Lögrétta - 10.12.1930, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA
S
: I
skólunum, einkum um uppQldis-
áhrif kaþólskunnar og eru þau
viðskifti alkunn, t. d. úr sögu
Frakklands á síðustu áratugum.
En stjórnmálaflokkar togast
einnig á um skólana og einkum
sækja kommúnistar þar fast á í
ýmsum löndum, er vilja koma á-
hrifum sínum að í skólunum, en
heima fyrir í Rússlandi eru skól-
arnir alveg steyptir í kommún-
istiskt mót og útilokuð og bönn-
uð öll önnur stjómmálaáhrif.
En jafnframt vaknar einnig
hjá skólamönnum sú spurning,
hvort nokkurra stjómmála eigi
að gæta í skólunum, hvort þau
eiga ekki öll jafnt að vera útíæg
úr þeim. Dr. Bode fræðslumála-
stjóri, forseti prússneska mál-
fræðingasambandsins hefur ný-
lega talað um þessi efni. ílann
segir að skólunum og uppeldis-
starfi þeirra sje mikil hætta bú-
in af baráttunni, sem fram fari
um þá milli stjórnmálamanna
utan skólanna, þó að það sje
skiljanlegt, að skólum hætti við
því að vilja berast nokkuð fram
og aftur með breytingum tíðar-
anda og tísku, mest af ótta við
það, að þeim verði annars brugð-
ið um kyrstöðu og íhald og það
að þeir sjeu of fjarri lífinu og
ali nemenduma ekki nægilega
upp fyrir lífsbaráttu, nútímans.
En þetta er hættulegt, segir
hann og hættulegast á þeim tím-
um, þegar mikil ólga og óvissa
er í stjómmála- og fjármálalífi.
Það er uppeldi og þroska til
spillis og gerir uppeldisstarfið
flatt, ófrjósamt og einstreng-
ingslegt, að ætla að ala unglinga
upp í ákveðnum pólitískum
flokksaga. Það er til viss póli-
tásk og fjárhagsleg þekking
sem unglingarnir þurfa að öðl-
ast„ en það er ekki til pólitísk
eða fjárhagsleg lífsskoðun eða
menning (Bildung) og þessvegna
verður ekki á henni bygt í skól-
um. Það er máske hægt að reka
skóla á grundvelli lífsskoðunar,
heimsspeki eða trúar, en ekki á
stefnu pólitískra flokka, enda
hafa mishepnast allar slíkar
skólastofnanir, sem reyndar
hafa verið í Þýskalandi. Uppeldi
skólanna á að byggjast á and-
legu frelsi, hafa siðrænt gildi og
útvega nemendum þekkingu, en
vera hlutlaust gagnvart dægur-
deilum flokkanna í landinu, jafnt
þeim, sem ríkinu ræður og hin-
um, sem á sækja. Kennarafjelög
eiga einnig að vera alveg ópóli-
tisk og þau eiga einmitt að verja
pólitískt hlutleysi skólanna. Þetta
er skoðun þessa þýska fræðslu-
málastjóra.
Skipasmíðar.
Á heimsstyrjaldarárunum evdd-
ist um þriðjungur af öllum versl-
unarflota heimsins eða c: 14.8
milljónir „brúttóregistertonn“ og
þar að auki rýmaði flotinn um c.
1 milljón tonna vegna skipa sem
rifin voru eða fórust. Á stríðs-
árunum var þó jafnframt bygt
mikið af skipum í staðinn, alls
10.8 millj. tonna, en mest af því
var illa smíðað og ekki til fram-
tíðamotkunar. Alls er áætlað að
beimsflotinn hafi eftir stríð ver-
ið c. 8 millj. smálesta minni en
1914. Meiin bjuggust því við því
að skipasmíðar mundu aukast ört
eftir friðargerðina, en það hefur
brugðist að ýmsu leyti. Fyrstu
árin eftir stríð voru skipasmíð-
arnar miklar, t. d. 7144 þúsund
smálestir (brúttó register tonn)
árið 1919 og 6057 þús. smál. árið
eftir. En síðar fóm þær árlega
þverrandi og 1926 voru settar á
flot 16755 þús. smál. og síðan
hafa skipabyggingar aukist nokk-
uð aftur, svo að í fyrra (1929)
voru settar á flot 2783 þús. smál.
og 1. júlí í sumar var aukningin
orðin ennþá meiri samkvæmt
skýrslum Lloyds.
