Suðurland - 16.11.1912, Síða 2

90
SUÖtJftLANb
Nýjasta nýtt úr höfuðstaðnum,
„ísafold" „Ingólfs" kæra kvendi,
komst í vor undir læknis hendi,
fékk við það margra meina bór,
Lasleika ei neins hún lengur kennir,
Lögrétta vakti yfir henni
sýndi henni viðkvæm vinarhót.
Nú búa þær eins og systur saman,
en svo fer nú að kárna gaman,
Manninn vill ísa ei oftar sjá,
hann er nú orðinn ofsa reiður,
ólmast nú heldur sporagieiður
og heimtar „skilnað" fljóði frá.
„Reykjavík" er nú eins og rjómi
og eins er „Magni“ að flestra dómi,
en „Templar" situr mtð tæmdan kút.
Stöðulög þylur þrekinn jarlinn
í „Þjóðviljanum" — en „Samrny" karlinn
á „Svipu“-ólina setur hnút.
Vöggur.
Ódýr hitageymir.
Flestir munu hafa heyrt getið um
moðsuðu, er reynd hefir verið sum-
staðar til sveita til eldiviðarsparnaðar,
þó aldrei hafi hún varið almennt not-
uð. Moðsuða þessi var ekki annáð
en það, að potturinn var tekinn af
hlóðunum með suðunni og látinn of-
aní moðbyng og byrgður vel, hélst
þá suðan við um nokkra stund, en
óhandhægt var þetta og varð að byrgja
pottinn vandlega fyrir óhreinindum.
Eg var á ferð uppi í Birtingaholti
nýlega og bauð Ágúst mór þá að sýna
mér nýjasta uppátæki sitt. Hann
hefir oftast eitthvað nýtt að sýna,
því hann er rnaður fjölkunnugur mjög.
Fór hann nú með mér í eidhús og
kvaðst skyldi sýna mér hvernig hann
færi að sjóða mat á eldhúsgólfinu
eldstæðis og eldiviðarlaust. Jr’ót.ti
mér aðferð hans góð til eftirbreytni,
og skal henni því lýst hér.
fessi matsuðuaðferð Agústs er
moðsuðan, endurbætt. Hefir hann nú
smíðað sér nokkurskonar hitageymir,
er það kassi tvöfaldur og stoppaður
með heyi, er honum komið fyrir í
eidhúshorni og sparast með því tvær
úthliðar. Utanmál kassans er tæpar
2 álnir á lengd og breidd, liæðin rúm
alin. Er nú stoppað heyi á botninn
eða gólfið, síðan er gerður minni
kassi, hæíilega stór fyrir stærsta pott
er láta þarf í geyminn. Kassi þessi
er gerður jafnhár ytri kassanum, er
nú bilið ait í kringum innri kassann
fylt með heyi (það er um 1 fet), og
siðan þiljað yfir og heyinu troðið þétt
undir. Lítur þetta nú út einsog pall-
ur með holu í miðju fyrir pottinn.
Tvöfalt lok stoppað heyi er nú gert
yfir holuna, fellur lokþyk tin ofaní hol-
una, en efra borð loksins fellur út yfi r
holuopið, lokið er á hjörum. Nú er
þetta notað þannig, að potturin n er
tekinn af eldinum þegar snörp suða
er komin á, og Iátinn í kassann og
lokinu skelt yfir, sýður nú og vellur
þárna í holunni þangað til fullsoðið
er. öagði Agúst mér að halda mætt •
mat heitum í kassanum alt að 5
klukkustundum.
Þessa aðferð ættu fleiri bændur að
taka upp, er að henni mikill eldivið-
ar sparnaður, og mætti með þessu
spara dálítið af sauðataðinu handa
túninu, auk þess er að þessu verk
sparnaður talsverður og þægindi.
Umbúnaðurinn er afar einfaldur og
ódýr, engum ofvaxinn, hvorki að verði
né vinnu — vandalausthverjummanni
að smíða. Stærðin á kassanum fer
að sjálfsögðu eftir ástæðum, gæta
verður þess að hafa „stoppið" nógu
þykt, í þvi er allur gaidurinn fól ginn
-------0»0>0-----
Kjötskortur á ^ýzkalandi.
