Skírnir - 01.08.1915, Side 64

288
(Jm islenzka tímatalið.
Það má scgja, að þessir formálár séu meira til gam-
ans en gagns, en þó eru þeir fljótlærðari en Fingraríms-
aðferðirnar.
Misseraskifti í gamla stíl.
Það er víst, sem síðar segir, að frá því á 12. öld fóru
misseraskiftin eftir þessari reglu.
Sunnudagsstafir C B A G F E D E*
Sumarkoma (á fimtud.) 15 14 13 12 11 10 9 10 apr.
Vetrarkoma (á föstud.)1) 15 14 13 12 11 10 16 17 okt.
Hér má sjá að sumarkoman lék á 9.—15. apríl, en
vetrarkoman á 10.—17. okt. (11.—18. ef vetur er talinn
koma á laugardag). Þá var jafnan sumarauki
þegar sunnudagur var á D, enlíka (— Rím-
spillir —) þegar hann var á E og hlaupár (með
D C) á e f t i r.
En hér er margs að gæta.
Það er þá fyrst, að í gamla stíl var jafndægrið á sí-
feldu undanhaldi, svo að bilið milli vorjafndægurs og sumar-
komu fór sívaxandi — hægt og hægt. Um það er áður
rætt (sjá bls. 265). Var þá sagt frá því, að 45 f. Kr. þeg-
ar gamli stíll hófst, var vorjafndægur 24. marz, en færð-
ist aftur um full 2 dægur (sólarhring) á hverjum 128 ár-
um. Má finna jafndægrið eftir þessum einfalda formála:
(45 + x)
Jd. = 24 —
128
x = ártalið. Dæmi:
Árið 7 23 var jd. = 24 —
Árið 1582 var jd. = 24 —
[45 + 723]
128
= 24 —
45 + 1582
128
6 =
18. marz.
= 24 — 12 91/i28 = 11 37/i2s = 11. marz.
Brotinu slept í þessum reikningi. Af þessu er ljóst, að frá
t. d. 1107 til 1619 hefir bilið milli vorjafndægurs og sum-
arkomu a u k i s t um 4 daga.
*) að alþýðntali — i Rímbeglu degi siðar (á laugardag).