Það eru sífelt Bretar, sem mest
byggja af skipum. I fyrra bygðu
þeir 1523 þús. smál. móts við
249 þús. í Þýskalandi, 187 þús. í
Hollandi, 154 þús. í Japan, 126
þús. í Bandaríkjunum og 111 þús.
í Danmörku. Þjóðverjar hafa af
miklum dugnaði haldið sínum
skipasmíðum í horfinu og eru sí-
felt næsthæsta þjóðin. En Banda-
ríkjamenn og Japanar hafa hins-
i vegar farið illa út úr þessum
| málum, skipasmíðamar þutu þar
langt úr hófi fram á ófriðar-
árunum, en hefur síðan hrakað.
Norðurlandaþjóðimar, Danir og
Svíar, hafa aukið mjög skipa-
byggingar sínar og komast í
fremstu röð. Þeir hafa einkum
verið brautryðjendur í byggingu j
vjelskipa. En stórfeldasta breyt- j
ingin, sem orðið hefur á skipa-
stóh heimsins sýðustu árin er
einmitt fólgin í sigri „diesel“-
vjelanna. Árið 1823 voru diesel-
vjelaskip 14% alls heimsflotans,
1926 voru þau 48%, en í fyrra,
1929, voru þau 63% alls flatans.
Af öllum skipum, sem sett voru
á flot í veröldinni 1929 voru 45%,
eða nærri helmingur, vjelskip.
Það fer sífelt í vöxt að hqrfið er
frá gufuskipunum til vjelskip-
anna, því að af skipum þeim, sem
í smíðum voru 1. júlí í ár voru
60% vjelskip. Vjelskipin eru til
jafnaðar stærri en gufuskipin.
Ennþá eru vjelskipin samt ein-
ungis lítill hluti alls heims-
| flotans, eða c. 10%. En það er
álit fróðra manna, að þau sjeu
framtíðarinnar skip.
——o----
Minning-ar
úr Þingvallaför 1930.
(Brot).
I.
. . . Um miðaftansleytið á
fimtudaginn (26. júní) byrjar að
rigna og hvessa af norðri. Krapa-
jel gerir á fjöllin og kuldinn og
bleytan vekja kvíðahroll í huga.
Jeg berst með þungum, hægum
fólksstraumi til stóru veitinga-
tjaldanna undir brekkunni. Allir
vilja komast inn, inn í hlýindin
og „reykinn af rjettunum". Á
svipstundu er hvert sæti skipað.
Bráðlega er sjóðandi heitt kaffi
og svalandi öl hjer á öllum borð-
um, innan um rjúkandi ketsteik-
arföt. Allir hressa sig á ein-
hverju, sem á boðstólum er, og
innan stundar ljómar „sólfögur
gleðin“ á hverri brá. Jeg sit með
kunningja mínum að snæðingi og
geri „kraftsúpunni“ góð skil.
„Rjettur þessi hefur traustlegt
og aðlaðandi nafn“, heyri jeg að
vinur minn segir, „en eflaust
mundi sveitafólki þykja makkar-
ony í kjötsoði þunnur kostur“.
Jeg hirði ekki um þessa athuga-
semd, því að nú er 1000 ára Al-
þingisafmæli, og þá er alt fínt og
gott á Þingvöllum. Kunningi
minn er linur við „kraft-
súpuna“, og biður um ís og kök-
ur á eftir. Við „sitjum meðan
sætt er“, innan um fólk úr öllum
fjórðungum landsins, af öllum
stjettum, í allavega litum fötum.
Hjer er alt samankomið nema —
jíólitík. Hún er útilokuð á þessum
stað — á sjálfum Þingvöllum.
