Heimskringla - 01.01.1941, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 1. JANÚAR 1941
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
Þessi her verður umfram alt
að berjast við þann gífurlega
Jeiða, þá skammdegis vitfirr-
ing, sem stafar af aðgerðaleysi
°g því, að vita alls ekki hvað
bera kunni að næst, allan dag-
inn, dag eftir dag. Þær sveit-
ir sem þá stundina eru lausar
við útvarða eða stórbyssu
stöðvar, eru aldrei látnar að-
gerðalausar, heldur hver
einstakur færður stað úr stað,
til að halda þeim vökrúm og
vöskum. Þeir sem fara með
skotvélar á hjólum halda
aldrei kyrru fyrir. Ný brögð
eru leikin og ný ráð fram-
kvæmd til varnar. Tómstund-
um verður að hjálpa hermönn-
um til að verja vel. Til þess
miða einkum knattleikir, sem
eru kappsamlega stundaðir. —
Mestur vandinn er að finna til
þess leiks sléttar grundir,
hallalausar, í hraunum og mel-
Um. Að heyja þá leiki á grasi
er víst glæpur, sem dauðasök
liggur væntanlega við.
Öðru verður að gegna þegar
Vetrar, segja hermenn, því að
þegar skauta hringur er svell-
aður, má fylla stóru holurnar
með vatni. En þá verður dimt
allan daginn. Hvað svo?
Tveggja dœgra dagur
í herbúðum hafa göngu,
skota og öku liðar allgóð hý-
býli, hækur, radio, nóg að
reykja, skytning votan bæði og
vætuvana — engan áfengann,
aðeins íslenzkan bjór — hljóð-
faeraslátt, messur, fyrirlestra.
Þeir sem koma frá háskólum fá
færi til að halda fram námi
meðan þeir sitja og bíða. Aðrir
eru hvattir til náms af mörgu
tagi, til þess hæfari verði til
herframa og kunni betur til
sinna verka þegar friður fæst.
Kensla í íslenzku stendur þeim
til boða. Þó að orðasafnið sem
hernum var fengið, geymi
margan furðulegan fróðleik, þá
finst þar engin undirvísun i
ástahjali, sem sýnir að sá sem
tók saman þá orðabók, var ó-
/ kunnugur fari soldáta um víða
veröld. Svo kenslan í islenzku
er vel sótt.
Ljósahaldið á Islandi er sér
likt og engu öðru, óslitin birta
á sumrin, semfelt myrkur á
vetur og þar af stafar hugar-
fari og hegðun mikill vandi.
Kyrstu vikurnar sem herinn
dvaldi í landinu og skipaði
vörnum á hnúka þess og höfða,
reisti vígi og herbúðir, þá var
hver dagur meir en 20 bjartar
sólskins stundir og tæpar fjór-
ar af gráleitu rökkri. “Er þetta
gaerdagur, dagurinn í dag eða
morgundagurinn?” var þá
vanaleg spurning. Það var
vandi að fá herinn til að hátta
i júní mánuði. Strákar voru
Öðru vanir en vera rekkjusettir
í björtu.
Með vetrarkomu skiftir um. í
desember sér varla sól, dagur-
inn fáeinar fölvar rökkur
stundir, þá kemur nóttin, tutt-
Ugu stundir eða vel það, í einni
lotu.
Island er gróðurlaus hraun-
breiða alt nema geirar með sjó.
Meir en þrír fimtu hlutar
landsins eru óbygðir og óbyggi-
legir. í halla og hlíðum milli
fjalls og fjöru sækja 115,000
manna harðsótt viðurværi til
nioldar, með kvikfjárrækt, og
i sjóinn með ströndum fram.
Þegar her manna er sendur
sem setulið meðal þjóðar sem
hefir ekki soldát litið í margar
aldir, þá er von til að spuKt
verði spurninga. Hvaðan kom
sá her? Af hverju? Mundi
einstöJ<um mönnum vera
hætta búin? Mundi herstjórn
hleypt yfir þjóðina? Þeir sem
gegndu opinberum stöðum
voru stiltir en dálitið stirðir.
Þeir áttu aðgang að sönnum
tiðindum en almenningur ekki
°g því var hugur hans æstur
°g fullur óróa.
