Vísir - 04.07.1966, Blaðsíða 9

V1SIR . Mánudagur 4. júlf 1966.
IZ'nútur Hallsson og samstarfs
menn hans í samtökum um
vestræna samvinnu hafa undan
fama daga fagnað góðum gest-
um. Það eru forystumenn Atl
antshafsbandalagsfélaganna frá
aðildarlöndunum öllum sem nú
þinga hér í þetta sinn — í fyrsta
sinn á íslandi.
Forystumaður þeirra er einn
kunnasti diplomat Breta Lord
Gladwyn, sem áður nefndist Sir
Gladwyn Jebb. Varð hann kunn
ur sem hörkuharður málflutn-
ingsmaður og kappræðumaður,
er hann var sendiherra lands
síns hjá Sameinuðu þjóðunum.
Síðan hann hvarf úr utanríkis-
þjónustunni og var aðlaður hef
ur hann gengið fast til fylgis
við málstað Frjálslynda flokks
ins í Bretlandi og er talsmaður
hans í Lávarðadeildinni. Hann
er fulltrúi margs þess bezta sem
menntaðan Englending einkennir
og talar vissulega enga tæpi-
tungu. Síðustu árin hefur hann
verið forystumaður hreyfingar í
Englandi, bæði utan þings og
innan, sem berst fyrir því að
Bretland gangi sem fvrst í Efna
hagsbandalag Evrópu. Hefur
hann unnið þar mikið starf, þótt
við rarrimah reip sé að draga.
Bók hans um Evrópumál, þar
sem hann sýnir fram á að helzta
framtíðarvonin um friðsamlega
sambúð hjóða álfunnar og efna
hagsleg velgengni sé sameining
landanna, hefur hins vegar haft
mikil áhrif, þótt ekki sé þar
um neina þykka fræðibók að
ræða.
Ráðstefna félaganna hér á
landi minnir okkur íslendinga á
það hvaða augum nágrannaþjóð
ir okkar líta á Atlantshafsbanda
lagið. Stundum er verið að
segja okkur það hér á landi að
bandalagið sé árásarbandalag,
hyggi flátt og muni senn svipta
okkur stálfstæðinu sem aðrar
smáþjóðir. Slíkur skýjavaðall á
heima með furðusögum af
skrímslum fomaldar eða íbúum
plánetanna, fremur en hann eigi
stoð í veruleikanum.
Kirkjan og
nútíminn
Það var tímabær ályktun
sem Prestastefnan . gerði um
það aö blaðafulltrúi skyldi ráð-
inn í þjónustu kirkjunnar.
Sambandsleysið, sem talið
hefur verið pitt helzta vandamál
nútímamannsins, gildir ekki síð
ur um kirkjuna og þjóna henn-
ar en önnur fyrirbrigði mann-
lífsins í nútíma þjóðfélagi. Þótt
prestar tali yið söfnuð sinn og
þjóðina á hverjum sunnudegi er
ekki fyrir það að synja að kirkj
an hafi færzt fjær þjóðinni á síð
ustu árum, sambandið við fólk-
ið í landinu dofnað og það á
nú erfitt með að skilja það mál
sem kirkjan að nokkru Ieyti not
ar I boðskap sínum.
Við lifum á öld fjölmiðlunar-
tækjanna, þar sem ótal íhug-
unar og skemmtiefni keppa um
hug mannsins. Kyrrð sveitalífs-
ins er rofin, þar sem sunnudags
messan var helzti félagsviðburð
urinn og rætt var um predikan
prestsins dögum saman og hún
skýrð og skilgreind. Samt er
það svo að nútímamaðurinn
þarfnast kirkjunnar ekki síður
en afi hans og langafi og boð-
skapur hennar er í fullu gildi
í dag, ekki síður en þá: En
brevtt öld krefst breyttra starfs
hátta. Það hefur tekið islenzku
kirkjuna nokkum tíma að skilja
þetta. En nú talar hún um blaða
fulltrúa, sálgæzlu og kennimenn
er starfi með stúdentum, sjó-
mönnum, föngum og á spítöl-
um. Þetta er góð breyting, því
prestamir eiga að koma þar
sem vandamálin eru og mann-
Iifið kristallast, en ekki dvelja
einungis í sambandi við söfnuð
sinn innan múrveggja sóknar-
kirkjunnar.
eins og Ofnasmiðjan, þar sem
framsýnir menn eru í fyrir-
svari, hafa tekið upp kerfið með
prýðilegum árangri. Kaup verka
mannanna þar hefur hækkað
allt upp í 40%, umfram samn-
ingskaup, þótt vinnutíminn hafi
ekki lengzt. Það eru hverjum
manni svo auðljósar kjarabæt-
ur að ekki þarf um að ræða.