Allir eru kurteisir og prúðir í
samtali. Engir blaðrandi vaðals-
askar. En smámsaman þrengist í
tjaldinu. Við búumst til brottfar-
ar og aðrir skipa sjer þegar í
sætin. — Úti er kalt og blautt,
og óvænlega áhorfist um glím-
umar, sem fram skulu fara kl. 9
þetta kvöld. Við snúum í áttina
að pallinum, sem er norður með
brekkunni. Þar er kominn marg-
faldur mannhringur kringum pall-
inn, því að allir vilja vera sem
næst, til að sjá fræknustu glímu-
menn á íslandi, merkisbera ís-
lenskrar íþróttamenningar. Bráð-
lega er pallurinn orðinn \ svo
blautur og háll af rigningunni,
að vel má renna sjer fótskriðu
eftir honum — eins og Skai*p-
hjeðinn gerði forðum á Markar-
fljóti. Einhver í hópnum segir,
að ófært sje að glíma fyrir bleytu
og annar giskar á, að glímumenn-
imir komi bráðum. Nepjuhrollur
smýgur hægt og hljóðlega gegn-
um mislita búningana, meðan til-
gátum rignir um það, hvort glímt
verði. Skyndilega kemur hreyfing
á mannfjöldann. Á svipstundu
berst sú fregn, að hætt verði við
glímurnar í kvöld og manngrúinn
er þegar kominn á rensli frá
glímupallinum, eins og fjárbreiða
í fjallgöngum. —
Nú er um tvo kosti að ræða.
Annaðhvort er að tygja sig þegar
í stað norður á Leimr til svefn-
tjaldanna eða kæra sig kollóttan
um óveðrið og reika um rústir
hins forna alþingisstaðar. En það
er orðið mjög áliðið, svo að jeg
tek fyrri kostinn. Jeg kemst
fljótt að raun um það, að ýmsir
eiga leið til tjalda sinna, því veg-
urinn er fullur af fólki og bílum.
Allir hraða sjer og þó kemst
maður varla úr sporum. Bifreiða-
lestimar em sumstaðar óslitnar.
önnur þokast í áttina til svefn-
tjaldanna, hin sækir fast suður á
Vellina. Jeg svipast um eftir auð-
um bíl, en allir eru þeir fullir af
fólki. Og vegurinn er þakinn af
fólki, í þúsundatali. Stundum
verða bílamir að nema staðar, og
þá minna þeir á klett, sem klýf-
ur þungan ólgustraum. Jeg þok-
ast áfram eins og Gyðingurinn
gangandi, áfram, áfram, gegnum
iðandi kös af körlum, konum og
krökkum. —
„Loksins“, tauta jeg í hálfum
hljóðum, þegar jeg lít tjaldborg-
ina miklu á Leirunum eftir þessa
pílagrímsferð. Jeg sný að syðsta
'tjaldbúðinni, sem er stór og fán-
um skreytt. Á suðurstafni stend-
ur: Skagfirðingabúð, og nú er jeg
loks sloppinn úr kuldanum og
rigningunni — í annað sinn þetta
kvöld.
Búðin er að fyllast af fólki.
Hjema heilsast kunningjai" eftir
10—20—30 ára fjarvistir eða
meira. „Komdu blessaður og
sæll, það er gaman að sjá þig
hjema“. — „Sæl og blessuð! En
hvað þú varst dugleg og væn að
koma hingað“. Kveðjunum rignir
á ýmsa lund og gamlar minning-
ar vakna eftir margra ára svefn.
Búðin er stór, rúmar um 400
manns, með þrengslum þó, og nú
er hún full að dyrum. Eftir litla
stund byrja 2 menn að kveða
vísu, ef til vill eru það gamlir
kvæðamenn úr Skagafirði. Fáir
taka í fyrstu undir, en bráðlega
lifnar yfir fólkinu og kvæða-
mannahópurinn stækkar. Og fyr
en varir eru margir famir að
kveða og syngja. Vísumar: „Eng-
inn grætur lslending“ og „Yfir
kaldan eyðisand“ hrífa flesta.
