Landið - 08.03.1918, Blaðsíða 2

38
LANDIÐ
Gunnar Sigurðsson
(frá Selalæk)
yfirdómslögmaður
ílytur mál íyrir undir- og yfirrétti.
K.aupir ogr selur fastei»nir, ihip og aörar eignir.
Allir, sení vilja kaupa og seija slíkar eignir, ættu að snúa sér til hans.
Skrijstofa i húsi Jtathans l Olsens (2. hœí).
Sí ma 7: Fösthélf 25.
Viðskiftin yið Ameríku.
Eimskipafélaginu barst á þrd.
símskeyti frá Jóni Guðbrandssyni,
erindreka þess í Bandaríkju'num,
þess efnis, að allir þeir, sem vörur
ætla að senda til Bandaríkjanna,
skuli hafa simað um vörurnar vest-
ur, áður en skipið, sem flytur þær,
kemur til NewYork, svo að fá
megi innflutningsleyfi yfirvaldanna
fyrir þær.
Ennfremur segir í skeytinu, að
hér eftir þnrfi ekki að hafa útfiutn
ingsleyfi Breta fyrir þeirn v'órum
sem yfirvöldin i Bandaríkjunum
hafi vettt útfiutningsleyfi á. En
hingað til hefur þess þurft jafnframt
og er breyting þessi til hagræðis
fyrir þá, sem viðskifti eiga við
Bandaríkjamenn.
Talandi tölur.
Georg Brandes, hinn óþreytandi
og æelskandi Frakklandsvinur, bók-
menta þess og þjóðar, hefur ritað
grein lim striðið, í »Politiken« 29.
nóv. 1917.
Grein þessi er mjög merkileg og
fróðleg og skaði, að ekkert ís-
lenzku blaðanna skuli hafa flutt
hana orðrétta. Hún snýr, með
óhrekjandi rökum, ad því er vird-
ist, hpp því, sem áður var niður,
af ópi enskra og frakkneskra blaða
um hinn svonefnda þýzka »mili-
tarisme*, eða heryeldi. íslenzku
blöðin hafa sum verið að jórtra á
þessu sama, af algerðu- þekkingar-
leysi, eða í þeirri von, að Eng-
lendingar verði ofan á í lokin.
Ég hefi því skrifað upp nokkr-
ar tölur úr grein G. Brandesar;
það er naumast hætta á því, að
hann hafi slæmar heimildir eða
rangfæri þær sjálfur Frökkum til
vansæmdar, því hann hefur heila
og langa æfi verið vakinn og
sofinn í, að breiða út þekkingu á
frakkneskum bókmentum og list-
um, og þekkir það hvorttveggja
betur en nokkur annar einn maður
á Norðurlöndum, máske í allri
álfunni. Auk þess er hann dansk-
ur, en Danir eru veikliða nágrann-
ar Þjóðverja og hafa orðið undir
þeim í vopnaviðskiftum.
Brandes segir svo frá, að fyrir
stríðið hafi Frakkar l&gt herskyldu
á 85% af karlmönnum, en Þjóð-
verjar á 55°/o.
Árið 1913 borguðu til hers og
flota: Frakkar 36 franka 50, Þjóð-
verjar 26 fr. 89 og Englar 40 fr.
65 á mann.
Frakkar og Englar þurfa því
sfzt að kvarta undan þýzkum
»militarisme«, þótt hitt sé að vísu
eðlilegt, að, þeim þyki nú sárt að
sjá, með hve miklu meira hyggju-
viti Þjóðverjar hafa varið pening-
unum.
Rétt fyrir stríðið voru árstekjur
Þjóðverja 43 miljarðar marka,
Frakka 25 miljarðar.
Þá voru ríkisskuldir Þjóðverja
á mann 310,1 mark, en Frakka
657.7.
Þá lögðu Þjóðverjar f sparisjóði
17,82 miljarða marka, Frakkar 4,49
rníljarða. •
í 30 ár hefur þýzka ríkið vá-
trygt verkamenn gegn sjúkdómum,
slysum og örkumlum og borgað
fram að árinu 1913 samtals í
skaðabætur 10 piiljarða og 860
miljónir marka, þar af 840 miljónir
árið 1913.
Vátrygging þessi hefur verið
aukin ár frá ári og er nú komið
svo, að nú er þriðji hver maður á
Þýzkalandi, sem hefur lægri árs-
tekjur en 5000 mörk, .vátrygður
gegn sjúkdómum, slysum, örkuml-
um, og þar með telst almenn
ellibilun.
