Tíminn - 01.12.1965, Blaðsíða 8

8
ÞINGFRÉTTIR TÍMINN ÞINGFRÉTTIR
MIÐVIKUDAGUR 1. desember 1965
Þðrf stefnubreytingar í stjórn þjóðarbúsins
Helgi Bergs og Karl Kristjáns-
son hafa lagt fram nefndarálit i
fjárhagsnefnd um frumvarp ríkis
stjórnarinnar um aukatekjur rík-
issjóðs:
Frumvarpið fjallar um að
hækka verulega hinar svo-
nefndu aukatekjur ríkis-
sjóðs, en þar er um að ræða m.a.
dómsmálagjöld, gjöld fyrir fógeta
gerðir, skiptagjöld og gjöld fyrir
uppboðsgerðir, þinglýsingar, leyf-
isbréf o. fl. Við teljum, að sumt,
af því, sem hér er um að ræða,
orki verulega tvímælis sem
tekjustofnar fyrir ríkissjóð,
og því fremur teljum
við óeðlilegt, að þessi gjöld
séu stórlega hækkuð. Annað veg-
ur þó meira við mótun afstöðu
okkar til frumvarpsins.
Við teljum óhjákvæmilegt. að
breyta nú um stefnu í fjánnálum
ríkisins. Stóraukin skattheimta
undanfarandi ára leiddi í fyrstu
til mikilla greiðsluafganga hjá rík
issjóði, en nú er komið i ljós, að
þannig hefur verið hatdið á fjár-
málastjórninni, að á sl. ári nam
greiðsluhalli rikissjóðs á þriðja
hundrað milljóna króna, og aftur
er böðaður greiðsluhalli á þessu
ári, þrátt fyrir það að framlög til
opinberra framkvæmda hafi verið
verulega skorin niður.
Frumvarp þetta er tilraun til
að sækja meira fé í vasa almenn-
ings til þess að geta haldið áfram
slíkri fjármálastefnu.
Að þeirri stefnu óbréyttri vilj-
um við ekki t.aka Jþ.átt í því að
fela ríkissjóði 'meiri fjár-
muni til að ráðsmennskast með
en lýsum eftir marglofuðum til-
iögiun um sparnað í ríkisrekstr-
inum.
f hvert sinn, sem ríkisstjórnin
hefur talið sig vanta fé, hefur
hún farið sömu leiðina, dýpra í
vasa almennings. Þannig hefur
þjóðin á undanförnum árum
kynnzt endurteknum söluskatts
hækkunum, hækkuðum eignar-
skatti á fasteignir, sérskatti
á bændur, iðnlánasjóðs-
skatti, launaskatti, sérskatti á
sement, sérskatti á timbur. sér-
skatti á steypustyrktarjárn, að-
gönguskatti á veitingahús, ríkis-
ábyrgðarskatti, vegaskatti o.fl. Nú I
liggja fyrir Alþingi eða eru hoð-
uð frumvörp um að hækka eign-1
arskatt af fasteignum, um far- j
miðaskatt, um nýjan skatt á bif-
reiðar og um hækkaðan benzín-
skatt og þungaskatt, sem vega-
sjóður á að fá i staðinn fyrir
ríkisframlagið, sem lofað var, en 1
nú hefur verið boðað, að ætlun-|
in sé að svíkja það loforð.
Ríkisstjórnina skortir ekki hug
myndaflug, þegar hún vill finna
upp nýja skatta, en við teljum
þarfara að beita því að öðru. Það
er ekki nóg að líta á tekjuhliðina
eina, gjaldahliðin þarf einnig að
skoðast, og það er e kki seinna
vænna.
Það fer ekki á milli mála. að
sú fjármálastefna, sem á fáum ár-
um hefur breytt stórfelldum
greiðsluafgöngum í greiðsluhalla,
þarf endurskoðunar frá rótum.
Nú er framundan afgreiðsla fjár-
laga, og er þess þá að vænta, að
í ljós komi, hvort ríkisstjórnin
hefur i hyggju að beita sér fyrir
bættri fjármálastjórn. Teljum
við þvi engan veginn tímabært. að
samþykkja þetta frumvarp og
leggjum til, að það verði fellt.
