Vísir - 14.09.1962, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 14. september 1962.
•/ t
SIR
*
Fyrir skömmu kom til
landsins Jón Haralds-
son arkitekt. Hann hef-
ur dvalizt erlendis mörg
undanfarin ár, fyrst við
nám í Noregi, en síðan
við framhaldsnám og
störf í Finnlandi og Dan
mörku. Blaðamaður Vís-
is hitti Jón að máli á
heimili hans hér í bæn-
um.
— Þú hefur fremur óvenju-
legan námsferil að baki.
— Það má kannski segja
það. Ég lauk námi í tannlækn-
ingum frá Háskóla íslands áður
en ég hóf nám í byggingarlist.
— Hvað olli svo miklum um-
skiptum?
— Ja, hvað á að segja,
kannski er það svo, að það
þurfi minni skapfestu til að
gera það, sem mann langar til
að gera. Mig langaði alltaf til
að verða arkitekt, og eiginlega
ætlaði ég mér það alveg frá
upphafi, þótt ýmsar ástæður
kæmu í veg fyrir, að ég kæmist
utan til náms eins fljótt og ég
hefði viljað.
— Og svo varð Noregur fyr-
ir valinu.
— Já. Noregur líkist nokkuð
íslandi að landslagi og veðr-
áttu, og því líkur á að við svip-
uð vandamál sé að eiga í bygg-
ingarlistinni.
— Hvemig Iíkaði þér dvölin
þar?
— Prýðilega. Skólinn er
góður og mikið og ríkt stúdenta
líf í Þrándheimi. Þá er einnig
mjög gott að vera íslendingur
í Noregi.
— Byggja Norðmenn á gam-
alli hefð f byggingarlist sinni?
— Það er tæpast hægt að
segja. Hin gamla og merka
byggingarlist Norðmanna var
tréarkitektúrinn, sem birtist í
stafkirkjum þeirra og bjálka-
húsum. Sú hefð rofnaði. Á ár-
unum milli heimsstyrjaldanna
tveggja komu nýir straumar í
byggingarlist Norðmanna, sem
víðar í Evrópu. Má ]^r nefna
Ove Bang og prófessor Arne
Korsmo meðal brautryðjenda
hins nýja tíma. Nú á seinni ár-
um hafa Norðm. eignazt fram-
úrskarandi arkitekta, svo sem
Sverre Fehn og Geir Grund. I
alþjóðlegri samkeppni um
kirkju í Danmörku, í vetur,
sigraði norskur arkitekt um
• Rætt við
Jón
Hnraldsson
um
byggingarlist
Jón Haraldsson arkitekt.
TT# • ^
mn sia
þrítugt, Helge Hjertholm að
nafni. Er helzt að sjá, að hin
gamla hefð birtist nú á ný í
hinu sterka tjáningarformi
hinna yngri manna, er þó um
leið eru alþjóðlegir í viðhorfum
sínum í arkitektúrnum. Hin
svipmikla náttúra landsins og
sú sterka sjálfsgagnrýni, sem
einkennir starf þessara manna,
ætti að skapa möguleika fyrir
ríkum arkitektúr í Noregi á
komndi árum.
— Og svo lá Ieiðin til Finn
lands?
— Já. Ég lauk prófi frá
Norges Tekniske Högskole í
Þrándheimili 1960 og fékk þá
finnskan ríkisstyrk til dvala'
þar.
— Og hvernig er fyrir arki
tekta að koma til Finnlands?
— Það var mér opinberun
Finnar hafa sérstöðu meðrl
þjóða heimsins hvað byggingar
list snertir. Finnar fóru sinc,.
eigin leiðir, þegar hinar Norð-
urlandaþjóðirnar sukku meiraog
minna niður í þjóðarrómantík.
Þeir höfðu líka mikið samband
við liststrauma Mið-Evrópu,
Vínarskólann, Wagner og van
de Velde og arkitektar eins og
Frosterius og Saarinen urðu
fyrir miklum áhrifum þaðan.
Annars hefur enginn einn mað-
ur haft eins mikla þýðingu fyrir
nútfmabyggingarlist Finna og
Alvar Aalto. Það er ótrúlegt,
hvað einn maður getur haft
mikil áhrif á heila þjóð. Það er
varla hægt að sjá nútímaverk
nokkurs finnsks arkitekts, sem
ekki er undir meiri eða minni á-
^rifum frá Aalto. Hann hefur
vipaða stöðu í finnskri bygg-
ngarlist og Kiijan í íslenzkum
'jókmenntum. Það er ekki sízt
honum að þakka hve gæði
finnskrar byggingarlistar eru
almenn og ná langt út á meðal
fólksins. Það er einkennileg
stemmning í Finnlandi gagnvart
arkitektúr. Sú saga er sögð af
útlendum ferðamanni, sem stóð
fyrir framan Folkepensions-
institutet í Helsinki, að hann
hafi hitt þar að máli finnskan
alþýðumann, og spurði hann um
húsið. Þetta hús er teiknað af
Alvar Aalto og þótti óheyrilega
dýrt. Nema ferðamaðurnn spyr
Finnann strax að því, hvort
þetta hafi ekki verið óskaplega
dýrt hús. „Jú“, svaraði Fnninn,
„það var dýrt, en það er líka
fallegt, finnst yður ekki?“
— Og hvað er það, sem helzt
vekur athygli í finnskri bygg-
ingarlist?
— Það er fyrst og fremst,
hvað þeir eru stórir f sniðum og
áræðnir. Það er heildarsýn
þeirra og sterk tök á verkefn-
unum. Þetta er undirstaða alls
skipulags og raunar allrar bygg
ingarlistar.
— Þú starfaðir sem arkitekt
í Finnlandi?
