Lögberg-Heimskringla - 31.10.1980, Blaðsíða 4

4-WINNIPEG, FÖSTUDAGUR 31, OKTÓBER 1980
Ritstj órnargr ein
Víkingarnir í Ameríku eru mjög á
döfinni þessar vikurnar. Víkingasýn-
ingin sem efnt var til í London fyrr á
árinu er nú komin til New York og er
væntanleg til Minneapolis í mars-
mánuði. Þykir hún eitt mesta átak allra
tíma til að draga athygli fólks í tveim
heimsálfum að víkingamenningu,
sögulegu hlutverki víkinga o.s.frv. Er
sýningunni ætlað að sýna sem
trúverðugasta mynd af víkingaöld, en
svo hefur tímabil norrænnar sögu frá
því um aldamótin áttahundruð til
síðari hluta elleftu aldar verið nefnt.
Fræðimenn hafa þegar lokið upp
lofsorði um sýninguna, en
norðuramerískir blaðamenn eru ekki á
eitt sáttir um tign hennar og gildi og
ekki örgrannt að sumir úr þeirra
hópi hefðu kosið að hún væri meira í
ætt við hryllingsmynd þá er kaþólskir
annálaritarar miðalda drógu upp af'
berserksgangi, herförum . og
Víkingarmr
strandhöggi norrænna manna utan
eigin heimalanda. Þannig hefur orðið
víkingur hlotið merkinguna "óður
maður með horn,” "berserkur",
"hálftröll" og því um líkt. Með öðrum
orðum hefur sú mynd sem þjóðir utan
Skandinavíuskagans gerðu sér um her-
skátt fólk, sem hvorki þekkti Guð né
Krist, lifað til þessa dags í
þjóðsagnagerfum. í Norður Ameríku
má til að mynda finna fjöldann allan af
víkingamyndum og styttum sem
einglægt sýna horn þeirra, sverð og
skildi. Má af þeim hlutum ráða að
þessir menn hafi bæði fæðst og dáið í
fullum herklæðum og ekki skipt um
föt þar í milli.
Þjóðsagnagervi víkinga eiga sér sagn-
fræðilegar rætur. Þeir komu sáu og
sigruðu stór landsvæði byggð stærri
þjóðum, en þar með var draumurinn
búinn. Sigurvegararnir blönduðust
þeim stofni sem þeir höfðu kúgað til
undirgefni og hurfu. Heillegar
frásagnir um þessa norrænu útflytjend-
ur varðveittust aðeins þar sem þeir
höfðu numið áður óbyggð lönd, eða í
sagnaauði íslands þar sem væna kafla
er einnig að finna um tímabundnar
byggðir á-Grænlandi og í Vínlandi. Þær
sagnir eru þó velflestar þess eðlis að
um sannfræðilegan kjarna er undið
löngum þræði frá heimi kynja og
ævintýra. Engu að síður féll það í hlut
íslendinga að varðveita víkingamenn-
ihgu -ef svo má að orði kveða - og sníða
hana að nýjum aðstæðum, leiða hana
til móts við kirkjulærdóm miðalda án
þess að hún týndist og er ávöxt þessa
starfs að finna í fornum sagna - og bók-
menntaritum, veigamesta þættinum
sem norrænar þjóðir hafa lagt
heimsmenningunni.
Af framangreindu er skiljanlegt að
Islendingar láti sig víkinga nokkru
skipta. Þeir eru ekki einungis
bíólógískir afkomendur þeirra, heldur
eiga þeir beinni mállegar og menn-
ingarlegar rætur til þeirra að rekja en
nokkur.önnur þjóð.
Fyrir einum áratug flutti Hermann
Pálsson fyrirlestur um Landnámabók
hér í Winnipeg og gerði eftirfarandi
bókarhöfundar (eða höfunda) að
umræðuefni sem getur þess að Land-
námabók sé rituð fyrir þá sem bregði
íslendingum um að þeir séu komnir af
brælum og illmennum. Fylgdi Her-
mann þeirri skoðun að bókin væri að
nokkru leyti rituð til að leiðrétta
berkserksmyndir þær sem útlendir
menn hefðu skapað sér um forfeður
elleftu og tólftu aldar Islendinga. Sú
skoðun er skynsamleg, og má þá segja
með sanni að Víkingasýniningin sem
að ofan getur. sé ekki ómerkur
Landnámuauki.