Fulltrúar Framsóknarflokksins
í fjárveitingarnefnd lögðu i gær
fram nefndarálit sitt um fjárlaga-
f'umvarpið. Þeir greina itarlega
£ á þvj öngþveiti. sem ríkisrekstur
inn er kominn í, og benda á úr-
lausnarleiðir Framsóknarflokks:
ins. Nefndarálitið er svohljóðandi:
Velja verður verkefni eftir gildi þeirra fyrir heildarefnahagslífið. Rekst
ur ríkissjóðs verður að endurskipuleggja. Ríkisstjórnin hefur ekki við
neinn að sakast nema sjálfa sig, hvernig farið hefur um stjórn
hennar í fjármálum ríkisins og efnahagsmálum þjóðarinnar.
Ingvar Gíslason Halldór E. Slgurðsson
fulltrúar Framsóknarflokksins í fjárveitinganefnd Sameinaðs Alþingis.
Halldór Ásgrímsson
, Fjárlög eru spegilmynd þeirrar
stefnu, sem á hverjum tíma er
fylgt í efnahags- og fjármálum
þjóðarinnar. Þetta. fjárlagafrv. ber
n'kisstjórnh?' liefur fylgí ' dyggi
lega á valdatíma sínum, það er
dýrtíðin og aftur dýrtíðin, sem
setUr sinn svip á fjárlagafrv. Rík-
isstjórnin tók í sínar hendur, með
breytingu á lögum um Seðlabanka
íslands, stjórn á peningamálum
og bankamálum þjóðarinnar, og
með þeim ráðstöfunum, sem hún
hefur látið stjórn Seðlabankans
gera með sparifjárbindingunni,
vaxtahækkuninni og styttingu á
lánstíma fjárfestingalána, hefur
hún sýnt stefnu sína í frain-
kvæmd.
Ríkisstjórnin hefur tvö síðustu
árin, þ.e. árin 1964—1965. svo að
segja staðið sjálf í beinum samn-
ingum við verkalýðsfélögin um
kaup og kjör félagsmanna þeirra.
Hún ákvað síldarverðið á s. 1.
sumri og stóð að samningum við
útgerðarmenn um fiskverð. Og nú
s.l. haust var landbúnaðarverðið
,nig ákveðið af stjórnskipaðri
Ríkisstjórnin hefur því lia.lt í
sínum höndum þau atriði, er efna-
hagsmál þjóðarinnar hvíla á, þ.e.:
fjármál ríkissjóðs, stjórn banka og
peningamála, kaupgjald og verð-
lagsmál.
Allt stjórnartímabil núverandi
valdhafa hefur árferði verið með
eindæmum gott, aflabrögð og
framleiðsla meiri en nokkru sinni
fyrr. Ríkistekjur hafa verið í
samræmi við þetta góða árferði
og farið langt fram úr áætlun,
og það svo, að samgnlagt hafa
ríkistekjur farið 1021 millj. kr.
fram úr áætlun fjárlaga síðustu
fimm árin.
Það er Ijóst af því, sem hér
hefur verið fram tekið, að stefna
ríkisstjórnarinnar í efnahagsmál
um hefur getað notið sín. Ríkis
stjórnin hefur því ekki við neinn
að sakast nema sjálfa sig um,
hvernig farið hefur um stjóm
hennar í fjármálum ríkisins og
efnahagsmáluin þjóðarinnar.
Skal nú gerð nokkur grein fyr-
ir, hvernig fjármálum ríkisins er
nú komið.
Þrátt fyrir það, þó að tekjur
ríkissjóðs færu 313 millj. kr. fram
úr áætlun fjárlaga 1964, varð halli
hjá ríkissjóði á rekstrarreikningi
og eignahreyfingum 256 millj. kr.
og greiðsluhalli 220 millj. kr. á
því ári. Það er að vxsu augljóst
við athugun á- ríkisreikningum
fyrri ára, að sparnaðarfyrirheit
ríkisstjórnarinnar höfðu gleymzt,
er til framkvæmda átti að koma,
og „hagsýslan" aðeins orðið til að
auka útgjöld ríkissjóðs, en ekki
til spamaðar. Það veldur þó ekki
því, hvemig komið er um fjárhag
| ríkisins, heldur dýrtíðin, sem rík-
isstjórnin hefur magnað ár frá
ári með ofsköttun og stjórnleysi
á fjárfestingu og á vinnumarkað-
inum.
