Lögberg-Heimskringla - 25.04.1980, Blaðsíða 6

6
Lögberg-Heimskringla, föstudagur 25. aprll, 1980
HALLDÓR LAXNESS ♦
:
:
♦
♦
♦
♦
♦
BREKKUKOTS
ANNÁLL
HELGAFELL
1957
:
♦
♦
♦
♦
♦'
♦
♦
:
:
♦
♦
En það
skifti aungum togum aðþfinnig uppáfærðum var mér hrund-
ið frammá pallinn og eftir stóð prófessorinn bakvið tjöldin
á einni saman brókinni, með dúfuna og pípuhattinn. Og sú
sjónhverfíng hafði gerst sem tók útyfir allar aðrar í kvöld:
Lángaflónið úr Brekkukoti var kominn uppá pall sem stað-
gaungumaður veraldarsaungvarans. Maddama Strúbenhols
er sest við hljóðfærið.
£g vona að menn ætlist ekki til að ég lýsi hér saung þeim
sem nú var hafinn. Þó held ég að ég megi fullyrða að þar
var sá saungur framinn sem ekki fordild stýrði; og að það
hafi verið ofarlega í hug mér um Ieið og ég barst frammá
pallinn, að ég færi ekki erinda mín sjálfs. Þó rödd mín væri
varla fædd, né sjálfur ég heldur sem maður; og þó einginn
viti hvern skapnað ormurinn fær ef honum tekst nokkru sinni
að fljúga úr púpunni, þá var þó trúnaðurinn við Garðar Hólm
eingin nýbóla fyrir mér, heldur leynilegt aðal umliðinnar
bernsku minnar; ég saung óskifta þökk mína til handa þess-
um veraldartenór sem reis fyrir guðs miskunn yfir bassann
okkar í Brekkukoti; saung af því að ég vissi að saungurinn
er vottur þess þakklætis sem við skuldum guði; — en ekki
af því að ég kynni að sýngja. I þessu hlutverki var ég svo
einarður þegar á fyrsta tóninum, að hæðnishlálramn ia
gullu við snertu mig ekki heldur en goluþytur fyrir au ‘.i
fjall; svo bjargföst var vissa mín um það, að úr því cg 1 rð
hér, og ég hafði altaf vitað undirriiðri að cg mundi v<
sá er stæði hér, þá stóð ég hér í krafti þeirra hluta scm ::, o
eru hátt ofar mér að ég telst ekki.
Ruhn in Frieden alle Seelen —
Hvernig sem því veik nú við: þetta litla stóra fólk, I.iunyu
stirðnað upp með beinserk af að vera holdtekja als sc:r -r
rétt og satt í litlum stórum úthafskaupstað, bglaust íslc*' !-■■■
heldrafólk og lærdómsmenn á árunum áðurcn við kcnii: i t
í mannatölu, þessi saunglausastur hópur manna ciuhver "u
.nokkursstaðar hefur sainanstaðið á jörðu, — hann L" ;
hlusta. Eftir fyrsta lagið litu að vísu flestir á Jandshöfðíngj-
ann og síðan á biskupinn; en þó var einstöku maður ?'--m
•ósjálfrátt gaf sig á vald einhverri frumstæðri samjátun þ .-ss
sem h^fði gerst. Menn fóru að bera sig að lyfta upp hönd-
•unum til þess að færa þær síðan saman í lófataki. Mér dcit-
ur ekki í hug að þar hafi verið klappað fyrir mcr. Og san;t.
menn viðurkendu saunginn; og það er altcnt upphafið. A
-eftir öðru eða þriðja laginu klöppuðu báðir,- biskupinn ■">
Jandshöfðínginn — og það hafði samskonar áhrif og ai:
’lýsíng frá stjómarvöldunum: Vér getum ekki viðurkent no
vér hlustum á vondan saung; úrþví einusinni er búið að
hjóða Oss á skemtun og Vér erum komnir og scstir, þá cr -.u
skemtun orðin góð sarnkvæmt skilgreiníngu. Síðan klapp iðl
■alt fólkið. Það héll á.Aam að klappa eftir að þcssi fáu ’óg
sem ég kunni voru súngin upp. Eg stóð í leiðslu uppá p.dl-
inum og horfði á fólkið klappa uns einhver gaf mér mcrki
•um að hypja mig; og ránkaði ekki við mér fyren að tjalda
■haki, þegar prófessor doktor Fástúlús var byrjaður að færa
mig úr buxunum sínurn.
