð f.v.: Einar Torfason, ættfræðingur frá
Varmahlíð, Þorgils Jónasson sagnfræðingur og Ragnar Böðvars-
son fræðimaður. Aftari röð f.v.: Þórður Tómasson safnvörður og
Sverrir Magnússon staðarhaldari.
Höfundar
Landeyinga-
bókar hljóta
viðurkenningu
Á AÐALFUNDI Oddafélagsins,
sem haldinn var á Hellu á dög-
unum, var höfundum nýútkom-
innar Landeyingabókar veitt
viðurkenning fyrir störf í þágu
rangæskra fræða. Bókin er um
Austur-Landeyjahrepp og fjall-
ar um yfir alla ábúendur eins
langt og heimildir leyfa. Höfund-
arnir eru Ingólfur Sigurðsson,
Ragnar Böðvarsson og Þorgils
Jónasson. Þeir tóku við verki,
sem Valgeir heitinn Sigurðsson
á Þingskálum vann að, þegar
hann lést langt um aldur fram
árið 1994 og var hans minnst á
fundinum. Viðurkenningin var
veitt Ingólfi, bróður Valgeirs, í
formi fræðibóka en Ragnar og
Þorgils fengu fjárupphæð,
25.000 kr., vegna vikudvalar í
fræðimannaíbúð við Byggða-
safnið á Skógum.
Oddafélagið var stofnað 1.
desember 1990 og hefur að
markmiði að efla Oddastað og
fræðastörf í Rangárþingi.
í Byggðasafninu á Skógum
eru varðveitt skjöl af ýmsu tagi
og myndasöfn sem geyma fróð-
leik um fyrri tíma. Að mati
Ragnars og Þorgils ber þar hvað
hæst merkileg einkasöfn, sem
mörg hver hafa lítt verið könnuð
enn sem komið er. I Skógum er
veglegt þjóðminjasafn sem er
fjölsótt af innlendum og erlend-
um ferðamönnum.
Stjórn Oddafélagsins var end-
urkjörin á aðalfundinum en hana
skipa: Þór Jakobsson formaður,
Drífa Hjartardóttir varaformað-
ur, sr. Sigurður Jónsson ritari,
Elsa G. Vilmundardóttir gjald-
keri og Freysteinn Sigurðsson
meðstjórnandi. í starfi félagsins
sl. ár bar hæst Oddastefnu, sem
var haldin í Gunnarsholti og á
Keldum á Rangárvöllum undir
yfirskriftinni „Hvað geymir
jörðin“. Næsta Oddastefna verð-
ur haldin 28. maí nk. á Hellu og
fjallar hún um kristni og kirkju í
Rangárþingi.
Harmagrátur úr Harlem
ERLE1\DAR
BÆKUR
Spennusaga
„A Toast Before Dying“
Eftir Grace F. Edwards. Bantam
Books 1999. 293 síður.
GRACE F. Edwards er banda-
rískur spennusagnahöfundur sem
valið hefur sér sögusvið sem hún
gjörþekkir en það er Harlem -
hverfið í New York, sögufrægt
hverfi þelþökkra í Bandaríkjunum.
Grace fæddist og ólst þar upp og
það er greinilegt á spennusögum
hennar eða ráðgátusögum að hún
þekkir þar hvern krók og kima og
hún kann að nota þekkingu sína tii
þess að auðga.með sögurnar. Ein
bókin hennar í flokki spennusagna
um áhugaspæjarann Mali Ander-
son í Harlem heitir “A Toast Be-
fore Dying“og kom út í vasabroti
hjá Bantam - útgáfunni á síðasta
ári, en hún segir af morði á ungri
konu á Hálfmánabarnum og er
kærasti hennar handtekinn grunað-
ur um morðið.
Mali Anderson
Grace hefur skrifað alls þrjár
bækur um Mali Anderson sem allar
hafa orðið dauði í heitum sínum. Sú
fyrsta kom út árið 1997 og hét „If I
Should Die“(um áratug fyrr skrif-
aði hún skáldsöguna „In the Shad-
ow of the Peacock“ sem var frum-
raun hennar sem rithöfundar og
eina bók hennar sem ekki er
spennusaga) og á síðasta ári komu
síðan út sögunar „A Toast Before
Dying“ í vasabroti og „No Time to
Die“, innbundin. Hér er á ferðinni
álitleg bókaröð úr forvitnilegu um-
hverfl.
Aðalpersónan, Mali Anderson, er
fyrrverandi lögreglukona sem rek-
in var úr löggunni fyrir að gefa
starfsbróður sínum á kjaftinn og
stefnir núna á doktorsgráðu úr há-
skóla. Lítur út fyrir að vera skap-
bráð en kannski er það bara rétt-
lætiskenndin sem stjórnar henni.
Kærastinn er alríkislögreglumaður
að nafni Tad og í þessari sögu sér
hún of lítið af honum en þráir sýknt
og heilagt. Hún á föður sem er
djassari mikill og hún kann hvergi
betur við sig en í Harlem þar sem
vinir hennar búa og saga hennar er
skráð. Og vegna þess að hún var
einu sinni lögga er ekkert óeðlilegt
þótt hún sé stundum fengin til þess
að stunda einkarannsóknir.
Gengilbeina deyr
Þannig er að gengilbeinan Thea
er skotin í höfuðið í sundi á bak við
Hálfmánabarinn og deyr í höndun-
um á kærastanum sínum sem er
handtekinn með það sama en
margt bendir til þess að hann sé
ekki morðinginn. Að vísu heyrðist
hann segjast „sjá eftir þessu“ þeg-
ar að var komið en hann heldur því
fram að hann hafi verið að meina
allt annað en morðið.
Þegar Mali tekur að rannsaka
málið að ósk systur hins grunaða
kemst hún að því að Thea var í
tygjum við fjölda karlmanna, allt
frá leikurum til áhrifamikilla
stjórnmálamanna, og bjó í sérstak-
lega ríkmannlegum vistarverum
miðað við gengilbeinukaupið. Eitt-
hvað í lífí hennar kemur ekki heim
og saman og leitin að svarinu leiðir
á endanum Mali í lífshættu.
„A Toast Before Dying“ er mjög
hefðbundin glæpasaga en það sem
gerir hana forvitnilega er lýsing
höfundarins á sögusviðinu Harlem,
götulífínu og börunum og því fólki
sem byggir hveríið. Persónur sög-
unnar eru litríkar og skemmtilegar
og það á einnig við um aðalpers-
ónuna, Mali. Staða svertingja
blandast inn í söguna, kynþáttamis-
rétti og kynþáttafordómar en það
er einmitt feimnin við að viður-
kenna arfleifð sína sem á endanum
leiðir til hörmunga.
Svo hér er forvitnileg saga á
ferðinni, ágætlega skrifuð, hæfilega
spennandi og mestanpart skemmti-
leg aflestrar.
Arnaldur Indriðason