Norðurland - 13.02.1918, Blaðsíða 3

II
að veita af bæjarins fé nema í Hfs-
nauðsvn og ber tvent til þess:
1. Getur ekki bjá því faríð að af
þeim stafi fjárhagslegur voði, sé
mikið að þeim gert og gálaus-
lega með þau farið, þar sem þau
eru með öllu ótrygð.
2. Hætt við að svo auðfengin lán
hafi fremur spillandi en bœtandi
áhrif á lántakendur yfirleitt og
hjálpin, sem þau veita, verði
fremur til að fella en reisa.
Petta síðara er langalvarlegasta hlið •
in á þessu máli, miklu varhugaverðari
en'fjárhagshliðiti, þó engan veginn megi
sleppa að gefa henni gaum.
Eg vænti þess að um þetta muni
flestir vera mér sammáia og á örðugt
með að trúa þvf að nokkur maður
geti haldið því fram í fullri alvöru að
þeir sem fara með opinbert fé hafi
vald til þess að stofna því í bersýni-
legan voða án þess að brýn nauðsyn
beri til
Fyrstu lánveitingatillögur bjargráða-
nefndarinnar báru það þegar með sér,
að mínu áliti, að hún hafði ekki íarið
eins gætilega og æskilegt befði verið,
—lítið kynt sér hag lánbeiðenda yfir-
leitt, lánað eða að forminu til lagt til
að nálega öllum, sem til hennar leit-
uðu, yrði lánað eitthvað, jafnvel þurfa-
mönnum annara sveita og ýmsum al-
þektum ráðleysingum og vandræða-
mönnum jafnt og engu síður en fátæk-
um ráðdeildar- og dugnaðarmönnum,
sem í þröng voru, sökum ómegðar eða
heilsubrests og að sjálfsögðu áttu að
ganga fyrir öllum öðrum, eoda hættu
minst að lána þeim. Nefna mætt: og
meðal lántakenda efnalitla menn, sem
ala heitna hjá sér uppkomnar, fullvinn-
andi dætur, sem hafa átt kost á góð-
um vistum eða farið úr þeim heim til
fátæku foreldranna og neyta með þeim
dýrtíðarlánsins, sem pabbi fær hjá bless-
aðri bjargráðanefndinni.
Bjargálnamenn suma hefir hún beld-
ur ekki látið synjandi frá sér fara,
sem hefði átt að vera f lóla lagið að
fá sér lán á annan hátt. Lét fram-
sögumáður nefndarinnar þess getið að
hann sæi ekkert á móti því að veita
slíkum mönnum dýrtíðarlán, þeir mundu
fremur borga þau að fullu en öreig-
arnir. Það var eins og honum dyldist
þeim góða manni, að þeim mun minna
kæmi f hlut verulega nauðstaddra
manna af dýrtfðarlánafúlgunni, sem
bjargálnamennirnir fengju meira, nema
fúlguna eigi stöðugt að auka, þvf
meir sem af henni er tekið, án tillits
til gjaldþols og lánstrausts bæjarins.
Óhætt er að fullyrða að sumum í
bjargráðanefndinni er þettafjarri skapi.
Fyrst þegar þessar tillögur bjarg-
ráðanefndarinnar komu fram og jeg
sá hvað verða vildi mótmælti eg að
meiru fé væri í bráð varið til dýr-
tfðarlána af þeim ástæðum, sem þeg-
ar eru taldar og brýndi fyrir nefnd-
inni að vera varkárari og fhaldssam-
ari um lánin eftirleiðis. Verð eg að
segja henni það til lofs, að hún hefir
talsvert tekið sér íram upp á síðkast-
ið, þó henni sé enn nokkuð ábóta-
vant, enda skal fúslega játað að starf-
ið er vandasamt og sitt getur sýnst
hverjum.
Þá er loks að minnast á seinasta
strik bjargráðanefndarinnar og um leið
hið feitasta, tillöguna um að bærinn
kaupi ioo tons af kolum fyrir alt að
300 kr. tonnið og úthluti þeim með
dýrtfðarverði meðal bæjarbúa, ríkra
' sem fátœkra.