V íslendingar hafa djúpsetta
á skyldu ríkisins við fólkið
' I
og þeirri skyldu hafa þeir und-
ið til beztu tilhögunar á kenslu
sem til er í víðri veröld, for-
kunnar meðferðar á sjúkum, til
starfa og stofnana í þjónustu
almennings álíka og á megin-
landi N. Ameríku, en ekki til
kaupa á byssum og bardaga-
skipum. Þeir hafa hagað stjórn
sinni með lýðræðis lagi lengur
en vér. Þeir hafa mörg dag-
blöð óháð, sem segja sínar
skoðanir frýjulausL íslending-
ar hafa mætur á listum og til
letra, myndasmíða og mál-
verka starfa, eru þeir miklu
afkastameiri en aðrir að tiltölu
við fólksfjölda. Þeir halda sig
vel, jafnvel þó að margar nauð-
synjar verði að sækja til út-
landa. Jafnvel í moldarbæjum
til sveita finnast svo mörg
notaleg þægindi að furðu gegn-
ir.
íslands sóknarmegin til sæld-
ar hefir grundvallast á frið-
samlegum viðskiftum og góð-
vild til allra manna. Fram-
koma þess út á við hefir stjórn-
ast af skynsamlegu viti. Átti
alt þetta að berast fyrir borð að
vilja þjóðar sem var máttar-
meiri, vopnuð til víga, sagði
ekki annað en þetta: “Við
göngum á land” — og gekk á
land?
Það var vlturlega ráðið að
senda menn frá Canada til eyj-
arinnar. Sú var tíðin að »ís-
lendingar fluttust í stórum
hópum til Canada og stofnuðu
nýlendur í Vesturheimi. 1 Win-
nipeg eru þeir fjölmennir og á
slóðum norður af þeim höfuð-
stað sléttunnar og hafa aukið
kyn sitt í hjúskap við aðrar
kynkvíslir landsins. Margir af
aðkomuliðinu voru því af ís-
lenzku kyni öðrum þræði. —
Margir a.ðrir kunnu skil á og
sögðu fréttir af skyldfólki vest-
ur í Canada.
Bæði þetta ásamt því lagi
Breta að sinna sínum verkum,
hafa samt það fram sem þeim
líkar, gerði sitt til að draga úr
þeirri aðgerðalausu mótstöðu
sem fyrirfanst í júní. Aldrei
hefir orðið vart við und-
irróður, sem nokkuð kveður
að; á eynni fyrirfundust 125
persónur þýzkar en hvergi
nærri allar trúaðar á kreddur
Naza.
Ef svo fer fram, að stríði
loknu, sem nú horfir, þá er á-
stæða til að halda að Island
lendi innan við þann bug þar
sem áhrifa N. Ameríku gætir
mset, þó ekki sé af öðru en þvi,
að viðkynning við hermenn
þaðan hefir fært heim þann
sann, að geysi ólíkt væri nú
að lifa, ef þeir aðkomnu hefðu
verið í stálgráum fötum. Á
svuntustrengi íslands, sem
bundu það við Evrópu, hefir nú
verið skorið.
Island er langt utan við þann
baug, sem vörn hins ameríska
meginlands skorðast við, er þó
afar áríðandi fyrir þetta meg-
inland, að dómi hernaðar vits-
ins í Canada. I suðaustur það-
an eru Færeyjar, í vestur og
útsuður Grænland, Newfound-
land, Labrador, Baffinland, líkt
og stíflur í straumi. Færeyjar
eru smáar, hæfar til að stikla
á, en þar hafa Bretar samt
sterkan vörð og setulið. Græn-
land myndi tæplega þykja
nýtilegt nema sem áfangastað-
ur, vegna veðurfars. Eigi að
síður skal því ekki laust hald-
ið, því að þaðan er ekki nema
200 mílna stökk til Baffinlands,
til Labrador 400 mílur og 800
mílur til Botwood, Newfound-
land, þar sem loftfara
stöðin er. Strendur Islands eru
mörg þúsund mílur á lengd,
mjög vogskornar, veðrið álíka
og í Maine eða Nova Scotia,
vegna Golfstraumsins; af öllu
þessu er landið fyrsti lykill að
öryggi Norður Ameríku og því
áríðandi í hæsta máta. Af
þessu fóru þeir frá Canada
þangað, reistu skotbákn sin á
þess graslausu gnúpum, taka
laglegar stúlkur til amerískra
kvikmynda í höfuðstaðnum, en
þeir í þeim höfuðstað láta
stríðið lönd og leið, þykir betra
að gera ráð fyrir því, að
nýta sér hveraVatn í nær-
sveitum og óbygðum, leiða það
í pípum inn á heimili fólksins.
