Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.06.1880, Page 110

246
sem 1855 er flutt út meira en 1655, og er þessi mun-
ur fólginn í kjöti ogfiski. Landvaran er að öðru leyti
útundan. Sjávarafla og sauðfjkrmagni—ekki sauðfjár-
rækt hefir þá farið fram þessi 200 ár. En — óhófinu
hefir fleygt stórum meira fram, og verður framförin
þá vafasöm. þar á móti tekur árið 1855 árinu 1760
meira fram, að minsta kosti í sumu.
Útjlutta varan nam þá, eins og að ofan er greint kr. 714176
rúmum kr. 1900000 minna en 1855.
Aðflutta varan nam......................kr. 861817
rúmum kr. 1600000 minna en 1855.
Af þessu var fimti parturinn munaðarvara, sjá hér
að framan; 1655 var hún níundi partur, en 1855 var
munaðarvaran nálega þriðjungurinn, og í því er fólgin
apturför jafnvel frá bágindaárinu 1760. Hvað verzl-
unina snertir sjálfa, þá er óþarfi að lýsa henni hér.
Meðan samkeppnin ekki er meiri en svo, að kaup-
mönnum er mestur hagur í, að koma sér saman um
verðlag bæði á útlendum og innlendum varningi, þá
er ekki von að vel fari. En samkeppnisleysið er ná-
skylt kaupstaðarskuldunum; því altsvo lengi landsbúar
lifa meira eða minna á bónbjörgum og neyðast til að
biðja kaupmanninn að hjálpa sér, og það einatt ár-
langt, áður en þeir hafa andvirði „hjálparinnar“ fyrir
hendi, þá getur ekki öðruvísi farið, en að þeir verði
að láta sér lynda, að kaupmenn skapi verðlagið að
geðþótta bæði á hjálpinni, útlendu vörunni, og and-
virði hjálparinnar, innlendu aurunum. Sá er munurinn
á einokuninni gömlu og frjálsu verzluninni nýju hér á
landi, að fyrrum setti stjórnin taxtann, nú setja kaup-
menn hann. Hvort betra er, má varla milli sjá, með-
an kaupstaðarskuldirnar draga allan mótvarnarkjark
úr landsbúum. Eg fer ekki svo langt, að minnast á
höfuðlækninguna, færandi verzlun. Verzlunin gæti,
eins og hún er, orðið allbærileg, ef skuldirnar hyrfu.