Skólablaðið - 01.05.1921, Blaðsíða 3

Mai 1921
SKÓLABLAÐIÐ
51
kenslu í, heldur en þær, er þeir hafa
varið mörgnm árum æfinnar til að
nema? Myndu þeir kenna betur þá iðn,
er þeir hafa ekki numið, heldur en
hina, sem þeir hafa lært? Satt er það
og að vísu, því miður, að sumir háskóla-
kandídatar hafa kent næsta illa vísinda-
grein sína, ofhlaðið minni nemanda
sinna fánýtum smámunum, svo að til
andardreps horfði, aldrei borið við að
sýna þeim dásemdir andans og lögmáls-
ins á því sviði, er þeir áttu um að leið-
beina skilninggjörnum unglingum. En
vanalega eru engar skynsamlegar lík-
ur til, að háskólalærður sjerfræðingur
kenni betur þær greinir, er hann hefir
ekki numið meira í en hann neyddist til
á skólaárunum, heldur en þá vísinda-
grein, sem hann á blómárum æfinnar
lagði stund á og kaus sjer til náms af
ást og áhuga, að svo miklu leyti sem
hann hafði andlegs áhuga fengið.
Kandídatinn kennir vísindagrein sína
ekki illa af hinu,að hann er sjerfróður í
henni, heldur af því að önd hans er í
sumum skilningi gróðurlítill sandur,
honum er vamað hugkvæmni og aðdá-
unargáfu, hjartanlegs hláturs og gam-
ansemi, hann getur ekki gert greinar-
mun á aðalatriðum og aukaatriðum, er
gerður sem hinn starfsami lærdóms-
maður, er Schiller lýsir svo:
„Nimmer labt ihn des Baumes Frucht,
den er miihsam erziehet;
nur der Geschmack geniesst, was die
Gelehrsamkeit pflanzt".
Hvorttveggja verður að muna, þótt
ýmsum veiti erfitt að hafa bæði atrið-
in hugföst í einu: að gagnfræði-, menta-
og kennaraskóli komast yfirleitt ekki af
án sjerfræðinga í mikilvægustu náms-
greinum, er þar eru kendar, og að sjer-
fræðiþekkingin ein nægir ekki til að
gera menn að góðum kennurum, eins
og bent er óbeinlínis á í athugasemdum
hjer rjett á undan. Ef ekki er í bili völ
á sjerfræðing í auðan kennarastól, þá er
einsætt að veita ekki þá hina sömu
stöðu, heldur setja mann um stundar-
sakir, veita hana ekki fyrr en sjerfræð-
ingur er fenginn. Við sjerfræðing skil
jeg hjer ekki eingöngu mann, sem lok-
ið hefir háskólaprófi, heldur mann, sem
er á almanna vitorði um, að vakinn og
sofinn er í hinni eða þessari fræðigrein,
leggur rækt við hana, sem óðal hæfi-
leika sinna og andar, eins og Guð-
mundur G. Bárðarson við náttúru-
fræði og Benedikt Sveinsson við ís-
lensku. Samt ber þess að minnast, að
minst er undir fróðleiknum komið, hve
mikið hlutaðeigandi getur þulið upp úr
sjer af sundurlausum staðreyndum. Ef
kensla í einhverri fræðigrein á að hafa
verulegt menningargildi, verður að inn-
ræta nemöndum hugsunarhátt
hennar og vinnubrögð, aðferðir, er beitt
er, varúð, er gjalda verður við villigöt-
um og heimfærslum. En það getur sá
einn, sem góða tamning hefir fengið í
kenslu- eða fræðigrein sinni, hvort sem
hann hefir taminn verið í háskóla eður
hann hefir tamið sig sjálfur í heima-
húsum.
J>að virðist skoðun margra, að nokkr-
ir, t. d. sumir klerklærðir menn, geti
kent alt og að sumar námsgreinir geti
allir kent. Og ein þeirra fræðigreina er
— „mirabile dictu“ — vort göfga móð-
urmál. Ef menn rengja hjer mál mitt,
bið jeg þá hina sömu rengjendur að líta
í skólaskýrslur landsins nokkur síðustu
ár. En þeir eru áreiðanlega ekki á
hverju strái, er kent geta íslenska mál-
fræði, svo að hún komi að menningar-
notum. það sýnir og skilningsleysi á
þessum efnum, að hvarvetna hjer er
sama kennara falið að kenna íslensku
og íslenskar ritgerðir. Samt þarf til þess
gerólíka hæfileika, sem engan veginn
fara alt af saman, að vera vel að sjer í
íslenskri málfræði og bera vel skyn á