Þær pípur er nú búið að panta
á Englandi.
K. S. þýddi.
EITT RAUTT KERTI
Eftir Jódísi Sigurðsson
Snjólaug Hansson var virt
af öllum, sem þektu hana. —
Hún hafði komist vel áfram,
síðan hún kom til Winnipeg.
Henni hlotnaðist góð skrif-
stofustaða og hátt kaup.
Margt eldra fólk, hafði mikl-
ar mætur á Snjólaugu. Hún
hvorki reykti né drakk vín,
þótt hún tilheyrði ekki neinu
bindindisfélagi.
Hún var engin daðurdrós né
karlmanna gæla — og þeir,
sem þektu hana bezt, sögðu að
hún hefði reynst fólkinu sínu
ákaflega vel.
En foreldrar hennar höfðu
einnig reynst henni vel — þau
höfðu gefið henni gott uppeldi
— sett hana til menta — og
gert alt fyrir hana, sem þau
héldu að yrði henni fyrir beztu
— þessvegna hafði hún hlotið
þessa góðu stöðu, sem hún
hafði nú.
Snjólaug Hansson var fyrir
löngu orðin fræg í þeirri bygð,
sem hún ólst upp í, fyrir jóla-
gjafir til fólksins síns.
Foreldrar hennar voru rík-
ustu hjónin í bygðinni. Húsið
þeirra, með öllum nýtízkuþæg-
indum, var fallegasta húsið í
bygðinni, og yngri systkini
hennar voru lang bezt klæddu
börnin í allri bygðinni.
Nýlega hafði móðir Snjó-
laugar haft orð á því við ná-
granna konu sína, að þau hjón-
in yrðu að fara að byggja nýtt
hús, ef að jólagjöfunum frá
henni Snjólaugu sinni ættu
að vera gerð góð skil — þessi
fíni flauels setustóll, sem hún
hafði gefið þeim á jólunum í
fyrra, hafði með naumindum
komist inn í húsið, þar væri
að verða svo þöngt.
Móðir Snjólaugar hafði í nokk
ur ár haft þann sið að bjóða
bygðarfólki heim til sín þann
þrettánda í jólum til að sýna
þeim allar fallegu gjafirnar,
sem Snjólaug hafði sent þeim
um jólin — og sem altaf voru
að verða ríkmannlegri með ári
hverju, það var því lítið talað
um annað í allri bygðinni, frá
þeini 13. í jólum og út janúar,
ár hvert, en um Snjólaugu og
jólagjafir hennar.
Og nú var komið að einum
aðfangadeginum enn í æfi
Snjólaugar, kl. var hálf sex og
Snjólaug nýkomin heim frá
vinnu.
Hún sat í mjúkum hæginda-
stól inni í hlýju, rúmgóðu setu-
stofunni sinni, hallaði sér aftur
á bak í stólinn, teygði frá sér
fæturna og lokaði augunum.
Hún var að láta göngulúan
líða frá. — Nú var samt ekki
tími til að hvíla sig. Hún át.ti
eftir svo mörgu að sinna fyrir
náttmál.
Gjafirnar mínar hafa komist
til þeirra heima í kvöld, hugs-
aði Snjólaug, sigurbros lék um
ana, — þarna voru gjafirnar
til allra skrifstofu stúlknanna,
þær höfðu allar gefið henni síð-
ustu jól — já — dýrar jóla-
gjafir — mínar eru eins falleg-
ar, hugsaði Snjólaug. — Hún
vildi ekki að þær ættu hjá
sér — og þarna voru böglarnir
til giftu vinkona hennar j
jbeggja — sem altaf voru að
I bjóða henni heim til sín —
bæði fyrir máltíðir og spila-
veizlur. Hún varð að sýna
þeim að hún metti það, sem
j þær gerðu fyrir hana, og þarna
j var böggullinn til konunnar,
sem hún leigði hjá, sem gaf
henni oft kaffi, og bauð henni
til máltíðar tvisvar á ári. Hún
sannarlega átti það skilið að
fá dálitla jólagjöf frá henni —
og svo var þarna stór böggla-
hrúga, sem hún æfinlega gaf
með hálfum huga. Hún var til
þeirra allra, sem sendu henni,
og hún var auðvitað að gjalda
í sömu mynd. Hún gat ekki
verið þekt fyrir það að taka á
móti óborguðum gjöfum.
Eftir alt saman var það kitl-
andi gaman að fá sjálf sem
flestar gjafirnar.