Ungir og gamlir, konur sem karl-
ar syngja nú með, og allir yngj-
ast og lifna við sönginn. Loks má
heita svo, að allur „söfnuðurinn“
í búðinni syngi, sumir bassa en
flestir diskant. Algengustu lög
em valin, svo að allir geti „verið
með“, og á milli em rifjaðar upp
ferðavísur og ýms kvæðaerindi.
Óveðrið gleymist og kvíðinn fyrir
kulda næsta dag eyðist og hverf-
ur eins og dögg fyrir sólu. Öðru-
hvoru er hlje á söngnum, og þá
stíga ungir sveinar og móðins
meyjar fáein dansspor. Það er
Skagfirðingakvöld á Þingvöllum
og þá em allir glaðir og reifir.
Niðurl.
---«----
Kommúnistallokkur
stofnaður.
Eftir verklýðsráðstefnuna, sem
sagt var frá í seinustu Lögrjettu
var stofnaður sjerstakur íslensk-
ur kommúnistaflokkur, sem er
deild úr alþjóðasambandi kom-
múnista í Moskva. Flokkurinn
telur sig flokk „verklýðs og fá-
tækra bænda“ og hefur gefið út
sjerstaka „baráttustefnuskrá“.
Segir þar, að „markmið kom-
múnistaflokksins er að koma
auðvaldsskipulaginu á knje og
sameignarskipulaginu í fram-
kvæmd“. En „fyrsta skilyrði til
að ná hinu mikla marki hins
vinnandi lýðs, er því að brjóta
ríkisvald borgaranna á bak aftur
og skapa sjer sjálfur ríkisvald,
alræði öreiganna. Rússneska
byltingin er þar til fyrirmyndar“
segir í baráttustefnuskránni. Þar
segir ennfremur, að fyrsta verk
hins sigrandi verkalýðs eigi að
verða það, að þjóðnýta stórút-
gerðina og allan atvinnurekstur
í stórum stíl svo og alla banka.
En leiguliðum á að gefa til ótak-
markaðra afnota jarðir þær, sem
þeir búa á. Verzlun og atvinnu-
rekstur í smáum stíl má vera í
einstakra manna höndum, en ann-
ars á að styrkja samvinnufjelög
verkamanna og koma smásaman
Öllum greinum atvinnulífsins í
kommúnistiskt horf. Flokkurinn á
að berjast á móti öllum ríkisstyrk
handa hverskonar „andlegum og
efnalegum kúgunartækjum yfir-
stjettarinnar, svo sem lögreglu og
kirkju, auðvaldsfyrirtækja og
banka". Kosningarjett og kjör-
kjörgengi vill flokkurinn að allir
hafi, sem orðnir eru 18 ára.
Flokkurinn á að berjast fyrir því
að vinnutími verði 7 stundir á
dag, en 4 stundir fyrir unglinga,
en útsvör og önnur gjöld til bæj-
arfjelaga eiga verkamenn ekki að
greiða. Ennfremur á að styrkja
verkalýðinn til þess að „koma
upp sjálfstæðu verndarliði (en
ekki er þess getið hvort það eigi
að vera vopnað eða ekki) og
iþróttafjelögum“. Flokkurinn á að
berjast gegn öllum afskiftum
ríldsvaldsins af launudeilum,
gegn opinberum sáttaSemjurum
og gerðadómum. Einnig á flokk-
urinn að berjast g'egn Búnaðar-
fjelaginu og fá smábændur til
þess „að sameinast gegn hinni
afturhaldssömu stjórn þess“. En
hinsvegar á að fá bændur til
þess að leita samvinnu við „hið
alþjóðlega byltingasinnaða bænda-
ráð‘ í Rússlandi. Flokkurinn vill
algerðan skilnað við Dani, en „af-
hjúpa jafnframt sjálfstæðis-
glamur borgaraflokkanna“. Um
afstöðuna til jafnaðarmanna
DOSTOJEFSKIJ: Glæpur og refsing.
lokum ekki lengur mátið en þaut út úr herberginu og hljóp'
heim. Þetta skeði aðeins andartaki eftir að Lusjin var
farinn.