Fyrir stríðið bjuggu 126 Þjóð-
verjar, en 73 Frakkar á hverjum
ferkílómeter.
Þetta eru nú aðaltölurnar, og fer
manni nú að skiljast betúr en
áður, hvernig á því muni standa,
að Þjóðverjar urðu hvorki sigraðir
á þrem vikum, mánuðum eða ár
um. Það er auðurinn og hin
alhliða mentun og marghæfi fólks-
ins, sem enn hefur til þessa dags
forðað landinu undan óvinaherun-
um, sem öll veröldin sendir á Mið-
veldin.
Sigurður Sigurðsson
frá Arnarholti.
Útbúnaður
Ameríkuhersins.
Saturday Evening Post í Phila-
delphíu flytur ýmsar upplýsingar
um útbúnað þann, sem fyrsta hálfa
miljónin af herliði Bandaríkjanna
þarfnast.
Herlið þetta mun á Frakklandi
þarfnast um 40 þús. járnbrautar-
vagna og Bandarfkin þurfa að út-
búa fjórar hafnir, og 250 skip
mun þurfa til þess að flytja birgðir
handa þessarri hálfu miljón. Þús-
und amerískar eimreiðir verða
sendar yfir Atlanzhafið og þús-
unda mflna langir járnbrautar-
teinar.
Fyrir utan þúsund kælivagna
mun þurfa fjölda sjúkralesta og
ótölulegan fjölda af flutningabíl-
um til þess að flytja matvæli,
skotfæri 0. fl. Ennfremur má nefna
steinolíubirgðir, viðgerðar-vinnustof-
ur, og á hverjum mánuði munu
Bandaríkin þurfa að senda 51 þús.
smálestir af kolum yfir til Frakk-
lands.
Til allrar hamingju er nægilegt
timbur á Frakklandi, en 15,500
Ljúflingar,
nokkur nýsamin lög eftir Loft Guðmundsson.
='--* ■ ■ Fást hjá bóksölum, ..— ^
Sendið pantanir yðar í pósthólf 436. Reykjavík.
menn þarf til þess að fella, saga
og smíða það, sem þessi fyrsta
hálfa miljón þarf með. Alls mun
þurfa að halda á um 190 þús.
manna vinnuafli til þess að sjá
um og vinna að flutningum alls-
konar efna, þar af 15,000 við
skógarhögg o. fl , 40,000 við járn-
brauta- og skipasmfðastörf og 100
þús. sem almenna verkamenn.
Hvað matvaeiin snertir, mun
þessi hálfa miljón manna þurfa
á mánuði 13 milj. 350 þús. lbs.*)
af kjöti, 3 milj. 375 þús. lbs. af
fleski, 13 milj. 350 þús. Ibs. ^f
mjöli, 14 milj. 830 þús. lbs. af
kartöflum, 1 milj. 46 þús. 600 Ibs.
af kaffi og 3 milj. lbs. af sykri.
Tölur þær, er sýna fataslit á
6 mánuðum eru líka gífurlegar.
Reiknað er, að til endurnýjunar
fata muni að þeim tíma liðnum
þurfa 1 milj. 50 þús. buxur, 1 milj,
70 þús. jakka, 1 mflj. 470 þús.
pör stígvéla, 1 milj 890 þús. pör
sokka, 1 mil. 373 þús. höfuðföt,
3 milj. 444 þús. pör nærklæða,
504 þús. ábreiður, 210 þús yfir-
hafnir og 210 þús. pör togleðurs-
stígvéla.
Til lækninga mun þurfa fóllf,
sem hér segir: 56,500 læknar,
hjúkrunarkonur og varðmenn.
Fyrir utan þá stóru spítala, sem
útbúnir eru um alt Frakkland fyrir
ameríska hermenn, mun herinn
þurfa tvo bráðabirgðaspftala á víg-
stöðvunum fyrir hverjar 25 þús.
manna, og hvor þessarra spftala
þarf að hafa 1000 rúm. Till hvers
rúms þarf 6 eða 8 lök, 2 kodda,
4 koddaver og 3 ábreiður. Þar að
auki þarf 94 000 smál. af lækn-
inganauðsynjum og í viðbót ,20
þús. smál. eftir fyrstu 6 mán-
uðina.
