Alþýðublaðið - 01.09.1959, Blaðsíða 7

HINN 1. september 1939,
klukkan sex að morgni, hófu
ÞjóSverjar innrás í Pólland
á breiðri víglínu. Þá um morg-
uninn lýsti Förster, nazista-
leiðtogi í Danzig, bví yfir, að
Danzig væri sameinuð þýzka
ríkinu með samþykki Hitlers.
Hitler gaf út dagskipun til
þýzka hersins, er árásin á Pól-
land hófst. Sagði hann þar,
að Pólverjar hefðu hafnað
friðsamlegri lausn deilumál-
an'na og beitt Þjóðverja í Pól-
landi svívirðilegu ofbeldi. Nú
mundu Þjóðverjar beita her-
valdi sínu til að binda endi á
þessar ofsóknir og koma á
friði á austurlandamærum
Þýzkalands.
Kl. 10 um morguninn (1.
sept.) var haldinn fundur í
ríkisþinginu þýzka, og hélt
Hitler þar ræðu. Sagði hann
í henni, að Pólverjár hefðu þá
um nóttina ráðizt inn í Þýzka-
land, en Þjóðverjar hefðu
snúizt til varnar og hefðu nú
ráðizt inn í Pólland. Hitler
kvaðst staðráðinn í því að
binda í eitt skipti fyrir öll
endi á ofbeldisverk Pólverja.
Hann sagði, að Danzig og
pólska hliðið yrðu sameinuð
Þýzkalandi á ný. Hann sagði,
að ef hann félli frá, skyldi
Hermann Göring verða leið-
togi (Fúhrer) Þjóðverja, en ef
hann félli 'einnig frá, þá Ru-
dolf Hess. Ifitler kvaðst ann-
að hvort mundu sigra í stýrj-
öldinni eða lifa’ ekki enda-
lokin.
Bretar og Frakkar brugðu
við skjótt, er fréttist um árás
Þjóðverja á Pólland. Allsher j-
ar hervæðing var fyrirskipuð
í Frakldandi, og í Bretlandi
voru allir karlar á aldrinum
18—41 árs kvaddir til her-
þjónustu. Myrkvun var strax
fyrirskipuð í öllum stríðslönd-
unum.
Að kvöldi hins 1. sept. gekk
Henderson sendiherra á fund
Ribbentrops og færði honum
þá orðsencVlngu frá brezku
stjórninni, að Bretar mundu
hefja hernaðaraðgerðir gegn
Þýzkalandi, ef Þjóðverjar
færu ekki með her sinn úr
Póllandi þegar í stað. Franski
sendiherrann í Berlín flutti
svipuð skilaboð frá stjórn
sinni.
Chamberlain flutti hinn 1.
sept. ræðu í brezka þinginu
og deildi fast á Hitler. Brezka
stjórnin var endurskipulögð.
Yarð Winston Churchill flota-
málaráðherra. Forustumenn
verkamannaf lokksins og
frjálslynda flokksins hétu
stjórninni stuðningi sínum til
styrjaldarframkvæmdanna, en
þáðu ekki boð Chamberlains
um þátttöku í stjórninni.
Hinn 2. september reyndi
Mussolini að stilla til friðar.
Stakk hann upp á því, að
háldin væri ráðstefna Pól-
verja, Þjóðverja, Breta,
Frakka og ítala til að jafna
deilumálin. Fyrir Mussolini
hefur sjálfsagt vakað ný
Munchenráðstefna, þar sem
gengið yrði að flestöllum
kröfum Þjóðverja. Annars
varð það nú augljóst, að ítal-
ir ætluðu að sitja hjá í styrj-
öldinni, að minnsta kosti í
fyrstu. Lýsti þýzka stjórnin ‘
því yfir, að hún færi ekki
fram á aðstoð ítala, þó að
þeir hefðu gert með sér samn-
ing um gagnkvæma aðstoð í
ófriði. Hafa Þjóðverjar ef til
vill hugsað sér að nota
Mussolini sem sáttasemjara
við vesturveldin síðar meir.
