Vísir - 30.01.1964, Blaðsíða 4

"4
VÍSIR . Flmmtudagur 30. janúar 1964.

Aukin aðstoð við sjávarútveginn
er bein afleiðing kauphækkananna
Kaflar úr ræðu forsætisráð-
herra, Bjarna Benediktssonar,
við fyrstu umræðu i efri deild
um frv. ríkisstjómarinnar til
bjargar sjávarútveginum.
Frv. það sem hér er til umr.,
hefur þegar verið samþ. t hv.
Nd. Um það var nokkur ágrein-
ingur í þeirri d„ en þó ekki um
þau meginatriði frv„ sem fela
f sér nokkra aðstoð við sjávar-
útveginn, þ. e. a. s. ekki var um
það deilt, að hann þyrfti á að-
stoð að halda og að eftir atvik-
um væri það form, sem hér eru
gerðar till. um að hafa þá að-
stoð í, eðlilegasta aðferðin eins
og sakir standa, en hitt var af
sumum talið, að frv. væri ekki
nógu róttækt, að sjávarútvegur-
inn þyrfti meiri aðstoð heldur
en felst í þessu frv. Ut af fyrir
sig er vel hægt á að fallast, að
þetta frv. er engin fullnaðar-
lausn á því vandamáli, sem nú
er við að etja og hér er gengið
eins skammt í aðstoðinni eins
og talið er hægt, en engu að
síður stendur það eftir, að eftir
þær kauphækkanir, sem urðu nú
t desember, þá er óhjákvæmi-
legt að veita sjávarútveginum
aðstoð, þó að hitt sé matsat-
riði, hversu langt eigi í henni
að fara og eins, hvort þessi
aðferð, sem hér er upp á stung-
ið, stoði til frambúðar þó að
hún sé óhjákvæmileg eins og
sakir standa, svo sem ég áðan
gat um.
Dómur oddamanns yfir-
nefndarinnar var lögum
samkvæmt
Um 3. gr. eða síðustu mgr.
2. gr„ sem má segja, að sé bein
afleiðing af kauphækkununum f
desember, en þar verður ákveð-
ið, að frá 1. janúar 1964 sé ríkis-
stj. heimilt að greiða sem svar-
ar 6% viðbót við það ferskfisk-
verð, sem ákveðið var með úr-
skurði yfirnefndar verðlagsráðs
sjávarútvegsins 20. jan. 1964.
Þessu ákvæði var bætt inn f
frv. í hv. Nd. Sá úrskurður,,sem
ákvað fiskverðið, var kveðinn
upp, þegar samning þessa frv.
var komin á lokastig, og þótti
því ekki fært að kveða á um
þetta í frv. sjálfu, en hv. fjhn.
eða meiri hl. hennar hafði sam-
ráð við ríkisstj., og var unnið
að málinu og þessi till. borin
fram eftir sameiginlegri ákvörð-
un, ef svo má segja, ríkisstj. og
méiri hl. hv. fjhn. Nd.
Þess hefur orðið vart, að nokk
ur ágreiningur er um lögmæti
úrskurðarins, sem kvað á um
fiskverðið. Eins og ég sagði f
hv. Nd. þá hef ég sfzt út á það
að setja, sem Alþýðusambands-
stjórnin vék að í samþykkt
sinni, að lögmæti úrskurðarins
verði borið undir dómstóla. Þeir
eru sú stofnun í þjóðfélaginu,
sem um slfkt á endanlegt úr-
skurðarvald og aðrir geta ekki
sagt með vissu um skilning lag-
anna, en ég efast hins vegar
ekki um sjálfur, að úrskurður-
inn var fyllilega lögmætur og
kveðinn upp með þeim eina
hætti, sem fylgja verður, ef
tryggja á, að lögmæt niðurstaða
slíks gerðardóms fáist. Sú að-
ferð, sem fylgt var, er hin sama,
sem viðurkennd er f okkar dóm-
skaparétti og engum hefur kom-
ið til hugar að bera brigður á.
Að mínu viti er því gagnrýni á
lögmæti úrskurðarins gersam-
Iega ástæðulaus og byggð á full-
komnum misskilningi, svo þar
stendur mín skoðun gegn skoð-
un annarra og eina ráðið til þess
að fá endanlega úr þvf skorið
er að sjálfsögðu að bera þetta
mál undir dómstóla, ef einhver
telur ástæðu til þess.
Hitt er svo allt annað mál,
hvort menn telja, að efni úr-
skurðarins sé sanngjarnt. Því
hefur verið fleygt, að oddamað-
urinn hafi þar fylgt fyrirmælum
rfkisstj. Ég vil nota þetta tæki-
færi til þess að lýsa það með
öllu rangt. Að sjálfsögðu kom
ríkisstj. ekki til hugar að gefa
nein slík fyrirmæli né odda-
manninum að leita fyrirmæl-
anna og ekki einu sinni léið-
beiningar eða álits ríkisstj. um
hvert fiskverðið skyldi vera.
