Reykjavík - 30.03.1907, Blaðsíða 2

REYKJAVIK
76
vörpunga, og hafi svo kvatt hann heim
til að senda oss annan ónýtari í hans
stað.
Þetta á að vera sama, sem hafi átt
sér stað með Schack hér um árið.
Við þetta er þrent að athuga:
1. Schack sagði sjálfkrafa af sér,
bar fyrir heilsuleysi; en aðalástæðan
var sú, að hann var reiður flotamála-
ráðgjafanum, er gekk fram hjá honum
í annað sinn með sjálfsagðan frama.
2. Hr. Saxild hafði ekki náð í
venju fremur marga botnvörpunga, er
hann lá hér í vetur og fékk bréf frá
flotamálastjórninni með fyrirspurn um,
hvort hann vildi ekki þiggja skrifstofu-
stjóra-embætti í flotamála-deildinni, er
laust varð við það, að Ryder höfuðs-
maður, er það hafði á hendi, var gerð-
ur forstöðumaður veðurfræðaskrifstof-
unnar að Ad. Paulsen látnum. Nú
hafði hr. Saxild áður þjónað skrifstofu-
embætti í þessari deild, en er hinsvegar
nú svo við aldur, að hann mátti búast
við að verða að fara úr herþjónustu
fyrir aldurstakmarks sakir. Hann þakk-
aði því boðið og tók því tveim hönd-
um, er honum bauðst þessi betri staða,
sem honum auk þess er meiri frambúð
í. Þetta reit hann stjórninni héðan,
áður en hann fór austur þá og áður
en hann handsamaði þrjá þýzku botn-
vörpungana. En er hann kom með
þá austur, fékk hann skeyti um, að
búið vœri að veita honum skrifstofu-
stjóra-embættið.
Hér gat því ekkert tillit til Þjóð-
verja ráðið neinu um, og Bretastjórn,
sem sjálf er allra stjórna óvœgust við
botnvörpunga, svo brezka sem aðra,
heflr aldrei borið sig upp undan því,
að framfylgt væri lögum um landhelgi-
vernd hér. — Það eina, sem hún
kvartaði eitt sinn um og bað um að
breytt yrði, vóru lagaákvæði, sem þá
giltu hér og eigi þóttu samboðin oss
sem siðaðri þjóð, er eigi vill misbjóða
alþjóða-rétti; það vóru ákvæði, er gerðu
það að lagabroti að útlent skip væri
á siglingu í landhelgi hér með vörpu
á þilfari eða til þerris. Þau urðu að
hafa hana niðri í búlka. Pessu breytti
þingið eftir tilmælum stjórnarinnar.
Annars mætti benda á, að ef Dön-
um héldist ekki uppi að verja liér
iandhelgi á sama liátt sem allar aðrar
þjóðir gera, þá yrði líklega enn minna
þoiað oss, ef vér værum sérstakt ríki.
3. í fjárlögunum dönsku í vetur
er fjárveiting til kolakaupa handa varð-
skipinu hér hækkuð um fimtung.
Bendir það óneitanlega ijóst í alveg
gagnstæða átt við það, að varðskipinu
sé ætlað að vera meira inn á höfnum,
en áður, og vera minna á ferð til að
verja landhelgina.
Þetta heflr báðnm blöðunum Þj. og
ísaf. óefað verið kunnugt um, og því
ilimanniegri og heimskuiegri eru grein-
ar þeirra og gersakir.
Heimsendanna milli.
Frakkland. Þá er erindreka páfans,
Mgr. Montagnini, var vísað burt úr París,
lagði stjórnin þar löghald á skjöl hans öll,
og þótti það nýlunda, er svo var að farið
við sendiherra. Nú hefir stjórnín franska
í hug að gefa út skjöl þessi, og hefir mönn-
um í Vatíkanínu orðið felmt við, enda er
nú þaðan hótað að gefa út skjöl, er Frakka-
stjórn komi illa, ef hún birtir skjöl sendi-
ÚRSMÍÖA-VINN CSTOFA. "
Vönduð ÍI p og Klukknr.
Bankastræti 12.
Helgi Hannesson.
herrans. — Mælt er, að páfinn ætli enga
Péturs-peninga að þiggja frá Prakklandi nú,
en skori á kaþólska menn þar að verja
heldur þvi fé til að styðja kyrkjuna þar.
Þýzkaland. Stórhertogarnir af Mecklen-
burg-Schwerin og Mecklenburg-Strelitz ætla
að innleiða þingbundna stjórn í rikjum sínum.