Kvöldið var enn ekki á enda. Sem ég stend þar dasaður
utarvið vegg, veit ég ekki fyr til en einhver úr þjónustuliði
Gúðmúnsensbúðar víkur sér að mér, með þeim skilaboðum
að ég sé beðinn að koma við á skrifstofu Búðarinnar þegar
ég fari heim.
Gúðmúnsensbúð var upplýst hátt og lágt. Tveir undirbúð-
armenn stóðu niðri og horfðu á mig með svip hofmarskálka
um leið og þeir létu mig inní miðbúðina; þeir lyftu fyrir
mér hleranum í disknum og fylgdu mér um náttauðar vistar-
verur bókaranna að dyrum þar sem hið dularfulla orð comp-
toir var letrað á hurðina. Kaupmaður Gúðmúnsen stóð í skrif-
stofu sinni skrýddur lafafrakka, heilkagga, orðu og grjót-
hörðum handstúkum frammá hnúa, og hafði lagt yfirfrakka
sinn þvers á stólbak. Hann var að kveikja sér í vindli. Þetta
var alt annað gervi en í veislunni í fyrrakvöld: hann dró
niður munnvikin undir reykíngunum og setti í brúnirnar; í
rjóðar kinnarnar var kominn þurkur einsog stundum verður
í bústnum andlitum meykellínga.
Góðan dag og gerið svo vel að fá yður sæti stúdent Han-
sen, sagði hann á dönsku; hann nenti ekki að sýna lærdóm
sinn í merkilegri túngum að þessu sinni. Sjálfur settist hann
ekki.
A dauða mínum átti ég von en ekki þessu, sagði hann
þegar ég var sestur. Með leyfi hverjum voruð þér að bjarga?
Aungum, sagði ég. Hún Litla kom til mín.
Með leyfi að spyrja, haldið þér að ég sé eitthvert fífl, eða
hvað? Haldið þér að ég hafi ekki vitað að Georg Hansson
mundi skrópa?
£g stumraði því upp að Garðar hefði hlotið að vera eitt-
hvað meiren lítið vant við látinn úr því hann kom ékki.
Vant við látinn? hafði kaupmaður Gúðmúnsen upp eftir
mér. Að hverjum eruð þér að draga dár með leyfi. stúdent
Hansen? Hvar eiga þessi látalæti við?
Þér kaupmaður, sem þekkið Garðar Hólm svo vcl, sngöi
ég, datt yður í hug að hann mundi nokkru sinni fara uppá
pallinn í kvöld að sjálfum sér óviljuðum?
Auðvitað ekki, sagði kaupmaður Gúðmúnsen. Aflnrímóti
sagði ég honum að ég mundi láta höfuðsitja hann krfnoum
allan Faxaflóa; og ef hann reyndi að komast í sk>p munrl;
hann verða handtekinn íyrir svik.
Þér hljótið að vita best sjálfur til hvers þér kölluðuð hann
heim, sagði ég.
Hversvegna við kvöddum hann heim? sagði kaupmaðm
Gúðmúnsen og gekk fast uppað mér þar sem cg sat. Þa<’*
skal ég segja yður hreinskilnislega herra stú-dent, úr Jtv í þéi
hafið flækt yður í þetta mál. Við kölluðum hann licim af
því það var ekki hægt að halda þessu leingur áfram. Við
vorum orðnir þreyttir. Flann var hlaupinn frá dönsku ke!I-
íngunni sem hefur haldið honum uppi síðasta áratuginn; og
vasapeníngarnir sem hann fékk mánaðarlega um póslhúsið
hér, frá honum'Jóni gamla sérvitrfngi af Skaga scm passai
eyrarkamrana, þeir hrukku auðvilað ekki fyrir liísuppeld,
handa honum. Til að bæta gráu oná svart þóttist dóttu inu.
vera heitbundin honum. Með öðrum orðum, það varð að
koma uppum hann. Og þessvegna sendum við eftii honurn.
kæri landi.