Ríkissjóður, sem bjó að 458
millj. kr. greiðsluafgangi frá fjór-
um síðustu áram, var orðinn skuld
ugur við Seðlabanka íslands um
220 millj. í árslok 1964, og lítið
útlit er fyrir bata hjá ríkissjóði
á stöðunni hjá Seðlabankanum á
þessu ári. Hvernig tók ríkisstjóm
in á þessum vanda? Þegar hún
birti þjóðinni stefnuyfirlýsingu
sína um afgreiðslu fjárlaga í fjár-
lagaræðu 1960, þá var meðal ann-
ars þannig komizt að orði:
„Og það ætla ég, að allir góðir
íslendingar séu sammála um, að
nauðsynlegt sé að hafa sívökult
auga á öllu því, er til spamaðar
má horfa, bættra vinnubragða og
aukinnar hagsýni.“
Það hefði mátt ætla ríkisstjórn-
inni, að hún tæki þessa rykföllnu
yfirlýsingu af hillunni og kynnti
sér það, er til spamaðar mætti
horfa í ríkisrekstrinum t. d. með
því að draga úr ferðakostnaði ráð-
herra, embættismanna og sendi-
nefnda. Þessi sparnaður hefði átt
að vera henni nærtækur. En svo
reyndist ekki, heldur ákvað hún
að lækka fjárveitingu til að byggja
sjúkrahús, skóla, hafnir, raflagn-
ir og vegi og til fleiri verklegra
framkvæmda um 20% Það voru
hennar viðbrögð við vandanum.
Þau eru í fullu samræmi við út-
þenslu og eyðslu hennar í rík-
isrekstrinum og það ráðleysi, sem
fá dæmi munu vera til um, að
etnar séu upp fyraingar í mesta
góðæri, ei um getur í sögu þjóð-
arinnar.
Það hefði verið eðlilegt, þegar
ríkisstjórnin undirbjó fjárlagafrv.
það, sem nú liggur fyrir til af-
greiðslu, að hún hefði reynt að
gera sér grein fyrir vandanum og
snúa sér að meininu sjálfu, dýr-
tíðinni og takast með festu á við
hana og auk þess að sýna ein-
hverja viðleitni til spamaðar í
ríkisrekstrinum. En því fer víðs
fjarri, að svo sé. Fjárlagafrv. fyr-
ir árið 1966 ber öll einkenni fyrri
fjárlagafrv. þessarar valdasam-
steypu, svo sem:
Framhald á bls. 13
A ukatekjur ríkissjóBs
Við hofum hér í nefndaráliti
okkar skýrt frá því, að við flytj-
um ekki brtt. við fjárlagafrv. við
2. umræðu þess, aðrar en þá einu,
að staðið verði við samkomulag
um fjárveitingu ríkissjóðs til vega
framkvæmda, sem við höfum þeg-
ar greint frá. Það er þó venja,
að stjórnarandstaða flytji nauð-
synlegar breytingatillögur við af-
greiðslu fjárlaga. Þörf var á því
nú, ekki sízt, þegar það er haft í
huga, hvernig að þeim málaflokk-
um er búið, er til framfara horfa,
svo sem við höfum greint í nefnd-
aráliti okkar og svo er um aðra
málaflokka, þó að frekari grein
verði ekki gerð fyrir þeim hér.
Ástæðan fyrir þessari afstöðu okk
ar nú er það ástand, er ríkir um
fjárhag ríkissjóðs, þó að þáð sé
undrunarcfni, að svo geti verið í
slíku góðæri sem nú ríkir.
Við viljum taka það fram og
undirstrika að við viljum ekki
standa að fjárlagaafgreiðslu með
halla á ríkisrekstrinum, og skul-
um við engu spá um það, hvort
þetta fjárlagafrv tryggir það.