Fréttir.
Vmsóknir nm embætti.
Um bœiarfógetaembœttið í Reykjavík
sækja Ari Arnalds, sýslum. Húnvetn-
inga, Guðm. Eggerz, sýslum. Arnesinga,
og Jóh. Jóhannesson, bsejarfógeti á
Seyðisfirði. Um lögreglustjóracmbcettið í
Rvfk sækja Magnús Torfason, bæjar-
fógeti á ísafirði, Jón Hermannsson
skrifstofustj, Guðm. Eggerz, Vigfús
Einarsson, settur .bæjarfógeti og Karl
Einarsson sýslum. í Vestmannaeyjum.
Um sýslumannsembœttið í Borgarfjarðar-
sýslu sækja Guðm. Björnsson, sýslum.
Barðstrendinga og Páll Jónsson lög-
maður.
Viggo Björnsson
bankar. er orðinn útibússtjóri Islands-
banka á Isafirði.
Bréf til Ameríkn
komast áleiðis, þótt rituð sé á ís-
lenzku. En á þvl hefur verið talinn
vafi að undanförnu.
Vélbátnrinn „Njörð^r‘•
frá Njarðvíkum hefur eigi komið fram
og hefur líkl. farizt í rokinu um næst-
síðustu helgi. Formaður bátsins var
Aðalsteinn Magnússon, en aðrir skip-
verjar: Guðm. Magnússon frá Stekkjar-
koti, Sigurbjörn Magnússon og Hjörtur
Jónsson, allir úr Njarðvíkum, nema sá
sfðasnefndi. Báturinn var eign Ólafs
Davíðssonar og Þórarins Egilssonar í
Hafnarfirði.
Harínlíkneski
hefur Júl. Schau steinhöggvari hér í
bænum höggvið úr íslenzkum grásteini
og kvað vera af list gert, að fróðra
manna sögn.
Vm alþingi hið forna
fiutti hr. bókav. Árni Pálsson eripdi
fyrir Alþýðufræðslu Stúdentafélagsins
á sunnud. var.
« 1) ensk pund. 102 dönsk pund eru
hér um bil sama sem 112 lbs.
Vm þjóðbúskap Þjóðverja í stríðinn
flutti hr. veridr. G. Funk fyrirlestur
1 Bárubúð fyrra fimtud. og mælti á ís-
lenzku og sagðist vel. Ræddi hann
einkum ura það, hvernig Þjóðverjum
hefði tekizt að sigra erfiðleika af fólks-
eklu.
Trésmíðaflrmað Jón Halldórsson & Co.
átti 10 ára, afmæli 23. f. m. og hélt
þá öllum starfsmönnum sínum veizlu,
en gaf „Styrktarsjóði iðnaðarmanna"
500 kr.
Enskn samningarnir.
Ekki kveðast Englendingar sjá sér
fært að senda hingað menn til að
semja við okkur, og verður þá að
senda menn héðan til Lundúna í þeim
erindum.
Lansn frá prestsskap
hafa fengið þeir sr. Skúli Skúlason
próf. í Odda og sr. Jón Halldórsson í
Sauðanesi, frá næstu fardögum. Jafn-
framt hafa bæði prestaköllin verið aug-
lýst laus. Umsóknarfrestur til 21. apríl.
Sterling
á að fara frá Kaupmannahöfn 12. þ. m.
Magnús Jónsson
frá Sellátrum við Eskifjörð hefur ný-
lega lokið prófi í Ijós- og sjónfræði við
háskólánn í London, með ágætisein-
kunn. Ennfremur var honum afhent
heiðursskjal fyrir sérstakan dugnað.
Síminn
til útlanda var í ólagi um helgina,
en er nú kominn í lag aftur.
f Hjörtur Hjartarson
trésmiður andaðist á mánudaginn að
heimili sínu hér í bænum, rúmlega
sextugur að aldri. Banameinið var
krabbamein.
Hjörtur sál. var einn af merkari
borgurum bæjarins, og hafði gengt ýms-
um trúnaðarstörfum fyrir bæjarfélagið
t. d. verið byggingarfulltrúi nú um
nokkurra ára skeið. Hánn var dugleg-
ur, hygginn og vel að sér, Ijúfmenni í
framkomu og vinsæll og mun hans
mjög saknað af vinum og kunningjum.
Verzlnnarsiðgæðl.