Hann kveður það upp, dóm-
kvaddur maður, eftir sinni eigin
beztu samvizku eftir að hafa
aflað sér allra þeirra gagna, sem
hann hefur talið sig þurfa á að
halda.
Þá er einnig á það að líta, að
eftir ákvæðum gildandi laga, þá
ber að miða fiskverðið við út-
flutningsverð vörunnar. Þessi
gerðardómur, sem á að ákveða
fiskverðið, á að byggja sinn úr-
skurð á allt öðrum forsendum
heldur en t. d. n„ sem ákveður
landbúnaðarverð. Þar er byggt á
því, að bændur hafi sambæri-
legar tekjur við aðra Iandsmenn
tilteknar stéttir, sem upp eru
taldar. Af hækkandi tekjum
þeirra og hækkandi kostnaði við
framleiðslu landbúnaðarvara
leiðir það, að bændur eiga rétt
á hækkandi verðlagi til sín. Um
þetta eru ákvæði laganna varð-
andi ákvörðun fiskverðs gersam
lega ólík. Þar er fyrst og fremst
byggt á útflutningsverðinu. Það
er Ieiðbeiningin, sem gefin er, og
gagnrýnendur þessa úrskurðar
oddamannsins hafa ekki sýnt
fram á og ekki að því er ég hef
heyrt einu sinni leitazt við að
sýna fram á, að oddamaðurinn
hafi í ákvörðun sinni mistalið
með eða mismetið útflutnings-
verðið eða áhrif þess á fiskverð-
ið nú. Þvert á móti hygg ég,
að hann hafi með þvf að ákveða
fiskverðið óbreytt frá þvf sem
var í fyrra, teygt eins Iangt og
unnt er úgerðarmönnum og sjó-
mönnum til hags, vegna þess að
eftir gildandi lögum þá hlýtur
aukinn tilkostnaður, hvort sem
hann er af innlendum rótum eða
erlendum rótum að koma út-
gerðarmönnum og sjómönnum
til kostnaðar. Það var rækilega
bent á það f umr. hér fyrir ára-
mótin, a. m. k. af mér og ég
hygg raunar fleirum, að hækk-
andi kaupgjald í landi hlyti eftir
gildandi lögum að verða til þess,
að fiskverðið til sjómanna lækk-
aði. Ég varpaði aftur á móti
fram þeirri spurningu, hvort
sé nægileg. Það var borin fram
till. um verulega meiri uppbót-
argreiðslur í hv. Nd. Hún náði
ekki fram að ganga, en mér er
nær að halda, að miðað við all-
ar aðstæður og þá hjálp, sem
hraðfrystihúsunum er veitt, þá
sé með svipuðum hætti og sízt
óríflegar orðið við þeirri nauð-
syn að bæta að nokkru hag út-
gerðarmanna og sjómanna eins
Bjarni Benediktsson forsætisráðherra.
menn hefðu trú á því, að slík
lækkun á fiskverði væri fram-
kvæmanleg, þegar tilkostnaður
ykist óg. aðrar stéttir fengju
kauphækkanir. Ég minnist þess
ekki, að þessari spurningu feng-
ist þá svarað, en ég rek þetta
nú, vegna þess að oddamaðurinn
hefur orðið fyrir ómaklegu að-
kasti fyrir sinn úrskurð og til
þess að gera það alveg ljóst,
að í þeirri till., sem samþ. var
f Nd. um hækkun á fiskverði,
felst síður en svo nokkur ó-
merking eða vanmat á úrskurði
oddamannsins. Það er einungis
byggt á þeirri staðreynd, sem
fyrir höndum er, að úr þvf að
fiskverðið gat ekki hækkað,
þrátt fyrir aukinn tilkostnað og
þrátt fyrir hækkun á kaupi ann-
arra stétta, þá er óumflýjanlegt
að mati ég hygg allra, eftir því
sem fram kom f Nd„ að fisk-
verðið hækki einnig. Það er
sjálfstæð ákvörðun, sem bygg-
ir á þeirri staðreynd, sem nú
liggur fyrir, en í þvf felst eng-
an veginn, að þar með sé sagt,
að úrskurður oddamannsins sé
rangur, því að það er fjarri lagi
að mfnu viti.
Um það má svo deila, hvort
sú greiðsla, sem hér er ráðgerð,
og orðið var við nauðsyn hrað-
frystihúsanna.