Eg var þvf meðmæltur að kolin
væru keypt, ef fáanleg væru, svo bæj-
arbúar ættu kost á að fá þau fullu
verði, en eg var eindregið á móti
því, ásamt bæjarfógeta og Sig. Hlfð-
ar, að þeim væri úthlutað langt und-
ir innkaupsverði meðal allra bæjarbúa,
efnaðra og fátækra, af sömu ástæðu
og dýrtfðarlánum til bjargálnamanna,
og af þvf hér væri verið að vanbrúka
lánstraust bæjarins og binda honum
að nauðsynjalausu þann bagga, sem
óvíst væri að hann gæti undirrisið á
sfnum Hma, auk annara piitlinga.
En þv! hefi eg lýst yfii á tveím
síðustu bæjarstjórnavfundum, að eg
teldi nauðsynlegt að bærinn ætti ráð
á nokkrum kolum, svo hægt væri að
hjálpa fátæklingum, sem kæmust í
eldsneytis þrot og eigi yrði bjargað
við með öðru móti. Þetta er hrein
skylda bæjarfélagsins sem það á ekki
og má ekki með nokkru móti hliðra
sér hjá
Yfirleitt verður bæjarfélagið að reyna
af fremsta megni að bæta úr neyð
allra innan sinna vebanda og þó eigi
sízt þeirra manna sem fyrir hvern
mun vilja bjarga sér sjálfir og er það
mjög um geð að vera öðrum til
þyngsla.
Af þvf sem hér hefir sagt verið um
framkomu mfna og afstöðu til dýrtíð-
arráðstafana bæjastjórnarinnar, má öll-
um sem >Norðurland« sjá og lesa,
Ijóst vera, að tilfærð ummæli grein-
arhöfundarins f sfðasta blaði eru all
íjærri sanni og að eg hafi ekki fylgt
stranglega þeirri grundvallarreglu, sem
höf. segir að atkvæði mitt og öll fram-
koma stjórnist af f þessum málum, —
lesendurnir láti sér með öðrum orð-
um skiljast, að eg sé eiginlega ekki
sérlega >principfaslur« f þeirri mann-
vonzku tegund, sem höf. ber mér á
brýn.
Að endingu vil eg taka það fram
að þegar svo er komið að þingið f
broddi fylkingar og svo bæjar- og
sveitastjórnir gera sitt til að draga
úr sjálfbjörgunarviðleitni fólksins, þá
má með sanni segja að úáran sé kom-
in f mannfólkið sem leiða muni hröð-
um skrefum til algerrar þjóðglötunar,
ef hinir vitrustu Og beztu menn þjóð-
arinnar sjá eigi f tfma hvert stefnir,
rfsa upp og ýta við þjóðinni svo hún
megi hrista af sér þá óheillamöru,
sem á hana hefir lagst og gerir hana
magnstola, áður en minst vonum varir.
®/2 I9lS
>Norðurland« lætur sig vanalegalitlu
skifta flest bæjarmál eins og lesendum
þess er kunnugt, en sá ekki ástæðu
til að neita góðum borgara í bænum
um að flytja grein þá >Frá bæjarstjórn-
arfundi* sem var f sfðasta blaði, þó
undir dulnefni væri og þó þvf sé Iftið
gefið um nafnlausar greinar. Greinin
ræddi um opinbera framkomu bæjar-
fulltrúa sem slfkra og verða allir að
þola, þeir er í opinberum sætum sitja
að framkoma þeirra þar verði gerð að
umtalsefni er svo ber undir og eftir
því er sá Iftur á hana er máls hefur.
>NI.« hefir ekkert sagt opinberlega um
dýrtfðarlánin alment, en ekki kærir
það sig um að dyljast þess, að það
er eindregið á þeirri skoðun, að þeir
menn f bæja- og sveitastjórnum
vinni þjóðþarft verk, sem reyna að
draga úr óvitaflani sfðasta þings f
þeim efnum, svo óhugsuðu og öldungis
út f bláinn sem það var, eins og nú
er að koma á daginn og þess vildi
það hafa getið jafnframt því að grein
>bæjarbúa« birtist í sfðasta blaði.
Ekki furðar >NI.« sig á því, þó
ritstjóri >íslendings« sé látinn hlaupa
á stað með strákslegu orðbragði út
af grein >bæjarbúa< og fárast yfir
að >NI.« skyldi flytja hana nafnlausa,
þvf ólfkt hefði verið því blaði að
sleppa slfku tækifæri til þess að
>skoppa« dálftið frá fyrri venjum sfnum.