Eftír John Ruskin.
(Brot).
(Nl.). ----
Fimm stórar atvinnugreinar, sem
samsvara þörfum daglega lffsins,
hafa hingað til átt sér stað.
Starf hermannsins er að verja
þjóðfélagið.
Starf prestsins að kenna því.
Starf læknisins að halda við
heilbrigði þess.
Starfs lögfræðingsins að halda
uþþi réttinum.
Starf kaupmannsins að sjá því
fyrir ‘nauðsynjum.
Og skylda allra þessarra manna
er að deyja fyrir það, þegar þörf
krefur.
»Þegar þörf krefur*, nefnilega: —
Hermaðurinn á heldur að deyja,
en yfirgefa stöðu sína í orrustunni.
Læknirinn, heldur en að flýja
fyrir sóttunum.
Presturinn, heldur en að prédika
falska lærdóma.
Lögfræðingurinn, heldur en að
samþykkja órétti.
Kaupmaðurinn — já, hvenær er
þess krafizt af honum, að hann
skuli deyja?
Það er úrslitaspurningin fyrir
hann og oss alla. Því að í sann-
leika: sá maður, sem veit ekki,
hvenær hann á að fórna lifinu,
veit heldur ekki, hvernig hann á
að lifa.
Takið eftir því, að starf kaup-
mannsins (eða iðnframleiðandans,
því að með þeirri rýmri þýðingu,
sem orðið er notað í hér, verður
það að tákna báðar stéttirnar) er
að sjá þjóðinni fyrir nauðsynjum.
Það er ekki frekar hans starf, að
fá hagnað fyrir sjálfan sig af þessu
hlutverki, en það ^er starf prests-
ins, að fá laun sfn. Þessi laun eru
sjálfsögð og nauðsynleg, en þau
eru ekki takmárk lífs hans, ef
hann er sannur prestur, og ekki
er borgun eða læknagjald takmark
lífsins hjá sönnum lækni. Og borg-
unin .cða ágóðinn er heldur ekki
takmark lífsins hjá sönnum kaup-
manni. Allir þrír hafa þeir, ef
eitthvað er í þá varið, starf, sem
verður að gera, hvað sem launun-
um líður — hyað sem það kostar,
eða fyrir tap í launa stað, því að
starf prestsins er að kenna, læknis-
ins að lækna og kaupmannsins,
eins og ég sagði, að sjá fyrir
nauðsynjum. Það er að segja,
hann verður að skilja a|veg út í
æsar eðli hluta þeirra, sem hann
fjallar með, og ráðin til þess að
ná í þá, eða framleiða þá; og hann
verður að nota allá hyggni sfna
og starfsþrek til þess að framleiða
þá, eða ná í þá, sem bezta og
skifta þeim við sem ódýrustu verði,
þar sem þeirra er mest þörfin.
Og þar eð framleiðsla eða út-
vegun á hverjum hlut óhjákvæmi-
lega hefur í för með sér starfsemi
margra manna og handa, þá verð-
ur kaupmaðurinn við atvinnurekst-
ur sinn herra og stjórnari yfir
mörgum mönnum, og það á beinni
hátt, þótt hann sé síður viður-
kendur, heldur en herforingi eða
prestur, svo að ábyrgðin á Iífi því,
sem þeir lifa, lendir að miklu leyti
á honum, og það verður skylda
hans, að taka ekki einungis tillit
til þess, hvernig hann geti fram-
leitt það, sem hann selur, sem
allra bezt og -ódýrast, heldur
einnig, hvernig hann geti gert hin
margvíslegu störf, sem framleiðslan
eða skifting hennar leiðir af sér,
sem gagnlegust fyrir menn þá,
sem vinna hjá honum.
Og eins og kaupmaðurinn er
skyldur til að nota alt starfsþrek
sitt í þágu þessara tveggja atriða
— sem krefjast, ef vel á að vera,
hinnar mestu skynsemi, þolinmæði,
góðvildar og nærgætni — eins er
hann líka skyldur til, á sama hátt
sem hermaður eða læknir, að fórna
lífi sínu til þess að fullnægja þeim
réttilega, ef á þarf að halda, og á
þann hátt, sem krafizt verður. Tvær
meginreglur verður hann að rækja
í starfi sínu: í fyrsta lagi verður
hann að fullnægja skuldbindingum
sfnum (því að áreiðanleiki gagn-