Dagsbrún - 20.04.1918, Blaðsíða 1
iSWUSO EKKlj i 1 Jm 0 ^ 1 M I 1 i\,l ( POLIB tKKl
rahoindi j u Au O u n U 1N L—J
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIÐ ÚT AF ALPÝÐUFLOKKNUM
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
19. tbl., 4.
Reykjavlk, laugardaginn 20. apríl.
1918.
Alþingi,
Enn sem komið er, eru
frumvörpin aðeins fá sem lögð
hafa verið fyrir aukaþingið.
Frv. til laga um skipun barna-
kennara og laun. Skv. frumv.
þessu er forstöðumönnum
barnaskóla í kaupstöðum ætl-
uð 2000 kr. árslaun auk ókeyp-
is húsnæðis. Laun þeirra eiga
að hækka um 200 kr. fjórða
hvert ár þannig að þau verði
3000 kr. þegar sami maður er
búinn að vera 20 ár í stöðunni.
Iíennarar við kaupstaðaskóla
eiga að fá 1500 kr. árslaun er
hækki um 200 kr. á fjögra ára
fresti og verði 2500 kr. eftir 20
ára starf.
Forstöðumenn skóla utan
kaupstaða eiga að fá 1500 kr.
og kennarar við þá 1200 kr.
laun, sem eiga að hækka um
100 kr. á fjögra ára fresti þann-
ig að launin séu 2000 kr. og
1700 kr. eftir 20 ára starf. Far-
skólakennarar eiga að fá 300
krónu árslaun auk ókeypis fæð-
is, húsnæðis, ljóss, hita og þjón-
ustu þá 6 mán. ársins er þeir
kenna, og húsnæði alt árið eða
jafngildi þess í peningum. Laun
þeirra eiga að hækka uin 50
kr. þriðja hvert ár þar til þau
verða 600 kr. Ætlast er til að
landssjóður greiði x/3 af laun-
Um kennara í kaupstöðum, en
7a utan kaupstaða. Hann á þó
ekki að taka neinn þátt i hlunn-
indum (húsaleigu o. s. frv.) en
á að borga að öllu leyti launa-
haekkun þá er kennarar verða
^ðnjótandi við langt starf í
sömu stöðu.
Frumvarp þetta er lagt fram
af stjórninni, en samið af kenn-
úrunum sjálfum. Laun kenn-
ara þau er þeir nú eiga við að
búa, eru svo lág, að hverjum
sem heflr áhuga á alþýðument-
ún hér á landi, hlýtur að finn-
ast með öllu ófært. Samt munu
^bgin eiga andstöðu í þinginu.
Alm. dýrtíðarhjálp. Stj. legg-
úr fram frv. um ný dýrtíðar-
sem koma eiga í stað þeirra
samþykt voru í fyrra. Frv.
þetta er yfirleitt til bóta, en
þarf þó ýmsun breytingum að
iaka til þess að geta komið að
^allum notum. Mun það nánar
l0ett síðar.
Frájœrur ásauðar. Stj. legg-
^1' fram frv. um að landsstj.
heimilist að setja reglur um
ráfærur meðan á striðinu
stendur.
^rv. um bcejargjöld í Rvík
bæjarstj. samþykti í vetur,
e8gur stj. nú fyrir þingið.
Dýrtiðarmál.
Eftir Halldór Friðjónsson
frá Sandi.
Horfurnar.
Dýrtíöarmálin eru að sjálfsögðu
mesta áhyggjuefni og áhugamál
allra hugsandi manna meðal
hinnar íslenzku þjóðar um þessar
mundir. Sá ískaldi virkileiki, sem
marga hina framsýnni menn
dreymdi um árin á undan, er
víðar og víðar að ganga í návígi
við einstaklinga og sveitafélög, að
hætta sé yfirvofandi og erfiðleikar
fyrir dyrum, ef ekki neyð.
Landbúnaðurinn er þegar farinn
að stynja undan dýrtíðarokinu,
þessi máttarstoö þjóðarinnar, sem
talin er lífakkeri okkar, hvað sem
á dynur. Sjávarútveguiinn hangir
á blástrái, og öll framleiðsla virðist
vera að klæðast, kreppuskóm veg-
farandans, sem ekki á sér vísan
samastað nóttu lengur. Þjóðin
virðist nú fyrst vera að vakna —
en þrem árum á eftir tímanum.
Tvö undanfarin þing hafa verið
aðgerðalítil og flest bjargráð mið-
uð við stundarerfiðleika, en ekki
langvarandi baráttu. Það þarf eng-
an að undra þó erfitt verði um
vik fyrir þingið í vor, þegar svona
er í pottinn búið, en bangað munu
augu margra belnast um þessar
mundir sem von er. Því tjáir ekki
lengur að neita, að þing og stjórn
eiga að hafa 'óll umráð i þjóðar-
búinu á þessum tímum og þau
eiga að vera húsbændur í orðsins
fylstu merkingu. Sá þjóðarfulltrúi
sem gengur inn í þingsalinn með
öðrum tilfinningum en þeim, að
hann sé þangað kominn sem líf-
vörður og forsjármaður þeirrar
þjóðar sem er í háska stödd, hann
er ekki þess verður að fá að
heyra sin eigin orð hijóma um
salarveggi þess húss, sem öllum
sönnum íslendingum er helgur
staður. En það er ekki meiningin
að ég ætli að gera mig að siða-
meistara þingmanna. Hinir yfir-
standandi tímar og hinar ískyggi-
iegu framtíðarhorfur ættu að vera
beztu og fullkomnustu siðameist-
arar þings og þjóðar. Og óþökk sé
öllum þeim mörgu mönnum, sem
óverðskuldað hafa hreytt ónotum
að þingi og stjórn.
