Breiðablik - 01.07.1911, Blaðsíða 2

i8
BREIÐABLIK
sannleikur?“, var einn, sem haföi
hugrekki til að segja þessi orð:
,,Til þess er eg fæddur og til þess
kom eg í heiminn, að eg skuli vitna
um sannleikann
Leitarmennirnir beita ekki allir
sömu aðferð. Sumir beita skyn-
seminni einni, og reyna með henni
að sjá fyrir síðustu rök hlutanna,
Það eru heimspekingarnir. Og
þeir komast nálega að sinni niður-
stöðunni hver. En allir eru þeir
að leita sannleikans. Og þótt
þeir fari sína leiðina hver, þá er
þó takmarkið eitt, sem að er stefnt.
En langflestir leita sannleikans
í trúarbrögðunum. Mannsandinn
stendur ráðalaus og höggdofa
frammi fyrir ráðgátum tilverunn-
ar. Hann finnur að þær eru svo
djúpar og háar, að hann kemst
engan veginn yfir þær af eigin
kröftum. Og þá flýr hann til trú-
arinnar, og hún lyftir honum yfir
það, sem enginn kemst yfir nema
fuglinn fljúgandi. Trúin gefur
vængina, sem bera hann yfir örð-
ugleikana.
Ef spurt er: Hvað eru trúar-
brögðin? þá er því fljótsvarað:
Þau eru sannleiksleit. Þau trúar-
brögð, sem ekki eru sannleiksleit,
þau eiga ekki rétt til að bera það
nafn. Enda munu þau naumast
vera til. í trúarbrögðunum sjáum
vér elzta vottinn til þessarar leitar
ajtir sannleikanum, ófullkomið, ó-
sjálfbjarga fálm í myrkrinu. En
eftir því sem mönnum fer fram,
því betur kunna þeir að haga sér
sem bezt í þessari leit, því meir
sýnist birta yfir.
Langt er þó frá, að mönnum sé
það ávalt ljóst, að trúarbrögðin
eru sannleiksleit. Og ýmsir, sem
þau aðhyllast, gera það engan-
veginn í þeim tilgangi, að leita þar
sannleikans. Þar kemur annað
atriði til greina. Það er gagnið,
hagurinn, sem menn þykjast sjá
sér í því, að vera trúaðir. Og þetta
er mjög algengt enn þann dag í
dag innan kristninnar sjálfrar.
Menn leita þar hvíldar og friðar
fyrir sálina, en ekki sannleikans.
Stuart Mill segir einhversstað-
ar á þá leið, að flestir hafi nú á
tímum betur opið augafyrir gagn-
semi trúarbragðanna heldur en
sannleiksgildi þeirra. Þetta eru
sönn orð. Og þótt liðinn sé nokk-
ur tími síðan þau voru töluð, þá
eiga þau þó fullkomlega við enn í
dag. Fjölda margir amast við
sannleiksleitinni innan kristin-
dómsins, af þeirri ástæðu, að hún
rýri gagnsemi hans. Menn am-
ast við rannsóknum ritningarinn-
ar, þótt þær óefað leiði sannleik-
ann í ljós í ýmsum atriðum. Og
ástæðan sú, að gagnsemi ritning-
arinnar minki við það. Menn
amast við því, að hróflað sé við
ýmsum gömlum kenningum kirkj-
unnar, sem bersýnilegt er orðið, að
eru ekki í samræmi við kenningu
meistarans sjálfs. Og ástæðan sú,
að svo margar þúsundir manna
hafa fundið frið við þann lærdóm.