Transraal. Vér höfum áður getið
um, hvernig kosningarnar fóru þar, og
að Botha hershöfðingi varð þar stjórnar-
forseti. — Flokkaskiftingin í þinginu
(neðri málst.) er þessí: Het Volk
(Búar) 37 þingmenn; framsóknarflokk-
urinn (Bretar) 21; þjóðríkismenn (Bretar,
er fylgja Búum) 6; verkmannaflokkur-
inn (fylgir Búum) 3; utanflokka 2.
Manitoba. Samkvæmt skýrslum
stjórnarinnar, sem út komu í f. m.,
heflr uppskeran þar árið 1906 orðið
sú mesta, sem enn hefir átt sér stað
í sögu fylkisins. Kornuppskera 45,000
bænda varð alls 130 milíónir „bushela"
(=kvartéla), þ. e. 32,500,000 tunna.
Skólamálið í San Francisco. Þess
heflr getið verið hór í blaðinu, að
Roosevelt forseti sendi í vetur eftir
borgarstjóranum í San Francisco, Smitz,
og að þeim samdist um skólamálið.
Nú eru blöð komin, er skýra þá sam-
ninga nánara. Það varð að samkomu-
lagi, að Roosevelt skyldi annast um
að fá samþykt lög á bandaþinginu, er
banni innflutning verkamanna frá Kóreu
og Japan (áður var bannaður innflut-
ningur Sínverja),en Smitz skyldi annast
um, að fá það fram í San Francisco,
að öll börn útlendinga (og þá einnig
Japana), þau er mæla enska tungu,
skuii eiga jafnan aðgang sem hvít börn
að skólunum. En fyrir útlendinga börn,
þau er ekki mæla ensku, skulu haldnir
3érstakir undirbúningsskólar.
Roosevelt heflr nú fullnægt sínum
hlut samningsins, því að lög þau er
hann lofaði að annast um, eru nú í
gildi komin. En hitt er eftir að sjá,
hvort Mr. Smitz getur uppfylt sitt lof-
orð. Hafa fylgismenn hans verið æstir
mjög upp gegn honum, svo að tvísýna
er á, að hann komi sínu máli fram.
En þó er, varla líklegt, að mótstöðu-
mennirnir viiji undir því eiga, að Roose-
velt taki þá til sinna ráða.
Rúsland. Tala þingmannanna í rús-
nesku dúmunni er 408. Af þeim telja
sig 106 „hægri “; 137 miðflokksmenn
(Centre); 146 „vinstri"; óháðir 19. —
En af hægri mönnum eru: 17 ein-
veldismenn, 49 „hægri“, 23 hófsmenn
og 17 Októbersmenn. — í vinstri flokk-
inum eru: 5 rótnemar og „popúlistar",
29 verkamenn, og 58 „ýinstri“. — í
miðflokknum eru: 18 framfaramenn,
37 Pólverjar, 82 þjóðstjórnarmenn eða
stjórnarskrármenn. Þeir þingmenn, sem
að eins nefna sig hægri menn (49)
eða vinstrimenn (58), eru flestallir
bændur. Alls eru 162 þingmenn taldir
til bændastéttar, en ekki er það þó
nema 100 af þeim (eða J/4 allra þing-
manna), sem stunda búskap.
Þetta hlutfall er nálega ið sama eins
og var á fyrsta dúmu-þinginu. Og svo
er sagt að eins muni fara á þessu þingi
sem inu fyrsta með það, að þeir bænd-
ur, sem að eins kalla sig hægri eða
vinstri, muni fljótt hverfa inn í hinar
flokkadeildirnar.
Miðflokknum fækkaði nokkuð við
síðustu kosningar, fyrir þá sök að
stjórnin bannaði mönnum af þeim flokki
að halda fundi, svo að þeir gátu ekki
Orsmíðavinnustofa 1
Carl F. Bartels \
Laugavegi 5. Talsími 137. |
frætt alþýðuna; en þetta hafði að eins
þau áhrif að fjölga þingmönuum af
inum æstari flokkum.
Eins og símskeyti vor hafa getið um,
var Golovin (af miðflokki) kosinn for-
seti með 356 gegn 102 atkv. En for-
setaefni hægri manna náði ekki nema
91 atkvæði af þessum 102. Má því
ætla, að í raun réttri sé eiginlegir
hægri menn að eins % þingmanna,
en 4/5 heyri til andstæðingaflokksins.