En hvað sem öllum erfiðleikum
á framleiðslu til lands og sjávar
líður, kreppir skórinn hvergi eins
fast að og hjá verkafólki í kaup-
stöðum og sjómönnum. Fram að
árinu 1917 barðist þessi stétt
manna nokkurnvegin í bökkum.
Atvinna var næg og kaupgjald þar
af leiðandi dálítið í samræmi við
dýrtíðina. Að telja árin 1914—15
og 16 „veltiár“ fyrir verkamenn
og sjómenn, er einungis fleipur
eitt og fávizkuhjal þeirra manna,
er dæma áður en þeir hugsa og
rannsaka málin. S. 1. ár brást sá
atvinnuvegur að miklu layti, sem
haldið hefir þessari stétt uppi,
hagur hennar er því nú í kalda
koli og framtíðarhorfurnar fyrir
neðan allar hellur. Það verður því
að krefjast þess af aukaþinginu
nú, að það geri alvarlegar ráðstaf-
anir til að bjarga verkalýðsstétt-
inni frá efnalegu skipbroti og sjálf-
stæðislegu falli. Dýrtiðin er vaxin
henni yfir höfuð, og þótt atvinna
verði sæmileg næstu ár, hreklcur
kaupgjald hvergi nærri fyrir út-
gjöldum, þó hátt sé kallað, hvað
þá til að bæta upp síðasta ár.
(Frh.)
ýftvittmiskrijsiofa.
Alþýðusamband íslands hefir
gengist fyrir því að sett er á stofn
skrifstofa hér í bæ. Er sú skrif-
stofa í Kirkjustræti 12. Hún á að
verða einskonar meðalgangari milli
verkafólks, sem vantar atvinnu,
og verkveitenda, bænda og annara,
bæði hér í bæ og úti um land.
Til hennar geta því snúið sér þeir,
sem atvinnu vilja fá, og mun hún
reyna að útvega þeim atvinnu,
eða benda á, hvar helzt muni at-
vinnu að fá. Líka munu vinnu-
veitendur leita þangað, þegar þá
vantar fólk, og mun skrifstofan
reyna að útvega það, eða benda á
atvinnulausa menn. Getur að þessu
orðið hið mesta hagræði hvorum-
tveggju.
Skrifstofan ætti með tímanum
að vita nokkurnveginn á hverri
stundu, hve margir og hverjir eru
atvinnulausir hér í bæ, svo og
hvar og hve mikil þörf er fyrir
verkafólk.
Ráðstafanir hafa verið gerðar til
þess að skrifstofan hafi samband
sem víðast úti um land. Mun hún
því geta leiðbeint mönnum hér,
sem vilja leita sér atvinnu úti um
land, og mönnum annarsstaðar,
sem vilja fá verkafólk héðan, eða
þá mönnum utan af landi, sem
vilja fá atvinnu hér-
Skylt er að geta þess að lands-
sjóður og bæjarsjóður hafa lagt
fyrirtækinu styrk, og er það gleði-
legur vottur um skilning á því,
hverja þýðingu þessi stofnun getur
haft og á að hafa.
Hingað til hefir alt of lítið verið
gert til þess að koma skipulagi á
vinnuafl. Er þó aldrei fremur þörf
á því en nú, þegar nauðsyn ber
til að nota sem bezt alla krafta,
sem til eru. En þetta ætti að vera
spor í attina. I.
Frá bæjarstjórninni.
Vatnsnefndin samþykti um
daginn að fara að loka vatnslelðsl-
unni frá 7 að kvöldi til 7 að morgni
til þess að runnið gæti á þeim
tíma í vatnsgeymirinn, og með
því orðið bætt úr vatnsleysinu.
En síðan nefndin samþykti þessa
lokun hafa fundist tveir lekar á
vatnsleiðslunni, svo ekki hefir þurft
að loka fyr en kl. 11 á kvöldin.
Dýrtíðaruppbót hefir bæjar-
stjórn nú veitt starfsmönnum gas-
stöðvarinnar.
Kol í gasstöðina. „Kol og salt“
hefir boðið bænum 500 smálestir
af kolum í næsta manuði.
150 kr. hefir bæjarstjórn veitt
til aðstoðar við sundkenslu stúlku-
barna í laugunum.
Bæjarverktræðingsstaðan er
veitt Hirti Þorsteinssyni með 3600
kr. árslaunum, hækkandi með 200
kr. annaðhvort ár upp í 4400 kr.
Stóra-Selstún hefir bærinn leigt
Jóh. Magnússyni á 225 krónur.
Kartöfluræktin. Bærinn tekur
til kartöfluræktunar alt að 50
dagsl. í Brautarholti. Kostnaður er
áætlaður 35 þús. kr. fyrir 50 dag-
sláttur, þar með talin verkfæra-
kaup.
Molar um jafnaðarstefnuna
(socialismann).
Eftir N.
VII. (Frh.)
Að arðvænleg fyrirtæki eigi að
vera rekin af því opinbera stendur
í uánu sambandi við annað atriði
í stefnuskrá jafnaðarmanna alstað-
ar, og einnig í stefnuskrá Alþýðu-
flokksins, sem sé í því skattafyrir-
komulagi sem vér álítum hollast
og bezt. Við ætlumst til að hin
runglátu óbeinu gjöld, tollarnir,
hverfi úr sögunni, en í staðinn
komi beinir skattar — og arður
af fyrirtækjum. Með opinberri
starfsrækslu á fyrirtækjum er tvent
fengið i einu hvað þessu viðvíkur,
auknar tekjur í landssjóðinn og af
því leiðir meira starf i landinu, og
aukin velmegun, og af auknum
tekjum leiðir að hægt er að létta
undir með þeim í lífsbaráttunni
sem erfiðast eiga, og þar að auki