Það eitt, sem skiptir máli um
afkomu ríkissjóðs, er stefnubreyt
ing hjá þeim, sem málefnum þjóð
arinnaj- stjórna, þar sem horfið
yrði frá þeirri ofsköttun, sem nú
er ríkjandi, svo að segja má.að
nýr skattur fylgi hverju máli.
Þessi ofsköttunarstefna ásamt al-
geru stjórnleysi á fjárfestingar-
málum er rótin að þeirri dýrtíð,
sem nú er að grafa undan grunni
efnahagslífsins, svo sem sýnt hef-
ur verið fram á um ríkisfjármál-
in. Á næsta leiti er úrskurður
kjaradóms um laun opinberra
starfsmanna, sem litlar líkur eru
til annars en eigi eftir að hafa
veruleg áhrif á afkomu ríkissjóðs
og e.t.v. á efnahagslífið í landinu.
Kröfur útgerðarmanna um hækkað
fiskverð og síðar frystihúsanna
um þeirra rekstur eru allar óleyst
ar, og enginn afgangur hjá ríkis-
sjóði til þess að mæta þeim. Er
af þessu ljóst, að ríkisstjórnin
í’æður ekki við vandann, svo sem
komið hefur i ljós undanfarandi
ár. Hún mun þó sem fyrr reyna
að halda sér í ráðherrastólunum
og leggja nýjan skatt á hér og
annan þar, og þannig tína saman
50 miUj. króna hér, 25 þar og
22 millj. í þriðja staðnum, svo
sem gert er nú við þessa fjárlaga-
afgreiðslu. En allt er þetta unnið
fyrir gýg. Dýrtíðin krefst af
stjórnarherrunum 50 millj. kr. á
næsta ári, þar sem 30 millj. dugðu
á þessu ári. Aðeins baráttan við
vandainálið sjálft, dýrtíðina, hef-
ur þýðingu. Til þess verður að
endurskipuleggja rekstur ríkis-
sjóðg, draga úr rekstrarkostnaði,
þar sem því verður við komið. Og
það, sem mestu varðar þó, er, að
velja verður verkefnin eftir gildi
þeirra fyrir þjóðarbúið í heild.
Öllum má vera Ijóst. að verkefn-
in verða ekki leyst öll í einu. í
kapphlaupi því, sem nt. á sér stað
fer svo sem nú, að þau verkefni
troðast undir. er í fremstu röð
þurfa að vera, svo sem skóla-
byggingar, hafnir, vegir o. fl. Til
þess að skipulag megi komast á
í framkvæmd þjóðnjálanna, þurfa
þeir, sem siglt hafa fjármálum rík
isins á grynningar í góðviðri og
heiðríkju, að láta af völdum. Þeir
hafa nú þegar sannað getuleysi
sitt til að stjórna fjármálum ríkis-
ins, og efnahagsmálum þjóðarinn-
ar, enda getur þjóðin ekki treyst
þeim fyrir fjármálum sínum, er
standa fyrir hallarekstri, þegar
tekjur fara hundruð miUjónir kr.
fram úr áætlun fjárlaga, eins og
átti sér stað 1964. Baráttuna við
dýrtíðina verður að fela þeim, er
þegar hafa áttað sig á því, að þar
er meinsemdina að finna í efna-
hagslífi íslenzku þjóðarinnar. Þvi
fyrr sem þjóðin kemur því i verk
að leysa núverandi valdhafa úr
valdastólum, þvi betra.
Að lokum viljum við taka fram,
að við höfum gert svofelldan fyrir
vara um aðild okkar að þeim til-
lögum, sem fluttar eru af nefnd-
inni og meiri hluti gerir grein
fyrir:
„Fulltrúar Framsóknar-
flokksins og fulltrúi Alþýðubanda
Iagsins vilja taka fram, að breyt-
ingatillögur þær, sem fluttar eru
i nafni nefndarinnar, njóta ekki
allar' stuðnings þeirra. Áskilja
þeir sér rétt til að flytja eða
fylgja breytingartillögum, sem
fram kunna að koma við þær
eða einstaka liði frumvarpsins.“
Alþingi, 28. nóv. 1965.
Halldór E Sigurðsson. Halldór
Ásgrímsson, Ingvar Gíslason.