Eg leyfi mér að bera á móti því að ég hafi rcynt au flækja
mér í þetta mál, sagði ég. Eg var honum reyndar lítilshállar
til aðstoðar þessa daga scm hann var hér, en það var eftir
tilmælum frá Búðinni. Ekkert var fjær mér en skifta mér af
þessari skemtun. Mér var ekki boðið. Eg keypti mig ckk;
einusinni inn. Ég sat heima. En ég var sóttur. Ég var sár-
beðinn — í yðar nafni. Fyrir guðs skuld. Eg var dreginn oní
bæ; mér var ýtt uppá pallinn. Eg skil nú að ég hef látið hafa
mig að fífli, orðið fólki mínu til mínkunar og yður til skap-
raunar. Fyrir frumhlaup og axarskaft verður ekki bætt; og
ég veit það er útí bláinn að biðjast velvirðíngar þegar mað-
ur hefur ekkert sér til málsbóta. Nú er að hafa sig á brott
og þegja.
Og með það ætlaði ég að standa upp.
En það var nú einusinni eðli kaupmanns Gúðmúnsens þeg-
ar honum tókst ekki að selja vöru sína, og viðskiftavinurinn
fór að setja upp luntasvip, þá kom upp í honum hinn góð-
lyndi dani, léttur í máli og gamansamur, sem altof lítið er
til af hér á Islandi. Jafnvel í þessu alvörumáli brá hann ekki
vana sínum. Hann strauk mér uppeftir kinninni með handar-
bakinu, einsog þegar verið er að kjassa krakka, og rak upp
skellihlátur.
Poeta cum agricola pugnavit, sagði hann og var altíeinu
kominn heilli lexíu leingra í Latínubókinni en þegar ég hafði
þeyrt hann ívitna síðast. Má ekki bjóða yður vindil?
Eg sagði sem var að ég væri klaufi að reykja.
Newsletfer from fhe
lcelandic Society of
Northern Californio
The Icelandic Society of
Northern California
celebrated Thorri with a
“blot” on March lst this
year. It was a veritable
feast: a great many
delicacies were imported
from Iceland, prepared in
the best manner and served
elegantly. About 200 people
enjoyed an evening of
feasting, of music and of
dancing.
On April 5th, the Society
was visited and entertained
by the trio which is touring
many Icelandic communities
on this continent: Gud-
mundur Gudjonsson tenor,
Sigfus Halldorsson, com-
poser and accompanist, and
Bill Holm, poet, pianist and
humorist. The tour is
managed by Jon Asgeirsson,
former editor of Logberg-
Heimskringla and sponsored
by the Committee for
Promotion of Relations
between Iceland and People
of Icelandic Descent in
North America. Over a
hundred people attended
the concert. The well known
and beloved tunes of Sigfus
Halldorsson fell.on receptive
ears and Gudmundur’s
renditions were justly
applauded. Bill Holm’s
humorous anecdotes and
poems dealing with what it
means to grow up an
Icelander in Minnesota,
along with his skillful piano
playing, gave the program
the variety and hilarity that
made it all the more a very
enjoyable evening. After the
program, refreshments
were served and a most
convivial time was had by
all. It was generally felt,
that such a visit did indeed
contribute to the promotion
of friendship and fraternal
feelings between Iceland
and its descendants on this
hemisphere.
Hilda Lorensen
siim 10
Eögbrrg-
ájrttnakringla
SUMARVINNA
ÖSKAST
Óska eftir sumarvinnu í sveit
hjá góðu, reglusömu fólki.
Eg er 19 ára skólapiltur og
vanur að vinna á sumrin. —
Get unnið frá miðjum maí til
1. ágúst. Kaupið skiptir ekki
miklu máli. Vinsamlega svar
ið fljótlega.
Sigurður Árni Kjartansson
Nesbali 24,
170 Seltjarnames
Ioeland