— Já, ég vann hjá prófessor
í skipulagi við Háskólann í Hel-
sinki, Olli Kivinen að nafni. Ég
vann þar einkum að alls konar
skipulagi, skipulagi fbúðar-
hverfa, miðbæja o. fl. Kivinen
er geysifær maður og reyndist
mér ákaflega vel. Þáð er góð
reynsla að starfa með Finnum,
þeir eru hörkumenn til allra
hluta og búa yfir mikilli dirfsku.
Þetta á ekki aðeins við um þá
í starfi, heldur eins hvort sem
þeir eru að verja land sitt eða
skemmta sér. Það er gott dæmi
um áræðni þeirra og stórhug,
agða
að búið er að samþykkja nýtt
skipulag á miðbænum í Hel-
sinki eftir Alvar Aalto. Þar er
umferðin leyst á fjórum hæðum
eða plönum neðanjarðar, svo
aldrei mætast þar bílar. Þar eru
einnig bifreiðastæði bæjarins.
Ofanjarðar er miðbæjarsvæðið
ætlað gangandi fólki og geislar
í terrözzum að Tölövatninu og
friðuðu skóglendi umhverfis
það, þar sem staðsett er hljóm-
leikahöll og aðrar slíkar menn-
ingarstofnanir. Snilldarlega
gert.
— Þetta hlýtur að vera ó-
skaplega dýrt?
— Dýrt, já, vitanlega er þetta
dýrt, en það er þó enn dýrara
að gera það ekki. Það verður
áð leysa vandamál miðbæjanna.
Því seinna sem það er gert,
því erfiðara og jafnframt dýr-
ara.
— Þú hefur kannski mestan
áhuga á skipulagsmálum?
— Ekki held ég, að ég geti
sagt það. Ég álít hins vegar,
að skipulag og byggingarlist
séu svo háð hvort öðru, að sér-
hverjum arkitekt sé nauðsynleg
staðgóð þekking á báðum svið-
uin.
— Var ekki mikill munur að
fara frá Finnlandi til Danmerk-
ur?
hinnar miklu yfirsýnar til þess
lands, þar sem höfuðstyrkur
byggingarlistarinnar birtist í
öðrum mælikvarða, í háþróaðri,
fíngerðari byggingarlist, í ná-
kvæmum frágangi í útfærslu og
lausn f smæstu atriðum. Hér
koma að sjálfsögðu til sögunn-
ar áhrif landsins á fólkið. í
Danmörku eru það hinar mjúku
hæðir og hinn Ijósi beykiskóg-
ur.! Finnlandi og Noregi er nátt
úran dramatískari, og það kem-
ur fram í byggingarlist þeirra,
ennþá einkum í Finnlandi. Á
sama hátt ætti hið svipmikla ís-
Ienzka landslag, litauðgi náttúr-
unnar og hið tæra loft að gefa
tilefni til sterkra og ríkra tján-
ingarhátta í íslenzkri *byggingar
list.
— Fer ekki gott orð af
danskri byggingarlist?
— Jú, vissulega. Danir eiga
marga góða arkitekta, og hinir
snjöllustu eru alþjóðlegir í list
sinni, jafnframt því sem þeir
tjá það bezta í danskri bygg-
ingarlist. Það má nefna nöfn
eins og Jörn Utzon, Arne Jacob
sen og Halldor Gunnlögsson &
Jörn Nielsen. Halldor er af ís-
Ienzku bergi brotinn og er pró-
fessor við Kunstakademíuna.
Þeir tveir síðastnefndu vinna
saman og hafa teiknistofu í
Nyhavn. Hjá þeim vann ég í
Danmörku.
— Vannstu þar við skipu-
lag?
— Nei. í byrjun vann ég við
skrifstofubyggingu, en mestan
tímann við menntaskóla, sem
var lokið, er til íslands var
haldið. Var geysi Iærdómsrfkt
að kynnast hversu vel og ýtar-
lega danskir arkitektar vinna
verk sín. Sem dæmi má nefna
að í sumar var f byggingu á
vegum þessarar teiknistofu ráð-
hús, skrifstofubygging og 17
hæða íbúðablokk, meðal ann-
ars. Allt var þaulunnið til sfð-
asta smáatriðis, 13ö—140 teikn-
ingum lokið af hverju þessara
verka, áður en fyrsta skóflu-
stunga var tekin fyrir þessum
byggingum. Slíkur vinnumáti
gerist æ algengari þar ytra og
er að sjálfsögðu til fyrirmynd-
ar. Hefði mig langað að vera
þar lengur, því margt á maður
ólært og betri teiknistofu getur
vart, en Hafnarfjarðarskipulag-
ið flýtti heimförinni.
— Jæja, hvað viltu segja um
Reykjavík? ,
— Ja, það er ljómandi £am-
an að vera kominn aftur heim
til Reykjavfkur.
— Ég meina, hvað viltu segja
um Reykjavík, frá faglegum
sjónarhóli séð?
— Á það við, að ungir og
reynslulitlir menn láti í ljós
skoðanir sínar á opinberum vett
vangi?
— Já, hvers vegna ekki? Til
þess eru blaðaviðtöl, meðal ann
ars.
— Ég hef enn ekki haft t-?ki-
færi til þess að sjá allt hið
nýja, en það virðist hafa ver-
ið byggt geysimikið hin síðari
ár. Og sumt mjög fallegt. En
sárt þykir mér að sjá hvernig
farið hefur verið með Háskóla-
hverfið. Á ég ekki við einstakar
byggingar, heldur heildarsvip
hverfisins. Það verður víst seint
ofmælt, að skipulagið er undir-
staða fagurrar borgar. Það er
að sjálfsögðu mannlegt að
— Jú, þá fer maður frá landi Framhald á bls. 13.
I