I Eg hefi áreiðanlega ekki
gleymt neinum, hugsaði Snjó-
laug. Hún opnaði budduna
sína og þungur svipur kom á
andlitið. Afskaplega hefi eg
eytt af penngum um þessi jól,
samt hafa vinir mínir það álit
á mér, að eg sé nízk, þótt eg
tæmi budduna á hverjum jól-
um og standi peningalaus uppi.
Get eg ekki breytt því áliti hjá \
kunningjum mínum að eg sé j
samansaumuð — beinlínis nizk.
I Snjólaug settist aftur í stól-
inn með tóma budduna í hend-
inni. Ef eg ætti eiha ósk, hugs-
aði hún, skyldi eg óska .þess að
allir þeir, sem hafa þetta álit á
mér, væru komnir núna hérna
inn í herbergið, og sæju alla
bögglana sem eg gef. Skyldu
þeir ekki breyta um skoðun?
Hvað er eg annars að hugsa,
sagði Snjólaug, og stóð upp, eg
verð að láta drenginn, sem ætl-
ar að koma bögglunum til skila
fyrir mig, vita að þeir séu til-
búnir. Hún setti á sig hatt og
fór í yfirhöfn, skoðaði í budd-
una sína og fann þar eitt tutt-
ugu og fimm cent. Þetta verð-
| ur að duga fram yfir jólin. Eg
þarf ekkert meira að kaupa,
hugsaði hún um leið og hún fór
út.
Hún ætlaði sér inn i búðina
á horninu að síma drengnum.
Þegar hún kom þangað inn tek-
ur hún eftir gömlu fálátu ís-
lenzku konunni, sem leigði
þakherbergið í næsta húsi. —
Hún stóð og blíndi á rautt kerti
í lágum kertastjaka með hand-
arhaldi, með miklum aðdáun-
arsvip.
Snjólaug var vön að heilsa
þessari konu, þegar hún mætti
henni á götunni, enda þótt hún
þekti hana ekki mikið. En það
var eitthvað við þessa konu,
sem minti Snjólaugu ætíð á
jarðarför ömmu sinnar, sem
henni hafði þótt mjög vænt
um. Snjólaug vissi að hún var
einstæðingur, og henni sýndist
hún æfinlega út grátin, þá
sjaldan hún sá hana.
“Komdu sæl,” sagði Snjó-
laug, og gekk til konunnar,
“ertu að hugsa um að kaupa
þetta kerti?”
I Gamla konan hrökk við, það
var líkast því, sem hún vaknaði
an var farin, en kertið stóð enn
á borðinu. Hún hefir þá ekki
keypt það, hugsaði' Snjólaug.
Skyldi hún ekki hafa haft pen-
inga til þess? og ósjálfrátt kom
jarðarför ömmu Snjólaugar í
huga hennar, Þessi gamla
kona var þó ennþá lifandi.'
Hvað kostar kertið? spurði
Snjólaug búðarmanninn.
Only twenty cents, Miss,
sagði búðarmaðurinn. Það
stóð heima, hún hafði tuttugu
cent í buddunni, að síma hafði
kostað hana fimm cent.
Mitt fyrsta verk, verður,
þegar jólin eru liðin, að draga
út úr bankanum, hugsaði Snjó-
laug. Hún kéypti kertið og
hélt heimleiðis.
Eg hefi tíma til þess að búa
um það áður en drengurinn
kemur að sækja bögglana,
hugsaði Snjólaug, og flýtti sér
heim. En hvaða nafn átti hún
að setja með gjöfinni; hún
kunni ekki við að senda það
undir sínu nafni, hún þekti
konuna svo lítið.
Snjólaug fann jólakort á
borðinu sínu, þegar hún kom
inn í herbergið, sem gengið
hafði af. Hún skrifar utan á
það nafn konunnar, Sigríðun
Ólafsson, með beztu jólaóskum
frá — ja, hvað átti hún nú að
segja. > ' Hún hugsar sig um.
Eins og elding kom í huga
hennar orðið vinarþel, svo hún
skrifar frá vinarþeli. Hún set-
ur kortið með kertinu og vefur
utan um böggulinn skínandi
umbúðar pappír.
Það stóð heima, að þegar
Snjólaug hafði búið um bögg-
ulinn kom drengurinn, sem átti
að koma bögglunum til skila.
Frh. á 8. bls.
