Þjóðólfur - 24.01.1878, Blaðsíða 1

30. ár
6. blað.
Reykjavik 24. jan. 1678.
— Með nýju ári og nýrri tunglkomu brá óðara til vægara
vetrarfars allstaðar, er til liefur spurst; hafa síðan gengið
þíður eða rigningar annað veyfið, en stundum kafald, optast
útsynningsátt, en frost lítið eða ekkert; kom jörð upp víðast
livar hér syðra. Til sjóar liafa þó gæftir verið stopular mjög,
enda má segja, að liver stund hafi verið vel og duglega notuð
hér á inn-nesjum, þegar tiltök hafa verið til suðurferða; eru
hinir svo nefndu Garðtúrar engar skemmtiferðir héðan um
þetta leyti árs, og eyða opt heilum vikum í einu. Almenning-
ur er nú búinn að fara einn eða ffeiri túra, og fáir eða engir
komið tómhentir, því ekki svo lítill fiskur virðist vera kominn
inn í flóann, en sakir kulda og storma hefur hann farið dreift
mjög, og afli því orðið mjög ójafn (frá 10 til 80 í hlut). Hef-
ur því strax skipt svo um með nýju ári, að mörg heimili, sem
litla björg áttu á jólum, hafa nú fengið góða björg til bráða-
birgða. Gjafir þær, sem komið hafa úr öllum áttum, hafa og
orðið hinn mesti styrkur og hin bezta raunabót mörgu húsi
og heimili hjer á nesjunum; eru þau samskot gleðileg nýlunda
á landiliér, er sýnir og sannar, aö vaxandi félagsskapur
og mannúð er eitthvað annað og meira en orðagjálfur
þessara tíma. Ýmsar misfellur þykjast menn hafa heyrt eða
fundið, bæði viðvíkjandi útbýtingu nefndra gjafa, svo og því,
hvernig tekist hafi að gjöra menn út til að sækja gjafafé
austur og vestur, en vér álítum það skyldu blaðsins, að taka
því að eins slíkar umkvartanir til greina, að þær berist oss
skriflega með undirskriptum, líkt og eru greinir þær tvær er
hér koma síðar í blaðinu. þuiðja greinin, sem oss hefur bor-
izt þessu viðvíkjandi, en sem ekki birtist að svo stöddu, er
frá unokkrum Akurnesingum». |>ar er kvartað um hinn sárasta
bjargræðisskort á fjölda heimila, og jafnframt og einkum
talað uin það tíltæki hreppsoddvita þar, að gjöra fátæklingum
að skyldu, að vinna tiltekinn dagafjölda að steinhúsbyggingu,
er á að vera barnaskóli, áður en þeir fengju að njóta hlut-
deildar í samskotum þeim, sem Mýramenn sendu nauðstöddum
þar á nesinu. Segir í nefndri grein, að auk þess sem þetta
sé í sjálfu sjer fullkomið gjörræði hreppsnefndarmanna, þar
gjafirnar bafi verið gefnar enekkiseldar, og gefnar
skilyrðislaust, þá mundu einmitt hinir snauðustu, sem helzt
þurftu líknar við, sumir illa, og sumir alls ekki færir um að
gefa sig í slíka stritvinnu, því að þó ekki kunni að sjá svo
mjög á útliti mauna, þekkir þar margur maður ekki sjálfan
sig, hvað snertir fjör, þol og áræði, enda sé iífið fyrir öllu,
og svo þar næst það, að almeuningur gæti haldið svo miklu
af kröptum og tápi, að sjór yrði forsvaranlega stundaður,
þegar fiskur kemur á mið. I>essi umkvörtun liefur ekki ein-
fingis borizt skrifstofu þjóðólfs, heldur og yfirvöldum og land-
lækni vorum; hefur hann nú skipað viðkomanda héraðslækni
að fara og rannsaka útlit og heilbrigðisástand fólks þar uppi;
flýtti það og fyrir þeirri framkvæmd, að ýms heimili þar á
iiesi hafa lifað í vetur mjög á háfi, sumir að sögn nálega
eingöngu, en háfur er mjög svo ísjárverð fæða, og kallaður
banvænn ef eingöngu er til matar hafður. Maður að nafni
Gestur, varð þar og biáðkvaddur á dögunum, að sögn sök-
fitn þeirrar fæðu. 1 nafni almennings skulum vér í þetta
öiun láta oss nægja, að skora á viðkomandi yfirvöld, að veita
þessum umkvörtunum fljóta og nákvæma eptirtekt — ef þau
i'afa ekki nú þegar gjört það — því meðan nógur matur fæst,
ekki einasta í næstu kaupstððum, heldur og á Akranesi sjálfu,
Ve»'ður það að vera á ábyrgð yfirvaldanna, æðri sem kegri, að
enginn maður fatfist frá atvinnu sinni, og því síður hreppi
^Ungurdauða, þótt sjálfur hafi látið sinn síðasta eyrir.