H.B.
Halldóra Bjarnason Aldarafmæli 1880-1980
"Hvað er langlífi?
lífsnautining frjóva
alefling andans
og athöfn þörf.."
Halldóra hefir verið vistkona á Betel,
Gimli; síðastliðin sextán ár. Ævistarf
sitt vann hún í Winnipeg, sem eigin-
kona og átta barna móðir. En þótt
lífskjör hennar væru um flest venjuleg,
naut hún sérstöðu á meðal landa sinna
og bar einkum tvennt til þess. Annars-
vegar var annáluð gestrisni á heimili
hennar og góðvild sem margir fengu að
njóta, og óvenjuleg listhneigð hennar,
nám og ástundun á því sviði. Og enn
nýtur hún sérstöðu í vitund allra er til
þekkja, æviár hennar eru orðin langt
um fleiri en almennt gerist. Hún hefir
verið lánsöm á þessari löngu vegferð.
Hún átti góðan og umhyggjusaman
mann, og hóp vel gefinna og efnilegra
barna sem hafa sýnt henni kær-
leiksríka umönnum allt fram á þennan
dag. Má fara nærri um að dagsins önn
hefir heimtað tíma hennar og krafta,
en vegna skilnings fjölskyldunnar á
þrá hennar til listrænnar iðju gáfust
henni tómstundir til að yrkja með
litum og pensli. Talið er að hún muni
hafa látið yfir hundrað málverk frá sér
fara. Hafa þau dreifst víðsvegar um
álfuna og þykja hin besta híbýlaprýði.
Síðustu myndina málaði hún rúmlega
níræð, og er sú mynd í eigu einnar af
dætrum hennar. Oft er gamalt fólk
spurt að því eftir hvaða forskrift sé best
að fara til að verða langlífur. Ef sú
spurning væri lögð fyrir Halldóru gæti
Halldóra Bjarnason
100 ára
hún svarað með orðum Jistaskáldsins
góða Jónasar Hallgrímssonar: "Hvað
er langlífi? / lífsnautnin frjóva / alefling
andans / og athöfn þörf."
Halldóru hefir oft verið minnst í
Winnipeg blöðunum. Einna rækilegast
hefir frú Hólmfríður Daníelson ritað
um hana í Tímarit Þjóðræknisfélagsins
(32. árg. bls. 112) þar sem hún talar um
Vestur-íslenzka listamenn. Þar segir
svo: "Halldóra Bjarnason hefir óefað
verið fyrsta íslenzka stúlkan sem sótti
námsskeið í málararlist. Einstaka
manni þótti allundarlegt að hin unga
stúlka skyldi eyða því litla sem hún
hafði aflögu af lágu kaupi til að læra að
mála, en Halldóru fannst starfið ekki
vera óþarft, og aldrei hefir hún séð
eftir þeim peningum sem í það fóru. I
rúm tvö ár fór hún vikulega í skóla til
Mr. & Mrs. Frank M. Armington, sem
bæði kenndu æðri listir. Eggjuðu þau
hana mjög til að halda áfram listanámi,
en fátæktin aftraði því”.
Foreldrar Halldóru voru Halldór
Lögberg - Heimskringla
Published every Friday by
LÖGBERG- HEIMSKRINGLA INCORPORATED
1400 Union Tower Building, 191 Lombard Avenue,
Winnipeg, Manitoba R3B 0X1 — Telephone 943-9945
EDITOR: Haraldur Bessason
s ASSISTANT EDITOR: Margrét Björgvinsdóttir
SECRETARY: Emily Benjaminson
Typesetting, Proofreading and Printing — Typart Ltd.