Golovin forseti sagði við Paul Lagar-
dére, fregnrita „Petit Parisienne":
„Andstæðingar einveldisins vildu ekki
halda fram forsetaefni af rótnema-flokki,
þó að þeir gætu fengið hann kosinn,
því að þeir vildu ekki espa stjórnina
að óþörfu. Peir sáu, að ef þeir ættu
að komast hjá að dúman yrði rofin
þegar á ný, þá mættu þeir ekki spilla
framfara-tilraunum miðflokksins “.
Stjórnin virðist vel ánægð með, hvað
dúman heflr íarið hóglega þessa fyrstu
daga, og andstæðingarnir sjá, að þeir
verða að fara sem hógværlegast, til að
frelsa dúmuna frá að verða rofin. Jafn-
vel sósíalistarnir prédika varfærni og
hóglæti.
Blöðin láta nálega undantekningar-
laust vel yrtr dúmunni.
Stolypin virðist einlægur í því, að
vilja reyna að halda stjórnarskipunina
og komast út af við þingið; en stór-
fursta-flokkurinn og einveldissinnar liggja
sífelt í eyrum keisara og reyna að fá
hann til að svifta þingið öllum lög-
gjafarrétti og gera úr því ráðgjafarþing
að eins. Svo segja jafnvel sumir fregn-
ritar, að lög um þetta sé fullsamin,
að eins óundirskrifuð, og enginn veit,
hvað ofan á verður. Stolypin yrði þá
að fara frá, því að hann vill engan
þátt í því eiga að bregða orð við þjóðina.
Heilbrigðisnefndin.
Mér hefir oft komið til bugar að minnast
með örfáum orðum á heilbrigðisnefndina,
framkvæmdir og vernd hennar á heilbrigðis-
samþyktinni. Nefndin hefir stórt, vandasamt
og erfitt starfssvið, enda gerir hún litið,
sem mér getur fundist til bóta, minna en
við uiætti búast, að hafa launaðan mann til
eftirlits með þeim reglum, sem henni og al-
þýðunni hafa verið settar til eftirbreytni.
Það skiftír miklu að almúgi manna gangi
ekki á móti því sem fyrir hann er lagt; en
hitt skiftir þó meiru, að þeir sem löghlýðni
fjöldans eiga að gæta og bæta með hófleg-
um aðfyndingum, og gildi laganna að vernda,
hvorki vitandi eða óafvitandi troði rétt þeirra
sjálfir.
10. gr. Heilbrigðissamþyktarinnar er að
mínu áliti all-þýðingarmikil, ekki sízt í vor-
hlýindum, sé þá á móti henni brotið. Hún
hljóðar þannig:
„A tún, sem liggja að almannafæri, má
ekki bera nokkurn þann áburð, sem óþef
leggur af“.
Þessa grein hefir nefndin rækt þannig,
að hún lætur nú aka safni salerna á tún,
sem liggur með Laugavegi, rétt fyrir innan
Barónspóst, aðalvatnsból austurbæjarins,
getur maður því ekki losast við að drekka
óþef af saur þessum ofan í sig, hvert sinn
sem maður sækir neyzluvatn sitt eða <jr
annars á gangi þar.
Svona skilur þá nefndin við saur þann
er hún býður bæjarstjórn að eftirláta sér
til umráða sakir hættulegra sjúkdóma, sem
gangi í bænum, og hún trúir ekki almenn-
ingi til að meðhöndla.
11. þ. m. var töluverður spotti af Lauga-
vegi svo óþriflegur af saur, sem lekið hafði
úr vögnum þeim sem nefndin hefir valið til
að aka í burtu saur úr salernum almenn-
Úr og klukkur,
að eins frá vönduðum verksmiðjum.
Hrergi ódýrara cftir gæðnm.
JÓI HERMAIKftiiOll,
Hverfisgötu 6.
ings, að varla var gangfært um götuna.
Þann sama dag og marga undanfarið, sá ég
í mörgum stöðum við gangstéttina með sömu
götu saur og alls konar óþverra, sem helt
hafði verið út frá húsum. Ég get ekki bet-
ur séð, en þetta láti heilbrigðisnefndin af-
skiftalitið, að minsta kosti heyrist ekki, að
menn séu kærðir eða sektaðir fyrir þennan
hættulega og vítaverða óþrifnað. Þó mæti
ég daglega heilbrigðisfulltrúa og héraðslækni
á móts við þessa saurhauga, og veit, að þeir
munu sjá þá eins og ég, og stæði því nær
skyldu læknisins sem læknis og meðlims
heilbrigðisnefndarinnar, að lagfæra þetta, en
að rita í blöð um óþrif á fátækasta fólkinu
í Reykjavík, og yrði varla ver þokkað verk.