Óverjandi að láta ríkis-
sjóð verða fyrir
greiðsluhalla
Það skal skýrt tekið fram, að
þau útgjöld, sem felast í þrem-
ur fyrstu — eða leiða af þrem-
ur fyrstu mgr. 2. gr„ eiga ekki
rætur sínar að rekja til verð-
hækkananna í desember, en að
öðru leyti má segja, að útgjöld
frv. standi í beinu sambandi við
þá tausn verkfallanna, sem þá
fékkst, og ennfremur leiðir það
af þeirri lausn, að hækka verð-
ur framlag til alþýðutrygging-
anna um 27 millj. kr. eins og
ráðgert er i sérstöku frv„ sem
um það hefur verið flutt í hv.
Nd„ og ennfremur hefur þótt
rétt að hætta við lækkun á nið-
urgreiðslum, sem menn voru að
velta fyrir sér, hvort unnt væri
að hætta við.
Allt gerir þetta það að verk-
um, að afla þarf fjár umfram
það, sem ríkissjóður hefur þeg-
ar yfir að ráða, og skv. frv.
upphaflega var ráðgert, að fjár-
þörfin yrði f kringum 210 millj.
kr. Eftir að framlögin til hækk-
unar fiskverðs bætast við, koma
þar rúmar 50 millj. hér um bil,
svo þá verða þetta nokkuð yfir
260 millj. kr., sem afla þarf
fjár til að greiða, og eru ákvæði
5. gr. þess efnis að hækka sölu-
skattinn til að tryggja það, að
ríkissjóður fái staðið við þessar
skuldbindingar. Þetta ákvæði
frv. hefur sætt verulegri gagn-
rýni. Að mínu viti er sú gagn-
rýni þó ekki sanngjörn né fær
staðizt. Alþingi hefur þegar
samþ. fjárl. fyrir árið 1964 og
að sjálfsögðu áætlað þau eftir
þvf, sem þá þótti eðlilegt og
sanngjarnt, og mun það margra
manna mál, að þar sé teflt á
nokkuð tæpt vað um tekjuöfl-
un, þó að vonandi fái það allt
staðizt, áður en yfir lýkur. Enda
er það víst, að á slíkum þenslu-
tímum, sem nú eru hér á landi,
þá væri það hið mesta óráð að
tefla hag ríkissjóðs í hættu og
láta hann verða fyrir greiðslu-
halla eða tefla mjög í tvísýnu
um slikt. Það væri ekki aðeins
hættulegt fyrir fjármál rikis-
sjóðs sjálfs, heldur skv. allra
skyni bærra manna skoðun mjög
til þess að auka á verðbólgu, fá
þá þenslu, sem allir eru a. m.
k. öðru hvoru sammála um, að
forðast beri. Enda sjáum við
þess dæmi, að í öðrum löndum
þá hafa, þegar svipað hefur
staðið á eins og hér, beinlínis
verið lagðir á sérstakir skattar
tii þess að draga fé úr umferð
til þess að vinna á móti þenslu
og verðbólgu og féð lagt til
hliðar. Það er engan veginn ætl
unin að gera slíkt að þessu sinni
af hálfu ríkisstj., en hún telur
hitt óverjandi annað heldur en
að afla fjár til þess — þeirra
útgjalda, sem hún telur óhjá-
kvæmilegt að taka á ríkissjóð.
Þessu máli er það óskylt, þó
að nokkur og allríflegur greiðslu
afgangur hafi orðið á árinu 1962
og verði sennilega einnig, þó
nokkru minni, á árinu 1963,
tekjuafgangurinn 1962 hefur að
mestu verið lagður f jöfnunar-
sjóð lögum samkvæmt, og von-
andi verður unnt að gera slfkt
einnig að nokkru fyrir árið
1963. Ef þetta fé væri nú þeg-
ar tekið og því eytt, mundi það
verka verðbólguaukandi, verka
til þess að auka á þenslu, magna
þau vandræði, sem við erum að
reyna að berjast gegn með
þessu frv. og öðrum hliðstæð-
um ráðstöfunum. Enda er það
eins og hæstv. fjmrh. glögglega
sýndi fram á f hv. Nd. ólikt
skynsamlegra að leggja til hlið-
ar fé á þeim tímum, þegar yf-
irfljótanleg atvinna er, til þess
sfðan að geta gripið til þess
fjár, ef til hins verra horfir um
atvinnu og geta þá ráðizt í fram
kvæmdir til þess að forðast hið
mesta böl, sem atvinnuleysið er.
Aukin tekjuöflun
óhjákvæmileg
Þá hefur stjórninni einnig ver
ið brugðið um það, að hún væri
að koma aftan að verkalýðnum
með því að gera nú tillögur um
að hækka söluskattinn og að
slik hækkun hlyti að leiða til
Framhald á bls. 6.