--00 —
, Kjötskortur er nú svo mikill á
fýzkalandi að til vandræða horfir,
Er tollur á innfluttu kjöti afarhár,
og innflutningur á lifandi fénaðj
bannaður. Kjöt er þar nú svo dýrt
að engir nema auðmennirnir geta
keypt sér það. Fátæklingarnir verða
að vera kjötlausir, en þeir kunna
kjötleysinu illa, og við ber það að
þeir safnast saman í stórhópum eins
og soltnir fuglar, þar sem einhver
bitavon er. Við sláturhús eitt í út-
jaðri Berlínar, má sjá sjón þá er
telja má eina hina mestu hörmung-
arsjón í siðuðu landi. Menn standa
þar í iöngum röðum í alt að 14 klst.
og bíða eftir því að reyna að ná sér
garnir og annan innmatarúrgang,
verða þeii þó að kaupa þetta fremur
dýrt. Svo mikil er aðsóknin eftir
þessu að margir koma á kveldin og
standa þarna alla nóttina. til þess að
geta orðið fremstir í röðinni, og
komist fyrst að þegar sláturhúsið er
opnað kl. 9 á morgnana.
Og innilega feginn verður hver sá
er tekst að ná sér í eitthvað af þessu
sælgæti. Sömu sjónina má víða sjá
í Berlín. — Þeir eru ekki öfunds-
verðir þessir veslingsþegnar hins vold-
uga þýzka keisaradæmis.
Réttarrannsókn
hefir farið fram út af fiskiskipinu
„Geir“ er fórst í fyrra vetur, þótti
ýmislegt ekki sem tryggilegast um út-
búnað skips þess. Lögregluprófum
þessum er nú lokið, og birtir „Ing-
ólfur allan vitnaframburðinn orðrétt-
an. Er umsögn skoðunarmannanna
í Reykjavík og „slipp“stjórans þar
alt önnur en Hafnfirðinganna. Alit
Reykvíkinganna er að óhjákvæmilegt
hefði verið að setja nýtt þilfar í skip-
ið og nýja bita m. m., og telja ófull-
nægjandi að gera við það á þann
hátt, er gert var síðar í Hafnarfirði,
en þá aðgerð teJja Hafnfirðingarnir
góða og gilda og skipið vel útbúið í
alla staði. Þetta ósamræmi í áliti
skipskoðunarmannanna er allískyggi-
legt, og undarlegt er það mjög, ef
svo er, sem Ingólfur segir, að stjórn-
arráðið ætii ekki að láta rannsaka
þetta frekar. Pað sem fram hefir
komið við prófin, virðist þó gefa all-
alvarlega ástæðu til frekari rann-
sókna.
ÆLfiminning.
Jón Árnason ( Þorlákshöfn var
fæddur á Stóra-Ármóti í Flóa 23. okt.
1835. Foreldrar hans voru Árni
dbrm. Magnússon og Helga Jónsdóttir
er lengi bjugeju á Stóra-Armóti.
Árni var sonur Magnúsar Bein-
teinssonar hins ríka í í’orlákshöfn,
(dáinn 1821), Ingimundssonar lög-
réttumanns á Breiðabólsstöðum í
Ölfusi, Bergssonar á Hólum. Bræður
Arna voru þeir Sigurður dbrm. á
Skúmstöðum og Gísli skólakennari
i Reykjavík. Helga móðir Jóns var
dóttir Jóns umboðsmanns á Stóra
Armóti, Jónssonar sýslumanns á Mó-
eiðarhvoli (d. 1788), Jónssonar próf.
í Stafholti, Jónssonar sýslumanns í
Einarsnesi. Er ætt þessi — Ármóts-
ættin — mörgum kunn. Bræður
Heigu voru þeir Jón dómari í Álaborg
(faðir Jóns landritara), Þorsteinn sýslu-
maður á Kiðjabergi og Magnnús dbrm.
í Bráðræði. 2 systkini Jóns eru dá-
in fyrir mörgnm árum: Hólmfríður
húsfrú á Stóra Armóti, móðir Krist-
jáns læknis Jónssonar og Magnús
bóndi í Vatnsdal, en 2 systur hans
eru á lífi: Sigríður ekkja á Kana-
stöðum og Halla kona Jóns frá Bráð
ræði.
Jón Arnason byrjaði búskap á
Stóra-Armóti, en fluttist þaðan eftir
1 ár til Þorlákshafnar og þar bjó
hann síðan alla tíð — 1 rúm 50 ár.
Pað er ekki ofmælt þótt sagt sé að
þann garð gerði hann frægan. Er störf um
hans að nokkru lýst í Óðni 1906 —
og vísa eg til þess sem þar er sagt.
Allar þær umbætur sem Jón gerði í
Þorlákshöfn eru miklar, túnasléttnr
útfærsla á túninu, peningshús, bygg-
ingar, umbætur á lendiugunum, sjó-
garðurinn stóri og matjurtag. o. fl.