Auk þess gátu ítalir hjálpað
Þjóðverjum um ýmsar nauð-
synjavörur, ef þeir voru hlut-
lausir.
Brezka stjórnin tók tillögu
Mussolinis ekki illa, en krafð-
ist þess þó að nýju, að Þjóð-
verjar færu með her sinn út
úr Póllandi. Fyrr gætu samn-
ingar ekki hafizt. Tjáði Hen-
derson Ribbentrop að kvöldi
hins 2. sept., að styrjaldar-
ástand mundi hefjast milli
Bretlands og Þýzkalands frá
kl. 11 f. h. 3. september, ef
þá væri ekki komin frá þýzku
stjórninni • yfirlýsing um, að
hún mundi draga her sinn út
úr Póllandi. Franski sendi-
herrann afhenti svipaða orð-
sendingu, en í henni var frest
ur settur til kl. 5 e. h. hinn
3. sept. Litlu eftir kl. 11 f. h.
hinn 3. sept. gekk svo Hend-
erson á fund Ribbentrops í
síðasta sinn. Afhenti Ribben-
trop sendiherranum langt
skjal, þar sem bornar voru
þungar sakir á Breta. Þeir
hefðu hafnað öllum tillögum
Hitlers um friðsamlega lausn
deilumálanna, og bæru þeir
ásamt Pólverjum alla sök á
styrjöldinni. Sendiherrann
fékk síðan vegabréf sitt og
lagði litlu síðar af stað heim
til Bretlands.
Neville Chamberlain hélt
útvarpsræðu til brezku þjóð-
arinnar kl. 11 f. h. 3. sept. og
lýsti yfir því, að styrjöld væri
skollin á milli Breta og Þjóð-
verja. Sagði hann, að Bretar
mundu halda styrjöldinni á-
fram, þar til „Hitlerisminn“
væri upprættur. Nokkur æs-
ingur greip hugi mann'a 1 Lon
don, og bjuggust margir við
stórkostlegum loftárásum
Þjóðverja þegar í stað. Dala-
dier birti litlu síðar svipað á-
varp tli frönsku þjóðarinnar.
Samveldislönd Breta, Kanada,
Ástralía og Nýja-Sjáland,
sögðu Þjóðverjum þegar í
stað stríð á hendur. Suður-
Afríka sagði þeim ^tríð á
hendur litlu síðar, en þar
stóðu harðvítugar deilur um
þetta mál. Var Hertzog, aðal-
foringi . Búa, hlynntur Þjóð-
*verium, og mun rúmur helm-
ingur Búa hafa fylgt honum
að málUm, en Bretar í Suður-
Afríku og npkkur hluti Búa
undir forustu Smuts vildu
styðja Breta af alefli.
AÍmennt var það skoðun
manna, að styrjöldin mundi
ekki standa mjög lengi, varla
meira en 1—2 ár. Þjóðverjar
þóttust vissir um, að þeir
mundu gersigra Pólverja á
skömmum tíma. Þá mundu
vesturveldin að líkindum
semja frið, en ef þau gerðu
það ekki, yrðu einnig þau
sigruð í leifturstríði. Þjóð-
verjar þekktu vel hernaðár-
mátt sinn og veilurnar á her-
búnaði vesturveldanna.
Framh. á 15. síðu.
Alþýðublaðið 2. sept. 1939
Brefar og Frakkar setfu Þjóð-
verjum úrslita kosfi í gærkvöldi,
en höfðu ekkert svar fengið
Fréttaritari UP í Var-
sjá segir að fólkið í borg-
inni sé mjög rólegt að
kvöldi fyrsta innrásardags
ins. Eftir því sem næst
verður komizt muni þýzk-
Hlufteysisyflrlýsing
RÍKTSSTJÓRN Islands
hefur í samræmi við áð-
urgefna yfirlýsingu um
ævarandi hlutleysr ákveð-
ið að gæta fullkomins hlut
leysis á meðan stendur yf-
ir ófriður sá, sem nú er
kominn á milli Þýzka-
lands og Póllands.