Geymið verðmet skjöl yðar í
ÖRYGGISSKÁP í BANKA
V
Geymið vel borgarabréf yðar, eignabréf, vá-
tryggingarskjöl og önnur verðmæt skjöl. Geymið
þau í stál öryggishólfi í Royal bankanum. Þér
getið leigt það fyrir minna en lc á dag. Spyrjið
um þetta á næsta banka vorum.
THE ROYAL BANK
OF CANADA
Eignir yfir $900.000.000
INNKOLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Amaranth..............................J. B. Halldórsson
Antler, Sask........................Jí. J. Abrahamson
Áraes.............v.................Sumarliði J. Kárdal
Árborg...............................G. O. Einarsson
Baldur...............................Sigtr. Sigvaldason
Beckville,.......................... Björn Þórðarson
Belmont....................................G. J. OleBon
Bredenbury.............................H. O. Loptsson
Brown...............................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge-------------------------H. A. Hinriksson
Cypress River.........................Guðm. Sveinsson
Dafoe...................................S. S. Anderson
Ebor Station, Man....................K. J. Abrahamson
Elfros_______________________________J. H. Goodmundson
Elriksdale..............................ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask.......................Rósm. Árnason
Foam Lake............................T.H. G. Sigurðsson
Gimli.................................................K. Kjernested
Geysir...............................Tím. Böðvarsson
Glenboro..................................G. J. Oleson
Hayland.............................. Slg. B. Helgason
Hecla..................................Jóhann K. Johnson
Hnausa..................................Gestur S. Vídal
Húsavík.............................................John Kernested
Innisfail............................Ófeigur Sigurðsson
Kandahar................................S. S. Anderson
Keewatin...............................Sigm. Björnsson
Langruth .................................Böðvar Jónsson
Leslie...............................Th. Guðmundsson
Lundar.......................'............D. J. Líndal
Markerville......................... ófeigur Sigurðsson
Mozart............................... S. S. Anderson
Narrows............................................S. Sigfússon
Oak Point.---------------------------- Mrs. L. S. Taylor
Oakview---------------------------------- S. Sigfússon
Otto......................................Björn Hördal
Piney...................................S. S. Anderson
Red Deer............................ Ófeigur Sigurðsson
Reykjavík................'................
Riverton.............................Björn Hjörleifsson
Selkirk, Man...........Mrs. David Johnson, 216 Queen St.
Silver Bay, Man........................ Hallur Hallson
Sinclair, Man......................K. J. Abrahamson
Steep Rock............................... Fred Snædal
Stony Hill................................Björn Hördal
Tantallon...............................O. G. Ólafsson
Thornhill..........................Thorst. J. Gíslason
Víöir.............................................JVug. Einarsson
Vancouver............................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis.................................S. Oliver
Winnipeg Beach......................................John Kernested
Wjmyard............................. L.S. S. Anderson
( BANDARdCJUNUM:
varir hennar. Þær reka upp af draumi.
augun kerlingarnar í bygðinni ó, ó, eg veit það ekki, mig
þann þrettánda, þegar mamma ]angar til þess, það er yndis-
hefir sína árlegu sýningu, ha! ]ega faiiegt, sagði hún, og
ha! ha! . Snjólaug mundi nú eftir því,
Snjólaug opnaði augun og hvað Amma sín hafði haft mik-
reis upp í stólnum. Böglar jg yndi af kertum.
vafðir upp í alla vega litann | þag er reglulega snoturt,
umbúðapappír, bundnir saman sagði Snjólaug, og horfði vina-
með litum regnbogarts, lágu í iega á gömlu konuna. Hún
hrúgum í kring um hana á gólf-! gekk að símanum og náði sam-
inu. Þeir voru næstum pf bandi við drenginn, sem átti
fallegir til að opna þá. ! ag koma jólagjöfunum hennar
Hafði hún nú ekki gleymt ^il skila.
einhverjum sem sendi henni j þegar hún kom aftur fram i
jólagjöf. Hún las utan á bögl- búðina, sá hún að íslenzka kon-
Bantry.................................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash...._>...........Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash..................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier and Walsh Co................Th. Thorfinnsson
Grafton..............................Mrs. E. Eastman
Ivanhoe...........................Miss C. V. Dalmana
Los Angeles, Calif.... *
Milton....................................S. Goodman
Minneota..........................Miss C. V. Dalmann
Mountain.............................Th. Thorfinnsson
National City, Calif.....John S. Laxdal, 736 E 24th St-
Point Roberts.........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N W.
Upham------:...........................E. J. Breiðfjörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg Manitoba
/