Gestimir drógu dár að Amalíu, þegar hún varð fyrir
glasinu. Hún hafði nú einnig fengið nóg af því að þjást
fyrir aðra, og ýlfraði, eins og vitstola rjeðist hún á Kater-
ínu, því að hún kendi henni um alt saman.
—- Út úr húsinu, undir eins út. Og um leið og hún
sagði þetta, fór hún að grýta í gólfið öllu sem hönd á
festi af munum Katerínu.
En Katerína sem var að því komin að örmagnast af
þreytu og angist þaut náföl upp úr rúminu, sem hún
hafði lagst í og rjeðist á Amelíu. En leikurinn var ójafn,
húsmóðirin slöngvaði henni fpá sjer eins og dulu.
— Ja, svei attan. Það er ekki nóg að hún móðgi mig,
heldur leyfir hún sjer líka skepnan sú arna ... ja, slíkt
og þvílíkt. Á greftrunardag mannsins míns rekur hún
mig út á götuna með munaðarlaus bömin. Hvert á jeg að
fara? Ja, slíkt og þvílíkt, æpti og andvarpaði vesalings
konan og tók um háls sjer eins og hún væri að kafna,
ó, guð minn góður, hrópaði hún svo aftur og augu hennar
voru flöktandi og tryllingsleg, er þá ekkert rjettlæti til.
Hvem ætlar þú að vernda ef ekki okkur, við sem yfir-
gefin emm og allslaus. En við sjáum nú til, það er til
rjettlæti og sannleikur hjer á jörðinni. Ó, já, rjettlæti og
sannleika skal jeg fá. Þú skalt eiga mig á fæti ófjelega
úrþvætti. Polja vertu hjá bömunum, jeg kem undir eins
aftur. Bíðið mín á götunni. Við skulum sjá hvort ekki
finst rjettlæti á götunni.
Og Katerína sveipaði um sig græna sjalinu, sem
Marmeladoff hafði einu sinni minst á við Raskolnikof,
raddist gegnum þvöguna, sem ennþá var í stofunni og
hljóp veinandi og kveinandi út á götuna með þeirri óljósu
ætlun að finna rjettlæti einhversstaðar og fyrir alla muni.
Polja flýði út í hom með bömin og faðmaði þau að sjer
með mögrum nöktum handleggjunum og beið þess að
móðir sín kæmi aftur. Amelía æddi sífelt æpandi um her-
bergið og grýtti í gólfið öllu, sem hönd á festi. Leigjend-
umir æptu hver upp í annan, sumir töluðu um það, sem
fyrir hafði komið, aðrir hnakkrifust og sumir sungu.
— Nú er minn tími líka kominn, hugsaði Raskolnikof,
já, Sonja Semenovna, nú er tíminn kominn, við sjáum nú
til hvað þjer segið núna.
Og hann fór heimleiðis til Sonju.
IV.
Þrátt fyrir allar þær þjáningar, sem þjakað höfðu
Raskolnikof, hafði hann verið ákveðinn og óttalaus verj-
andi Sonju gegn Lusjin. Það var honum einskonar fróun
eftir alt það, sem á hann hafði dunið um morguninn að
geta varpað frá sjer hinni óþolandi byrði sjálfs sín auk
þess sem hagur Sonju lá honum mjög á hjarta. Þar að
auki hafði hann allan daginn haft óljósan geig af sam-
fundum þeim við Sonju, sem fyrir hendi voru — hann
varð að segja henni hver myrt hefði Lisavetu og hann
fann fyrirfram þjakandi kvöl játningarinnar, og þ’að var
eins og hann reyndi að verja sig með því að bera fyrír
síg hendurnar. Þegar hann fór að heiman frá Katerínu
með þeim orðum „við sjáum til hvað þjer segið núna,
Sonja“, þá var hann enn undir áhrifum sigursins, sem
hann vann á Lusjin og talsvert vígreifur á að sjá. En
afturkippurinn kom fljótt. Þegar hann stóð fyrir utan bú-
stað Kapernaumofs fann hann alt í einu að hann var lam-
aður af ótta og angist. Hann stóð hugsandi fyrir framan
dyrnar og spurði sjálfan sig þeirrar undarlegu spurning-
ar, hvort það væri nauðsynlegt að hann segði frá því
hver myrt hefði Lísavetu. Spurningin var furðuleg, því
hann fann það jafnframt, að það var ekki einungis nauð-
synlegt að segja þetta, en það var jneira að segja ógern-
ingur að fresta því andartaki lengur. Hann víssi ekki
sjálfur hvernig á því stóð, en hann fann það og þessi
kveljandi tilfinning úrræðaleysisins bugaði hann. Til þess
að binda skjótan enda á þessar umhugsanir og pyntingar
á sjálfum sjer, hratt hann upp hurðinni hastarlega, stóð
á þröskuldinum og horfði á Sonju, sem sat við borðið.
