Vísir - 19.11.1964, Blaðsíða 10

10
VÍSIR . Fimmtudagur 19. nóvember 1964.
HANDRITAMÁLIÐ -
vramh. at 9 síði
vel 1 Kanada, Bandaríkjunum, 1
Berlín, Stokkhólmi, London, en
það er nú e'inu sinni unnið
hérna. Og hvað viðvíkur hinu
íslenzka starfi, þá hefur Dan-
mörk bæði notfært sér það og
viðurkennt þann þátt: Það er
falleg röð íslenzkra mennta-
manna, sem hafa hlotið Iffs-
starf sitt á danskan kostnað við
starfið að íslenzku handritunum
f Kaupmannahöfn. Yfirmaður
þess í dag er einmitt Islending-
ur. Hann misnotar varla stöðu
sína.
Það raunhæfa er, að rannsókn
handritanna hefur mesta þýð-
ingu fyrir Norðurlönd. I hand-
ritunum er danskt efni svo sem
Jónsvíkingasaga og Knýtlinga-
saga, f þeim eru bæði sænskar
og norskar konungasögur, mikið
af lögum og annað, og meðan
það er auðvelt að skreppa til
Kaupmannahafnar frá Osló eða
Stokkhólmi í kynnisferð, er það
hins vegar að minr.jta kosti dýrt
að fara til Reykjavíkur.
Það er því ekkert undarlegt,
þó Norðmennirrr segi: — Nei,
heyrið þið nú. Fyrst þið eruð
nú byrjaðir að kasta menning-
arverðmætum ykkar út um
gluggann, mættum við þá vera
með. Þær bókmenntir, sem fjalla
um Grænland, e'iga þó ekki frem
ur heima í Reykjavík en Kaup
mannahöfn, ef það þarf endi-
lega að nota svona óvísindaleg<si.
rök og við getum þá líka minnzt
þess, að vegna aðgerða yfir-
valdanna þ" eru grænlenzku
skjalasöfnin ákaflega fátæk —
. Meginhluti þeirra liggur á botn'i
Atlantshafsins, því að það þurfti
endilega að senda þau öll f
einu lagi til Kaupmannahafnar
í vetrarsigl'ingu rríeð Hans Hed-
toft.
yið eigum sjálfir ýmislegt úti-
standandi. Við eij, i bæk-
ur, ýmsar minjar og aðra hluti
í Svíþjóð, sem var að mestu
leyti herfang, Við eigum skjöl f
Noregi, Svíþjóð, Suður-Slésvík
og Holstein f þýzkum skjalasöfn
um og á mörgum öðrúm stöð-
um. Það væri sannarlega mikils
virði og skemmtilegt að gera
flutt það allt „heim ins Reich"
en með öllum okkar göllum. við
krefjumst ekki gjafa. Og hvers
vegna gerum við það ekki?
— Vegna þess að vísinda-
menn okkar hafa bæði til að
bera þá þekkingu og mennir.gu
til þess að skilja á hverju ev
rópsk ' • índi byggia og lifa, á
hinum h’ snísku grundvalla’’-
regl i. Við e*" "iiim andsnæn-
is nokkru flóknu og merk'legu
sem inniheldur •'okkurn trega
eins og hí- 'slenzka trega en
sem gengur í gegnum kerf:
hinna evrónsku vísinda bæð: f!n
gert og öflugt. Þetta hefur skap
azt við sögunnar rás og þetts
eru engin flosklæði heldur raun;
veruleiki Það sterka við ev
rópsk vfsindi, sem Ameríka hef-
ur erft, er einmitt þessi alþjóð-
legi andi, blik af bessu albióða
sambendi vfsinda na. sem Eras
mus af Rotterdam skrifaði um.
Þessi alþióðlesi andi sem b ft
ir vísindunum yfir hreppahugs-
unarháttinn. c,- c'-’mit.t skapað-
ur af menningarverðmætu: frá
öllu- löndum, sem hafa hafnað
f öllum löndum. Við vitum af
lágmynd úr alabasti af Friðrik
öðrum Danakonungi, sem hang-
ir f Victoria og Alberts-safr.inu
f London. Ef við fengjum bað
heim stæði Dönum alveg á sama
um það. Nú hangir það þarna
og er hlut: af Danr’örku Það
er Iítilvægt -*náatriði, -kiptir
engu máli. En við sem erum lft-
il þjóð, ekkert stórveldi með
engan auð, við höfum skapað
kynslóð eftir kynslóð þau verð-
mæti, sem eru alþjóðleg þrátt
fyrir þann hreppahugsunarhátt,
sem er ríkjandi á hverjum tíma,
að Við skiljum varla hve mikils
virði þau eru fyrir sérhvern
Dana: Glyptótekið, Mannfræði-
safnið, Fornsafnið, Listiðnaðar-
safnið, Rosenborg, Friðtiksborg,
skjalasöfn og bókasöfn, verð-
mæti og menningareignir, sem
flytja menningu annarra þióða,
annarra tíma og annarra hugs-
anakerfa til okkar Við getum
k.ynnzt hér í land; Egyptalandi,
Mesopótamíu, England’i, Kína,
Kyrrahafinu, Mið-Afríku, ítalskri
endurreisn, þýzkum listiðnaði,
frönskum húsgögnum, ensku
silfri og skjalasöfn okkar hafa
inni að halda efni frá öllum álf-
um heims, og þar í hópi einnig
íslenzku handritin. Það þýðir að
við þurfum ekki að alast upn
f ’innilokuðum hreppahugsunar-
hætti eða með okkúr sjálfa stöð
ugt á heilanum. Það þýðir að
sérhver Dani, sem nennir þvf.