Að endingu vildi ég óska að heilbrigðis-
nefndin gætti betur þýðingarmestu skilyrða
heilbrigðissamþyktarinnar, eins hægt og hún
á með framkvæmdir, að geta látið vinna alt
með annara peningum, áður en hún fær
þýðingarminni aukaskilyrði samþykt af bæjar-
stjórn, öllum fjölda manna til fjárútláta og
erfiðleika. Húsráðandi við Laugaveg.
Pilskipa-ábyrgðarfélagið
vid Ifaxíitlóa, hélt aðalfund 12. Febr.
þ. á. —
Fundarstjóri kosinn: formaður félagsins
bankastjóri Tryggvi Gunnarsson. Um leið
og hann byrjaði umræðurnar, mintist hann
á ið sorglega manna og skipa tjón, sem
landið og félagið hefði orðið fyrir á liðna
árinu. Siðan skýrði hann frá hag félagsins,
og sýndi, að þrátt fyrir mikið fjártjón á ár-
inu væri þó talsvert eftir í sjóðnum.
í vátrygging félagsins hafði verið þ. á.
61 skip, sem virt vóru á 814,000 kr., en vá-
trygð fyrir 590,000 kr.
Fastasjóður félagsins var við ársbyrjun
44,800 kr. og árstekjur hans 23,500 kr. Sér-
eign eða varasjóður var við ársbyrjun 38,200
kr. og árstekjur að útgjöldum frádregnum
5,100 kr.
Á árinu fórust 4 skip af þeim, sem vóru
í ábyrgð félagsins — fyrir þau greiddi það
eigendum 36,500 kr. — Þar af fyrir „Ingvar“
12,750 kr., „Sophie Wheatly11 12,000 kr.,
„Charley“ 6,600 kr. og „To Venner“ 4,800
lcr. Auk þess greiddi félagið 5,500 kr. fyrir
sjóskaða á 9 skipum, sem flest löskuðust í
mannskaðaveðrinu 7. Apríl. Þannig greiddi
félagið skaðabætur á árinu 41,650 kr. og til
annara þarfa, svo sem virðinga og eftirlits
skipanna, lagning þeirra í vetrarlagi m. m.
2,600 kr
Þrátt fyrir þessi miklu gjöld átti félagið
þó við árslok óeytt í fastasjóði 24,000 kr.
og varasjóði 43,300 kr., samtals 67,300 kr.
Eítir nokkrar umræður var reikningurinn
samþyktur.
Því næst var .''tt um, hvort bæta skyldi
brunaskaða á sa.pmu „Nelson“, sem metinn
var yfir 2,000 kr., og orsakaðist að nokkru
leyti af vangá skipverja á Reykjavíkurhöfn.
Eftir langar umræður var samþykt að bæta
skaðann.
Sömuleiðis var samþykt að halda áfram
ábyrgð féíagsins á póstflutninga-skipinu
„Reykjavík11 til 14. Mai en lengur ekki.
Ennfremur var samþykt, að ábyrgjast ekki
hærri upphæð í nokkru skipi en 15,000 kr.
og greiða ekki bætur fyrir skemdir á mótoi--
um í skipum, nema þegar algerður skiptapi
verður.
Stjórninni var veitt heimild til, að taka
skip félagsmanna í ábyrgð félagsins, þegar
ætti að flytja þau úr vetrarlægi til viðgerðar
frá 14. Okt. til 14. Febr.
í stjórnina var kosinn kaupm. Ásgeir Sig-
urðsson í stað konsúl Jes Zimsen, sem hafði
selt skip sín og var þannig genginn úr félag-
inu. Varamaður var kosinn skólakennari
og skipstjóri Magnús Magnússon.
Sömu endurskoðunaj'mcnn endurkosnir.
Virðinga- og skoðunur-menn vóru kosnir:
skipstjóri Þorsteinn Þorsteinsson, skipstjóri
Hannes Hafliðason og skipstjóri Sigurður
Jónsson.
Reknetafélaigið við Faxa-
llóa, hólt aðalfund 22, Febr. þ. á.
Formaður félagsins Tryggvi Gunuarsson
stýrði fundinum og skýrði frá hag félagsins.
Við ársbyrjun var sjóður þess 3,138 kr.
Skip félagsins „Kristján11 var 3 mánuði
— 15. Maí til 15. Ágúst — við veiður og
fékk á þeim tima 320 tunnur af síld, sem
var fryst til beitu handa þilskipunum og
seldist 7000 kr.
Kaup skipstjóra og háseta með fæði var
2,300 kr., viðgerð á skipinu m. m. 2150 kr.
veiðarfæri og annar kostnaður 1,260 kr.