í Grindavík hafa menn orðið vel varir við nýrunninn
þorsk. — |>essa síðustu daga hafa aplur gengið harðindi og
kafaldshríðir, og mun batinn hafa orðið mjög endasleppur í
liærra liggjandi sveitum.
Nýlega slasaði sig maður suður í Vatnsleysustrandar-
hraunum, ungur og knálegur; hann var á fuglaveiðum, og
skrikaði honum fótur, svo skotið hljóp úr byssu hans og í
gegnum vinstri handlegginn framanverðan, var hann fluttur
hingað á spítalann til græðslu.
— Austanpóstur kom aptur 20. þ. m. og hafði hreppt
stirða tíð og erfiða yfirferð. Vetrarfarið um austursýslurnar
hefur verið sviplíkt og liér; batinn í þessum mánuði hafði
náð austur fyrir land. Heilsufar manna gott, svo og skepnu-
höld. Af mannalátum og slysum fréttist þetta:
13. nov. f. ár andaðist sira SSjörn StetVuisson á
Sandfelli í Öræfum, eptir tæpa vikulegu, úr innvortis moin-
semd, munum vér skýra betur frá láti lians í næsta blaði.
Síðasta dag f. árs andaðist Kirákur bóndi Jóussoii
á Hlíð í Skaptártungum, rúmlega sjötugur, er lengi var tal-
inn með helztu bændum í þeirri sýslu. Um sama leyti drukn-
aði í Skaptá K r i s tj á n frá Prestbakka, aðstoðarmaður við mál-
leysingjaskólann þar, lipur maður og vel viti borinn, en mál-
laus. Hann bafði kvongast málleysingjastúlku einni að eins
fáeinum dögum áður en hann burtkallaðist. Kona ein, ung
og vellátin þar á Síðunni, hafði nýlega veitt sjer sviplega
bana með knífi ; um orsakir er ekki getið.
f 20. þ. m. andaðist hér í bænum eptir stutta legu: Ole
l*eter JTIöller kaupmaður, rúmlega 63 ára gamall (f. 1.
jan. 1814). Hann var sannur heiðursmaður, einkar vel mennt-
aður og fróður, fáskiptinn en grandvar, og einhver hinn merk-
asti og áreiðanlegasti maður í öllu, sem hann gaf sig við.
Hann sálaðist ókvæntur og barnlaus.
§jónarleikir.
Eptir nokkurra ára millibil liafa nokkrir yngri menn og
konur hér í bænum komið sér saman um að leika nokkur
kvöld, bæjarbúum til fróðleiks og ánægju. Að koma sliku í
lag svo vel sé, er mikill vandi og mörgum annmörkum bundið.
þ>arf þar til bæði liús og áhöld, sem hvorttveggja er hér enn
í barndómi, og síðan að fólk komi sér saman, forgöngumenn
fáist, o. s. frv. Síðan Sigurður málari dó, hefur hér að heita
má ekki verið leikið. I>að var hann, sem efldi hér og studdi
mest og bezt sjónarleiki, bæði með sinni eiginlegu mennt, og
eins með áhuga sínum að reyna til að stofna hér innlenda
íþrótt, en því miður stóð hann á sínu stigi því nær einn í
því efni, sem í tleiru. Hans fullur vilji var, að leikir færi
fram á hverjum vetri, og að menn með því móti og jafnframt
reyndu til að vekja betur og betur áhuga manna, þörf og
smekk fyrir þessari indælu list, enda vonaði hann, að með
því móti (— kannske með því eina móti —) mætti vekja upp
hjá þjóð vorri löngu horfinn smekk og löngu horfna
sjálfstilfinning, er innlend skáld spryttu upp og inn-
lendir íþróttamenfi til að yngja upp fornöld vora gegnum list
þessa. Vér segjum að þetta hafl verið hugmynd Sigurðar, eða
máske réttara: draumur hans, því síðan hans mistivið, eru enn
minni líkur til en áður, að höfuðstaður vor eða þjóð geti
hugsað til þvílíkrar fremdar. J>ó þorum vér að segja, að ekki