getur öðlazt sióndeildarhring
Það getur virzt sem dönsk
söfn ^éu rík, þó eru þau fátæk-
Ieg í sambandi við London, Par-
ís, Róm og New York. En allt
hið flókna evrópska vís'inda-
kerfi, grundvöllur evrópskrar
menningar er nú í vanda stadd-
ur. Ný ríki eru mynduð, heims-
veldi hrynja, þjóðir vakna og á
tíma, þegar alþjóðlegur hugsun-
arháttur ætti að ríkja vex æ
þrengri þjóðern'ishugmynd upp
og það er ekkert skemmtilegur
hlutur. Það, sem við í Danmörku
fáum að lesa um grimmd okkar
við þau lönd sem voru í ríkja-
sambandi við okkur, það er nú
barnaleikur móti því sem Eng-
land og Frakkland munu fá að
lesa í skáldsagnagerð og sögu-
ritun á næstu öld. Og þá verða
gerðar kröfur móti Brítish Muse
um, Louvre, Cluny-safninu, söfn
um í Berlín, Madrid, Róm, Tor-
ino, Genf, alls staðar í Evrópu
og yfirhöfuð gegn öllum bóka-
söfnum og skjalasöfnum í Ev-
rópu og Ameríku.
Eigi að verða við þeim kröf-
um, þá er það síðasti þáttur f
vísindum og húman'isma Ev-
rópu, það er dauði evrópskrar
menningar, ég hef sjálfur heyrt
það á nokkrum stöðum að frum-
kvæði okkar stjórnmálamanna
verði ekki fagnað vfðs vegar í
Evrópu. Við viljum gjarnan vera
,,fordæmi“, og það er f sjálfu
sér ágætt. Um umsagnirnar um
barnalega vináttu stjórnmála-
manna okkar munu alls staðar
verða þær sömu: — bara að
fjarid'inn tæki þessa menn. Marg
ir þeirra munu telja að það sé
þá bezt að við höldum áfram
og tæmum öll söfn okkar og
skialasöfn. Aðrar segja að það
sé engin hætta á því, hér sé
ekki verið að gefa neitt for-
dæmi. Jú, en það er einmitt
það, sem við erum að gera. Ef
skriðan er einu sinni sett af
stað.
NYKOMIÐ
fyrir herrann
rússkinnsvesti kr. 1120 loðfóðraðir hanzk
ar kr. 125,00 sokkar crepe frá 39,00 kr.
HEJQjElA
með fafriaðinn á fjölskylduna
Laugaveg 99, Snorrabrautar megin — Sími 24975
***»*£*«
LAUNÞEGAKLÚBBUR
ungra sjálfstæðismanna
Þórir Einarsson
vlðsk.fræð
Fimmtudaginn 19. nóvember flytur
'’órir Einarsson. viðskiptafræðing-
'ir. erindi á fundi i launþegaklúbbn
„HLUTVERK NÚTlMA VERKA
LÝÐSHREYFINGAR“
Fundurinn verður í Valhöll og
Hefstkl 20.30.
KVIKMYNDASÝNING - KAFFIVEITINGAR.
HEIMDALLUR F.U.S.
SLYSAV ARÐSTOFAN
Opið allan sólarhrmginn Simi
21230 NEetLú oe ‘v'leióaeslæknit
i sama sima
Næturvakt f Reykjavík vikuna
14. — 21. nóv. verðu f Lyfjabúðinni
Iðunn
Neyðarvaktin ki 9—12 og 1—5
alla vrka daga nema 'augardfcga
kl 9—12 Sfmi 11510
Læknavakt i Hafnarfirði að-
faranótt 20. nóv. Kristján Jó-
hannesson, Smyrlahrauni 18. —
Sími 50056.
Otvarpíð
Fimmtudagur 19. nóvember
Fasir liðir eins og venjulega.
15.00 Síðdegisútvarp.
17.40 Framburðarkennsla í
frönsku og þýzku.
18.00 Fyrir yngstu hlustendurna
20.00 Ungir listamenn kynna sig:
Kristján Þorvaldur Stephen
sen leikur á óbó og Halldór
Haraldsson á píanó.
20.15 Erindaflokkurinn: Æska og
menntun. Meðallagskennsla
og afburðagáfur. Jóhann S.
Hannesson skólameistari.
20.45 Upplestur: Ljóð eftir ' örn
Snorrason. Lárus Pálsson
les.
20.55 Útvarp frá tónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar íslands
í Háskólabfói. Fyrri hluti.