>íslendingur« hefir nefnilega farið blaða
lengst hérlendis í að flytja nafnlausar
greinar þ. e. a. s. með ýmsum dul-
nefndum og einatt fullkomlega persónu-
legar nfðgreinar. Var því auðvitað að
hann við tækifæri mundi »gefa sjálfum
sér á hann« og skammast út af því
ef annað blað flytti grein með dul-
nefni, þó ekki væri níðgrein.
\
Eimskipið »Willemoes«
hefir|legið á’Siglufirðilfrosinn inni.» F ram«
skýrir svofrá: »Willemoes« kom hing-
að úr áramótunum með steinoiíu og
tók hér sfldarmjöl og fóðursíld, er
fara átti til Blönduóss og Sauðárkróks.
En sunnudaginn er haffsinn byrjaði
að reka inn, varð skipið að hörfa
inn fyrir oddann. Lagðist það við
bryggju S. Goos, og hefir legið þar
síðan. Þegar frétt kom um, að Húna-
flói væri fullur af ís og Skagafjörður
sömuleiðis, var áætlun skipsins breytt
og ákveðið að það skyldi taka hér
85 smálestir af sfldarmjöli þvf er
Stjórnarráðið hefir keypt af S. Goos,
og fara með það til Austíjarða, en
hætta við ferðina vestur. Var byrjað
á að ferma með mjölinu á miðviku-
dag og þvf haldið áfram á fimtudag,
voru þá komnar f skipið 70 smálest-
ir. A föstudaginn var byrjað að flytja
í land vörur þær er fara áttu til vest-
urhafnanna, voru það 60 föt af sykri
og um 10 smálestir af rúgmjöli og
‘'hveiti. Ennfremur eru f skipinu rúm-
lega 20 smálestir kola, er áttu að
fara til Blönduóss, til endurgjalds
kolum er >SterIing< hafði fengið lánuð
á Blönduósi áður.
. s
Akureyri.
M. /. Kristjánsson alþm. er nú kominn
heilu og höldnu til Reykjavíkur og tekinn
þar við stjórn landsverslunarinnar (ásamt
þeim Ág. FI. og H. Kr.). Hann lagði upp
héðan í 32 stiga frosti og hrepti harðviðri
alla leið suður. Fylgdarmaður hans var Sig-
urjón póstur á Ásláksstöðum og þótti ferð
þeirra rösklega gerð.
Látin er hér í bænum ekkjan Hólmfríð-
ur Jónsdóttir, aettuð úr Skagafirði, 70 ára
gömul, atorku- og sæmdarkona og vinsæl
af öllum er kyntust henni. Sonur hennar er
Eggert Guðmundsson trésmiður á Oddeyri.
Annar sonur hennar, Páll skósmiður, fór til
Ameríku héðan fyrir nokkrum árum og
andaðist þar.
/ bœjarstjórn Akureyrar voru endurkosn-
ir þeir Stefán Stefánsson skólameistari (listi
hærri gjaldenda) og Erlingur Friðjónsson
trésmiður (listi verkamanna). Þriðji listinn
kom ekki neinum manni að, fékk 50 atkv.
Opinberunarbók. Haraldur Jóhannesson
úrsmiður og ungfrú Láretta Eiríksdóttir í
Reykjavík.
Kaj A. Svanholm dvelur um þessar mund-
ir í Bolivia í Suður-Amerfku. Hann skrif-
aði >Norðurlandi< þaðan 22. septbr. sfðastl.
og bað það bera kveðju sína kunningjum
á Akureyri.
.Dagur" heitir blað, sem byrjað er að
gefa út hér á Akureyri og mun »klikka<
sú, er stendur að »Tímanum< í Reykjavík
og kennir sig við samvinnufélagsskapinn,
hafa haft forgöngu útgáfunnar. Ritstjóri er
Ingimar Eydal. Ýmsir dulklæddir Skugga-
sveinar eru á ferð í þessu fyrsta tölublaði,
sem út er komið, og sýnist því >Dagur<
ekki kæra sig um að leggja mikla stund
á það í verki, að verða »ljóssins bam<.
X
fslenzk llstakona.