Hún studdi olnbogununr á Lorðið og huldi andlitið í hönd-
um sjer. Þegar hún sá R^kolnikof stóð hún fljótt upp
og gekk á móti honum einS °g hún hefði átt von á honum.
— Hvað hefði orðið um mig, ef jeg hefði ekki notið
yðar að, sagði hún þegar mættust 1 miðri stofunni,
það var auðsjeð að henni hafði verið það mikið áhugaefni
að geta sagt þetta sem alha fyrst. Með þeirri ósk hafði
hún beðið hans. Raskolnik°f gekk að borðinu og settist
á stólinn, sem hún var nýstaðin upp af. Hún stóð rjett
hjá honum öldungis eins daginn áður.
— Skilduð þjer það, S°nja, sagði hann og íann alt í
einu að rödd hans skalf, >^gar litið er á stöðu yðar í
þjóðfjelaginu og það álit, henni fylgir“. Skilduð þjer
það?
Hún horfði á hann sárum þjáningarsvip.
— Talið þjer ekki við húg ejns Oo- í gær. Byrjið þjer
ekki aftur. Mjer líður nóg11 illa samt ...
Hún brosti eins og hún óttaðist það, að honum þætti
fyrir þessari athugasemd.
— Það var ekki rjett nf ftijer að fara heim. Hvað get-
ur ekki komið fyrir þarn^- Jeg ætlaði einmitt að fara
þangað aftur, en þá hugsn^i jeg gem svo, að þjer mund-
uð ef til vill koma.
Hann -sagði henni að -^helía hefði rekið þau á dyr
og að Katerína væri rokin ut til þess að „leita rjettlæt-
ísins .
— Ó, guð minn góðuL Sagði Sonja, við skulum fara
þangað aftur,undir eins. í^Uíl þreif yfirhöfn sína og ætl-
aði að fara. N
— Altaf eins, sagði RaSWnikof önugur. Aldrei hafið
þjer hugann við annað en þa,u. verið þjer nú hjá mjer.
— Og K ... Katerína lvan0vna.
— Katerína hverfur ekki. Auðvitað ekki. Hún
kemur sjálf hingað til yðnL ef alvara skyldi verða úr því
gerð að hrekja hana burtu °g ef hún finnur yður ekki,
þá verður sökinni skelt á y úr ems og fyrri daginn ...
Sonja settist aftur, ráðþrota. Raskolnikof þagði,
horfði ofan í gólfið og hugsaði.
— Það er sjálfsagt ekki ætlun Lusjins að halda til
streitu ákæra sinni, sagði hann án þess að líta á Sonju.
En hugsið þjer yður, að hann hefði ætlað að gera það.
Hugsið þjer yður að það, einmitt það hafi verið tilgang-
ur hans, þá hefði hann komið yður í fangelsi, ef að við
Lebesjatnikof hefðum ekki af hendingu verið viðstaddir.
Hvemig lýst yður á?
— Já, sagði hún veikri rödd, já, sagði hún utan við
sig.
— Það var hugsanlegt, að jeg hefði ekki getað kom-
lð. Og Lebesjatnikof kom af einskærri tilviljun.