Subscription $15.00 per year - PAYABLE IN ADVANCE
$20.00 in Iceland
— Second class mailing registration number 1667 —
Jónsson frá Litlabakka í Hróarstungu
í Norður-Múlasýslu og Sigurbjörg Jóns-
dóttir frá Berunesi í Fáskrúðsfirði,
Suður Múlasýslu. Þau komu til Gimli
með "stóra hópnum" 1876, en fluttust
skömmu síðar suður til Grafton í
Norður Dakota, og þar fæddist
Halldóra 6. ágúst 1880. Níu árum síðar
fluttist fjölskyldan norður til Win-
nipeg, og þar ólst Halldóra upp, og átti
þar heima ávallt síðan. Arið 1906 giftist
hún Guðmundi Bjarnasyni vegg-
fóðrarameistara í Winnipeg, miklum
mannkostamanni. Var hann sonur
Bjarna Jónssonar frá Hrísum í
Helgafellssveit, og Ingibjargar
Helgadóttur frá Breiðabólstað á
Skógarströnd.
A afmælisdegi Halldóru, 6. ágúst. s.
1. efndu börn hennar og barnabörn til
samkomuhalda bæði á elliheimilinu á
Gimli og einnig síðar á veitingahúsi
einu í Winnipeg. Var fjöldi fólks við-
staddur á báðum stöðunum, einkum
hinum síðari þar sem hópar vensla-
fólks og vina kom saman, auk fjöl-
skyldunnar, sem nú er orðin mjög
fjölmenn í þrjá liðu.
Börn Halldóru eru: Ingibjörg
Eylands, Steinunn Bjarnason, Lára
Morris, Matthildtir Sallows, allar
búsettar í Winnipeg, og Solveig McNeil
til heimilis í Windsor, Ontario. Synir-
nir eru Halldór og Jón í Winnipeg, og
Thomas, víðkunnur listmálari í Toron-
to, Ont.
Afmælisbarninu bárust heillaóska-
skeyti og kveðjur úr ýmsum áttum,
meðal þeirra var eitt frá Fyrstu lúter-
sku kirkju í Winnipeg sem hún hefir
tilheyrt allt frá árinu 1889, og er hún
elsti núlifandi meðlimur þess safn-
aðar. Einnig komu kveðjur frá
Elísabetu Englandsdrottningu, og frá
forsætisráðherra Kanada.
Nú um nokkurt skeið hefir þessi
góða gamla kona verið mönnum lítt
sinnandi, en aftanskinið ljómar í
augum hennar, og hún brosir hlýlega
við gestum sínum. Vinir hennar biðja
henni blessunar þar sem hún situr við
sólarlag, og bíður nýrrar dagrenningar.
v.j.e:
Bob Magnusson bassaleikari
frá Los Angeles leikur Jazz á Islandi
Bassaleikarinn Bob Magnusson
er af íslensku bergi brotinn og býr í
Los Angeles. Hann dvaldi nýlega í
vikutíma á íslandi ásamt fjöl-
skyldu sinni í boði
"Jazzvakningar" sem hélt upp á
fimm ára afmæli félagsskapar síns.
Hélt hann þrenna tónleika á Is-
landi og lék með helstu
jazzleikurum Islands.
Á efnisskrá voru m.a. lög eftir
Bob, sem hefur lengi haft áhuga á
að fara til Islands og skoða slóðir
forfeðra sinna.
Bob Magnusson hefur leikið í
jazzhljómsveitum frá 21 árs aldri,
en þá byrjaði hann í hljómsveit
Buddy Rich. Síðan hefur hann
leikið með Sara Vaughan, Art Pep-
per og Joe Farrell svo nokkrir séu
nefndir.
Hann hefur gefið frá sér eina
sólóplötu, sem kom nýlega út á Dis-
covery-merkinu í Bandaríkjunum
Bob Magnusson
og heitir hún "Revelation".
Auk hljómleikanna hljóðritaði
Bob Magnusson fyrir hljóðvarp og
sjónvarp auk þess sem hljóðrituð
var plata sem gefin verður út af
Jazzvakningu síðar á þessu ári.