Kristfn Jónsdóttir listmálari frá Arn-
arnesi hefir haldið sýningu á málverk-
um eftir sig f Khöfn og hlotið mjög
hlýlega dóma í dönskum blöðum. Hún
hefir stundað málaralistina tiltölulega
mjög stuttan tfma, 7—8 ár f mesta
lagi, er framúrskarandi dugleg og af-
bragðs hæfiieikum gædd. Hún naut
mjög Ktilfjörlegs styrks úr landssjóði
um skeið. Á sýningunni hafði Kristfn
selt talsvert af málverkum. — Hún
er unnusta Valtýs Stefánssonar vatns-
virkjafræðings (Stefánssonar skóla-
meistara) er einnig dvelur f Danmörku
í vetur. (Vfsir.)
NL
Skáldastyrkurfnn.
Stjórnarráðið hefir nú úthlutað
styrknum til skálda og listamanna,
samkvæmt ákvörðun sfðasta Alþingis
samtals 12 þús. krónum. Þessir háfa
fengið styrk:
Einar H. Kvaran rithöf. 2400
Einar Jónsson myndh. 1500
Guðm. Magnússon rithöf. 1200
Guðm. Guðmundsson skáld 1000
Jóhann Sigurjónsson rithöf. 1000
Valdemar Briem vfgslubiskup 800
Guðm. Friðjónsson skáld 600
Jakob Thorarensen skáld 600
Sig. Heiðdal sagnaskáld 600
Ásgr. Jónsson málari 500
Br. Þórðarson máiari 500
Jóhannes Kjarval málari 500
Rfkharður Jónsson myndasm. 500
Hjálmar Lárusson myndsk. 300
Mannalát
Látinn er hér á sjúkrahúsinu 30
f. m. a< afleiðingum botnlangabólgu,
JónÓlafurfónsson (óðalsbónda í Möðru-
felli Jónssonar), hinn mannvænlegasti
piltur, aðeins 16 ára gatnall.
Tímarit og dagblöð.
ÖU bókasöfn og einstakir menn,
sem eiga tfmarit og dagblöð, gerðu
mér mikinn greiða með því að gefa
mér upp nöfn þeirra. Ef árg. eða
blöð vantaði f verkið, þyrfti að láta
þess getið.
Mér er kunnugt um það, að sum
blöð eru orðin mjög fágæt; gæti þvf
verið gott fyrir menn að senda mér
skýrslu um tímarit og blöð sem þeir
eiga; skyldi eg svo með ánægju, ef
þess er óskað, gefa upplýsingar um
gildi þeirra, sem bezt eg gæti.
Það er ætlun mfn að fá að vita,
með nokkurnvegin vissu, hve mörg
eintök eru f landinu af tfmaritum og
blöðum, til þess svo að reyna að
ákveða gildi þeirra.
Geta má þess, að eg hefi um
nokkur undanfarín ár skrifað ýmsum
mönnum viðvfkjandi tfmaritum og blöð-
um, og fengið töiuverðar upplýsingar;
en eg vil viða meiru að mér, helzt
úr öllum áttum, þessu viðvfkjandi, og
set þvf þetta f blöðin f þeirri von
að gögn komi góð og sem fyrst.
Sfðar verður ef til vill ritað um
gildi tfmarita og blaða og nöfn þeirra
nefnd, sem út hafa komið á (slenzka
tungu.
Svo bið eg öll blöð lai dsins að
taka þessar línur til birtingar; vona
eg þau geri þaó fúslega, þvf að leiks-
lok á mínu grúski munu þau ein verða,
að gildi blaða aukist, og menn fái
einhverjar upplýsingar um það, að <5-
maksins vert væri að halda þeim
saman.
Reykjavík, 4. nóv. 1917.
Kristján Kristjánsson,
skipstjóri.
1
Tapast hefir frá Kaupfélags-
búðinni inn að Stokkahlöðum 2
metrar grátt tau innan f lérefts-
poka.—Finnandi skili gegn fundarlaun-
um til Einars á Stokkahlöðum.
Peningabudda
með nokkru af peningum f hefir fund-
ist nálægt Grfmsstöðum f ágústmán.
sfðastl. Eigandi vitji til Helga Sigur-
jónssonar Grítnsstöðum við Mývatn.