Sonja þagði.
— Jæja, og ef þjer héfðuð svo lent í fangelsinu, hvað
þá. Munið þjer hvað jeg sagði yður í gær?
Hún svaraði engu. Plann horfði á hana og beið.
— Jeg hjelt, að þjer munduð æpa eins og í gær og
segja eitthvað á þá leið, æ, talið þjer ekki svona, hættið
þjer. Hann hló undarlega, krampakendum hlátri — þjer
þegið altaf, sagði hann skömmu seinna — við verðum
að brjóta upp á einhverju til þess að tala um, það var
eins og hann hefði alt í einu rekið í vörðumar. Svo hóf
hann aftur máls. — Nei, jeg tala í fullri alvöru. ímyndið
þjer yður, Sonja, að þjer hefðuð þekt ætlanir Lusjins
fyrirfram, að þjer hefðuð sjeð að þessar ætlanir mundu
gera alveg ú[t af við Katerínu og bömin og sjált'a yður í
þokkabót, jeg segi í þokkabót, af því að þjer teljið sjálfa
yður aldrei með, ímyndið þjer yður, að þetta hefði líka
gert út af við Polju, hún mundi hafa lent í því samá og
þjer. Með öðrum orðum: Ef að þjer hefðuð átt að ákveða
það alt í einu hvert að hann eða þau ættu að lifa, það er
að segja, hvort Lusjin ætti að geta haldið áfram þorpara-
skap sínum eða Katerína ætti að deyja, hvaða ákvörðun
munduð þjer þá hafa tekið, hvort þeirra hefði átt að
deyja? Viljið þjer svara mjer því?
Sonja leit á hann og ókyrð hennar óx. Hana grun-
aði það, að eitthvað óvanalegt byggi undir þessum óskýru
orðum og krókaleiðum að efninu.
— Jeg hafði það á tilfinningunni, að þjer munduð
ætla að spyrja mig um eitthvað annað, sagði hún.
— Gott. Getur vel verið. En hvaða ákvörðun munduð
þjer hafa tekið?
— Hversvegna spyrjið þjer um það, sem ógjömingur
er að svara, sagði hún og varð treg.
— Það er þá rjett, að þorparinn Lusjin lifir áfram
og eyðir öllu umhverfis sig, þjer þorið ekki að taka
ákvörðun um þetta.
— Jeg þekki ekki forsjón guðs. Og hversvegna
spyrjið þjer um það, sem enginn má spyrja um, slíkt eru
þarflausar spurningar. Hvemig gæti það komið fyrir, að
slíkt væri komið undir minni ákvörðun. Og hver skyldí
gera mig að dómara um það, hver á að lifa og hver ekki.
— Þegar forsjón guðs er með í leiknum verður engu
um þokað, tautaði Raskolnikof.
—Segið þjer heldur hispurslaust við hvað þjer eigið,
hrópaði Sonja, þjer eigið við eitthvað sjerstakt. Eða er-
uð þjer einungis kominn til þess að kvelja mig? Hún
þoldi þetta ekki lengur og fór að gráta. Hann horfði á
hana þungbúinn. Svona sátu þau langa stund.
— Þú hefur rjett fyrir þjer, Sohja, sagði hann loks-
ins lágt.
í honum höfðu orðið svipleg sinnaskifti. Uppgerðar-
hugrekki hans var horfið. Jafnvel rödd hans var orðin
furðulega máttlaus.
— Jeg sagði þjer það í gær, að þegar jeg kæmi aftur
mundi jeg ekki biðja þig fyrirgefningar á neinu og saml;
er jeg að því kominn í dag. Það, sem jeg sagði um Lusjin
og forsjón guðs, sagði jeg sjálfs mín vegna. Með því ætl-
aði jeg að sýna það, að þú þyrftir að fyrirgefa mjer,
iSonja.
Hann ætlaði að brosa, en gat það ekki.
Hann ljet höfuðið siga niður á brjóstið og huldi and-
litið í höndum sjer og alt í einu og án þess að hann ætti