Um hlutleysi íslandsi
ar árásarflugvélar alls
hafa gert 94 loftárásir og
tilraunir til loftárása í
gær á pólskar borgir og
bæi.
tslands
skulu gilda ákvæði þau,
sem sett hafa verið með
konunglegri tilskipun 14.
júní 1938 í sambandi við
yfirlýsingu milli íslands,
Danmerkur, Finnlands,
Noregs og Svíþjóðar frá
27. maí 1938 um ákveðin
hlutleysisákvæði.
Skömmtun
. . . eru hér með settar
eftirfarandi reglur um
sölu og úthlutun eftirfar-
andi vörutegunda'. 1) rúg-
og xúgmjöli, 2) hveiti og
hveitimjöli, 3) hafragrjón-
um, 4) hrísgrjónum, 5)
matbaunum, 6) sykri, 7)
kaffi, 8) kolum til húsa.
Or forustugrein
Rás viðburðanna vik-
una, sem liðin er, síðan
samningurinn í Moskva
(milli Sovétríkjanna og
Þýzkalands) var undirrit-
aðrtr, hefur nú tekið af
öll tvímæli um það, hvað
hann þýðir. Stríðið með
öllum þeim ógurlegu hörm
ungum, sem því fylgja —
Það er Moskvusamningur-
inn í framkvæmd. Það er
„gleðiefnið“, sem komm-
únistablaðið hér, Þjóðvilj-
inn talaði um á miðviku-
daginn í síðast liðinni
vika.
Alþýðublaðið 4. sept. 1939
/r
Bretar og Frakkar sögðu Þjaðverjum
stríð á hendur í gœr 1 : I :
ENGLAND sagði Þýzkalandi stríð á hendur kl. 10,15 f. h. í gær eftir að
Hitler hafði neitað að verða við órslitakostum brezku stjórnarinnar um að
stöðva árásina á Pólland og kalla þýzka herinn til baka yfir landamærin.
Frakkland gaf Þýzkalandi kost á að svara hinum sömu úrslitakostum
þess til kl. 6 síðd. í gær, en fékk ekkert svar. Franska stjórnin lýsti þá einn-
ig yfir, að Frakkland væri frá þeirri stundu í stríði við Þýzkaland.
Stríðsvatryggmg Stríðsráðuneyti í London^
íslenzkra skipa ChurchiU flotamákiráðherra
Siómenn verða
að fá áhættu-
peninga fyrir að
sigla á stríðs-
svæöinu
Eims ki paf élags-
skipin koma meS
fuilfermi heim
Gífurleg eítirspurn eft-
ir farþegarúmi bæði
frá Danmörku og Eng-
landi.
Stórt brezkt far-
þegaskip skotið
niður af þýzkum
kafbáti í nótt
FYRSTI stórviðburður-
inn í styrjöldinni, eftir að
stríði hafði verið lýst á
hendur Þjóðvcirjum af
hálfu Bretlands og Frakk-
íands, gerðist í nótt.
Um kl. 4 barst flotamála
ráðuneytinu brezka til-
kynning um að hafskipið
Athinia hefði orðið fyrir
tundurskeyti kafbáts vest-
an við Hebrideseyjair (Suð
ureyjar) hjá Skotlandi.
Skipið var á leið vestur
um haf með 1400 farþega
1000 smálestir af vörum.
Farþegarnir voru flestir
fólk, sem vair á hehnleið
vegna styrjaldarinnar, þ.
á. m. 246 ferðamenn frá
Kanada og Bandaríkjun-
um. Björgunarbáta hafði
skipið fyriir 1830 manns.
Alþýðublaðið — 1. sept. 1959 "f j