22.10 Kvöldsagan: Úr endurminn
ingum Friðriks Guðmunds
sonar. VIII.
22.30 Djassþáttur.
23.00 Skákjjáttur.
23.35 Dagskrárlok.
n m ■kfaaá/ns

BLOÐLIM FLET1
1 ungum brjóstum blossar ást,
og bjarma slær á veginn.
En æskan bliknar, ástir snjást,
og engar skaðabætur fást
á þyngstu töpum þeim,
er þreyttum sálum tveim
er vfsað i þann vetrarkuldann heim.
Jakob Thorarensen
Flöskubréf.
Hissa er ég á því, að þeir sem sjá um frfmerkjaþátt útvarpsins, skuli
aldrei minnast á flöskupóstinn milli Vestmannaeyja og lands, eða þeirra
sérkennilegu frímerkja, sem notuð voru í því sambandi. Bréfið var sett
í venjulegt umslag og skrifað utan á það til viðtakanda, sfðan var því
stungið ofan f flösku ásamt hálfri alin af rjóli og tappi keyrður vand-
lega f stútinn. Þegar vindur var á sunnan, var flöskunni svo fleygt
í sjóinn við Eiðið, og bar vindurinn hana upp í Sand bezt var
að nota kampavfo.flöskur, bæði var glerið í þeim sterkast og svo
stór hola f botninn, sem vindurinn stóð í eins og segl — en þar gengu
menr. jafnan á fiörur i sunnanátt til að leita flöskubréfa frá Eyjum.
Opnaði finnandi flöskuna, tók úr henni bréfið en kom þvf sem skjótast
til skila — en hirti rjólið. Þessi hálfa rjólalin, var semsagt frímerkið
i ... skyldi nokkur aunars eiga slfkt
!
! Um kveðskap
Eins og skýrt var frá 1 síðasta
þætti, höfum vér ákveðið að birta
á næstunni nokkur viðtöl um list
ir, og verður bæði rætt við sjálfa
Iistamennina og sjálfa ekki lista
) mennina, með öðrum orðum —
| framleiðendur og neytendur. Að
þessu sinni. verður kveðskapur-
j inn til umræðu, en eins og allir
vita. hefur kveðskapur verið
stundaður á tslandi að minnsta
kosti viðlfka lengi og strákskap-
ur, 'láttskapur. kjánaskapur,
reiðskapur, drengskapur, vinskap
ur hjúskapur. búskapur, barna-
skapur, og — dónaskapur — enda
oft nátengdur einhverju þessara
• atriða, einu eða fleiri. Ástavísur
urðu til dæmis oft upphaf hjú-
skapar, og búskapar og reyndist.
það víst oft hálfgerður barna-
skapur eða jafnvel kjánaskapur.
Kersknisvísur og níðvísur báru
oft vitni strákskap eða þeim brá
til fláttskapar. hestavfsur vorn
að sjálfsögðu tengdar reiðskapn-
um og ekki ber bví að neita, að
| haglega kveðinn dónaskapur hef
ur löngum átt vinsældum að
fagna hjá þjóðinni. Verður for-
máli þessi ekki hafður lengri að
sinni, heldur tekið tal við einn
kveðskaparframleiðenda — ung-
an os atorkusaman Ijóðprjónara,
sem þegar hefur látið þrjár
kvæðabækur frá sér fara ...
— Þér eruð skáld er ekki svo?
— Tvfmælalaust.
— Þér munuð teljast til hinna
svonefndu atómskálda?
— Hvur segir það?
„notað“ frímerki hér á landi?
— Já, einmitt — hver segir
það ... ég á við að þér yrkið
órímað?
— Það gerði höfundur Völu-
spár, og hver kallar hann atóm-
skáld?
— Já, einmitt... þetta er ann-
ars merkileg kenning. Kannski
hefur höfundur Völuspár þá ver
ið atómskáld?
— Kannski — ef hann hefði
verið skáld. En það var hann ekki
— Hann var það ekki, nei?
Þetta er enn merkilegri kenning
... og hvers vejgna var hann ekki
skáld?
— Ivurs vegna fæðast sumir
hauslausir?
— Já, það er einmitt það ...
Hvers vegna fæðast sumir...ha
hauslausir ... fæðast menn haus
lausir?
— Samkvæmt líkindalögmál-
inu hljóta sumir að fæðast haus-
lausir...
— Líkindalögmálinu, já,...
og þér eigið við að hauslausir
menn geti ekki ort... Með öðr
um orðum, að höfundur Völuspar
hafi sennilega fæðzt hauslaus?
— Það eru ekki mfn orð.
Kannski geta hauslausir menn ort
betur en hinir. Kannski gæti ég
ort enn betur, ef ég hefði fæðzt
hauslaus ...
— Já einmitt... þér álítið j>á
að það þurfi ekki haus til að
yrkja eins og nú er ort?
— Tvímælalaust.
— Já, þetta er líka stórmerki
leg kenning... Jæja, þakka yður
fyrir Okkar blað er víst að verða
búið...
waw-' atæa