Skírnir - 01.08.1906, Síða 25

Skírnii'.
Horfur kirkju og kristindóms hér á landi.
217
landið«; það er oftast gott og fróðlegt, en stenzt þó ekki
kostnað sinn. Er orsök þess þó miklu síður rétttrúanin
en hið almenna kæruleysi. Viðkvæði fjöldans er ótrúlega
oft hið sama: »Annaðhvort gömlu trúna, eða enga trú,
helzt enga!«. Félagið vill ekki heldur en trúboðsfólkið
fara úr þjóðkirk junni, heldur krefjast þeir jafnréttis við
rétttrúarsöfnuðina og að mega þó hafa »ritúöl« út af fyrir
sig. En leyfi til þess fá þeir ekki að svo komnu, enda
lítið útlit fyrir að kirkjulaganefndin verði þeim að liði.
í nefndinni lagði lýðháskólaskörungurinn L. Schröder til,
að játningarrit 16. aldar yrði ekki gjörð bindandi fyrir
framtíðarkenningu kirkjunnar; en tillaga hans var feld,
og mest fyrir pólitískar ástæður. Hinn frjálslyndi hluti
nefndarinnar er ekki fjærri þeirri skoðun, að kennimönn-
um (og söfnuðum) verði veitt kenningarfrelsi. En þeirri
tillögu var einnig skjótt neitað af meirililutanum. Mun
og þess leyfis langt að bíða í svo óþroskuðu landi í kirkju-
málum. Loks skal þess minnast, að hinir nýju norsku
mótmælendur 17. aldar guðfræðinnar liafa því yfirlýst, að
hin stranga rétttrúan þar í landi væri aðal-óvinur trúar
og kristindóms nútímans; það væri hún sem tæmdi meir
og meir kirkjurnar og héldi fjærri þeim landsins ment-
uðustu mönnum. Hin kæran er og almenn, að hvorki
trúboð, trúaruppþot eða rétttrúanin hefðu nokkur veruleg
og varanleg siðbætandi áhrif á alþýðu manna. Sama
vitna enskir og skoskir vandlætingamenn. Nafntogaður
guðfræðingur og prestur á Skotlandi sagði nýlega svo:
»Það er hvorttveggja, að kirkjur mótmælenda urðu að af-
sala sér í upphafi öllum umráðuin þeim, sem móðurkirkjan
rómverska hafði, svo þær halda ekki öðru eftir af vald-
inu en prédikun orðsins og útdeiling sakramentanna; enda
er afieiðingin orðin sú, að erfitt er að segja, hvort áhrif
anda Krists og eftirbreytni sé meiri innan kirknanna eða
utan«. Eitt þykir víst, að því strangari sem kirkjutrúin
og hennar fyrirkomulag er, því ófrjálslyndari eru prestar
og söfnuðir slíkra kirkna. Sé það satt, sem mælt er, að
guðirnir batni ef siðirnir batna, þá væri eins rétt að segja,
að siðmenning þjóðanna batnaði með vaxandi frelsi í trúar-