Skírnir - 01.08.1907, Page 19

Jafnaðarstefnan.
211
i n, sem af honum leiðir. Einkaeignin staðfestir mikið
djúp milli ríka og fátæka mannsins. Við auðæfaskautið
er sífelt sólskin og gnægtir góðra hluta, en við örbirgðar-
skautið svart myrkur, sultur og eymd. Einkaeignin hefir
ekki heldur fengið að sitja i friði og ró að búum sínum.
Það er síður en svo. Hún hefir orðið fyrir ekki fáum
hörðum atlögum vopnfimra kappa, og þótt enn sitji hún
voldug og mikil í hásæti heimsins gerast þeir nú fleiri
og fleiri, er fylkja sér í fjandaflokk hennar og keppa að
því marki, að sökkva henni niður í hyldjúpt ltafið og
urða hana á mararbotni, svo að hún fái aldrei til eilífðar
að líta lífsins ljós.
Hugsun mín er að reyna að segja hér litið eitt frá þess-
um einkaeignarbardaga. Eg mun fara fljótt yfir sögu,
staldra lítið eitt á stöku stað, þar sem eg rek mig á kæna
forustumenn í fjandaflokk einkaeignar og ríkjandi þjóð-
félagsskipunar — forustumenn, sem fyrir atlögur sínar
hat'a unnið sér forfeðratign að nútíðarniðja þeim hinum
þróttmikla, er jafnaðarstefna (socialismus) nefnist.
Viðdvöl verður ærið stutt á hverjum stað, því að bæði er
mér mældur tími til fararinnar og auk þess er eg hálf-
smeykur um, að lesendurnir yrðu lúnir, ef í langferðalag
væri lagt,
Forustumaðurinn fyrsti, er á vegi mínum verður, er
hinn nafnkendi forngríski heimspekingur P 1 a t ó, er var
uppi á 4. öld f. K. Ástandið á Grikkiandi var um það
bil i meira lagi ískyggilegt. Örfáir höfðingjar voru búnir
að bæla undir sig þvi nær allar jarðeignir og aðra fjár-
muni landsins, en meginið af landslýð átti hvorki í sig
né á. Plató fanst mikið um þetta liörmungarástand. En
hver ráð voru til að kippa þfessu i liðinn? Plató sér
engin ráð önnur en að varpa einkaeign á glæ! I riti
einu um þessi eiiii, sem heitir R í k i ð, berst Plató m. a.
af miklu kappi fyrir því, a ð þjóðfélagsheildin verði alls-
herjareigaúdi, allra landsins gæða, að alt verði sameigin-
14*