A yngri árum var Jón mikill sjó-
sóknari og yfir höfuð mesti starfs-
maður; mátti heita sívinnandi. Smið-
ur ágætur á tré og járn.
Verzlun rak hann í éorlákshöfn
milli 10 eg 20 ár og var hún allstór
■um eitt skeið. A þeim árunum var
oft gestkvæmt í Þorlákshöfn og
gleðibragur á öllu. Stundaði Jón þá
einnig búskapinn af kappi. Tvisvar
sigldi Jón til Kaupmannahafnar á
kaupmannsárum sínum. Bú hans
mun sjaldan hafa staðið með meiri
blóma en nú. Hann var síungur í
anda skemtinn og ræðinn við alla
sem að garði bar. Jóni var ant um
hag sveitar sinnar og stuðlaði i hví-
vetna að framförum hennar.
Hreppstjóri Öltushrepps var hann
í mörg ár og sýndi ekki sízt í þeim
störfum að hann áttí í fórum sínum
hyggindi þau, sem í hag koma. Hann
var greindur vel og úrræðagóður; lét
Hannyrðir kennir undirrituð
ungum stúlkum.
Margrét Blöndal
Eyrarbakka.
aldrei huggfallast þótt mæðubárur
risu, og hafði ekki hátt um slíkt —
„Það kemur honum einum við“,
sagði hann. Heiðursmerki danne-
brogsmanna hlaut hann og verðlaun
úr styrktarsjóði Kristjáns IX. Sæmd-
arvottur var honum sýndur, bæði
þegar skipshafnirnar mörgu hrakti til
Þorlákshafnar 1893 og 1910 á gull-
brúðkaupsdegi þeirra hjóna. Að síð-
ustu. Eg hygg Jóni sál. rétt lýst
þannig: hann var stórgeðja, örlyndur,
tryggur, hjálpfús og sáttfús, og það
sem mest var um vert: liann var
góður maður. Hann valdi sér að
einkunnarorði: Gjörðu rétt, þoldu ei
órétt.
Með eftirlifandi konu sinni Jórunni
Sigurðardóttur frá Skúmsstöðum (þau
voru systkiuabörn) eignaðist hann 13
börn. Af þeim lifa þessi:
Eórunn, húsfrú á Hlíðarenda, Guð-
rún, húsfrú í Strýtu, Hólmfríður,
húsfrú á Eyrarbakka, Gísli og Hall-
dór, búsettir í Rrykjavík, Grímur
býr í Þorlákshöfn, Ólafur ógiftur í
Eorlákshöfn, Helgi búset.tur í Aberdeen
í Skotlandi og Sigurður búsettur í
Ameríku.
Blessuð sé minning þessa sæmdar-
manns.
Jarðarförin fer fram í dag að Hjalla
í Ölfusi.
U.
. ---<x>OO------
SveitarátsYör
í Stokkseyrarhreppi haustið 1912.
Hér eru þeir taldir sem hafa 20 kr.
og yfir.
950 kr. Kaupfélagið „Ingólfur"
160 — Jón Jónasson kaupm.
150 — Ólafur Árnason framkv.stj.
150 — Bjarni Grímsson verslm.
85 — Jón Jónsson HoltL
65 — Sigurður Einarsson verslm.
55 — Helgi Jónsson sölustjóri
45 — Magnús Gunnarsson Brún
37 — Guðm. Jónsson Baugstöðum
35 — ekkjan Guðrún Helgad. Götu
35 — Grímur Ólafsson Móakoti
34 — Gísli Pálsson Kakkarhjál.
34 — Júníus Pálsson Syðra Seli
33 — SnorriSveinbjörnss.Hæringst.
33 — Ásm. Gíslason Gljákoti
32 — Sig. Hinriksson Ranakoti
32 — f’órður Gíslas. Hæringsst.hjál.
32 — Eiríkur Eiríksson bakari
30 — Ketill Jónass. Kaðlastöðum
30 — Jón Þorkellsson Móhúsum
30 — Vilhj. Einarsson Gerðum
30 — Gísli GísIa3on Brattholtshjál.
30 — Verzlunin Einarshöfn
29 — Snjáfríður Kikulásd. Starkarh.
27 — Markús Þórðars. Grímsfjósum
27 — Þuríður Gunnarsd. Brattsholti
27 — Lénh. Sæmundss. Nýjakastala
27 — Ingvar Hanness. Skipum
27 — Björn Filippuss. St.eyrarseli
26 — Jón Guðmundss. Oddagörðum
26 — Þórður Jónsson bókhaldari
24 — Stefán Ólafsson Kumbravogi
24 — Hannes Magnússon Hólum