Byrjað hefur nokkuð verið á
þessu í frystihúsunum, en þar
eru það fyrst og fremst konurn
ar sem fengizt hafa til þess að
reyna kerfið. Sömu góðu raun-
ina hefur það þó gefið þar.
Þarf ekki að ganga að því
grufalndi að þetta er eitt hið
allra mikilvægasta sem hægt
er að gera í kjaramálum laun
þega á íslandi í dag: að taka
upp bónuskerfi á grundvelli á-
í stað myndaður gagnsamnings
aðili eða kjaradómur sem mál-
in ákvarði.
★ í skikkju Fariseans
Hlálegar eru um margt þær
umræður, sem undanfarið hafa
átt sér stað í dagblöðunum um
vandamálið mikla, verðbólguna.
Stendur þar hver spekingurinn
á fætur öðrum á öndinni, í blöð
um stjórnarandstöðunnar, og
segir frá því með hönd á hjarta
að mesta nauðsyn sé að stöðva
dýrtíðina.
Engin ráð eru þar þó vitan-
lega nefnd. Aðeins er látið
nægja að gefa hjartnæmar yfir
lýsingar um góðan vilja. Ráðin
gegn verðbólgu eru hins vegar
alkunn og beitt í nágrannalönd
unum með allgóðum árangri.
Þau eru m.a. það að minnka út-
lán bankanna, draga úr þensl-
unni í efnahagskerfinu með því
að minnka opinberar fram-
kvæmdir meöan einstaklings-
framkvæmdir aukast sífellt,
hækka vexti til þess að hafa
Fyrir rúmri viku voru vígðar sumarbúðir þjóðkirkjunnar f Skálholti, — vfsir að mikilli kirkjulegri
starfsemi á hlnu fornfræga biskupssetri.
Það er einmitt hið rétta að
gera það sem verið er að gera
í Skálholti: að byggja upp and-
lega aflstöð, ef svo má orða
það, miðstöð kirkju og kennslu,
þar sem æskan á upp á pallborð
ið, eins og bezt sést á sumar-
búðunum, sem þar eru að taka
til starfa. Þar hefur stefnan ver
ið rétt mörkuð eftir áttavita
uppbyggingar og sannrar
kristni.
Aðferðir Billy Grahams, sem
undanfarið hafa farið sem eld
ur í sinu í Englandi, eiga
kannski ekki allar við hér á
landi. En skyldi ekki skilningur
hans á nauðsyn þess að nota
hina nýju fjölmiðlunartæki til
þess að túlka gamlar, en þó sí
nýjar kenningar vera nokkurs
virði, einnig í löndum hins
gamla heims?
Auðveld
launahækkun
Verkamenn annarra lantía
hafa í 90% tilfella tekið upp
hið svonefnda bónuskerfi,
byggt á ákveðnum vinnuafköst-
um og ákvæðisvinnu. Þetta
kerfi er hvorki nýtt áf nálinni
né óþekkt hér á landi. Um það
hefur margt verið rætt og rit-
að.
Síðustu misserin hefur von
vaknað um að loks myndi sú
bylting geta gerzt í íslenzkum
vinnumálum að því yrði al-
mennt komið á. En svo hefur
ekki farið. Einstaka fvrirtæki
kvæðisvinnu þar sem þvl verð
ur við komið. Á það ætti að
leggja megináherzlu £ viðræðum
vinnuveitenda og launþega og
framkvæma allar nauðsynlegar
rannsóknir, sem þar til þarf í
sumar meðan frestur gefst.
Opinberrar rann-
sóknar þörf
Sumarið sem I hönd fer, er
sumar vinnufriðar, eftir að sam
ið var um hóflega kauphækkun
verkamönnum til handa. Eng-
inn veit hvað haustið ber síðan
í skauti sínu: hvort iðnaðar-
menn þjóta upp með kröfur,
sem valda þýf síðan að verka-
menn fara aftur á stað, sem
eðlilega vilja ekki una því ár
eftir ár að aðrar stéttir nái
betri samningum en sú lægst
launaðasta. Uppmælinga fólkið
hefur enga samúð, hvorki inn-
an verkalýðshreyfingarinnar né
utan hennar og vissulega er
kominn tfmi til að hafður verði
hemill á þeim fáránlegu ráns-
töxtum ,sem þar sums staðar
viðgangast. Ætti opinber nefnd
að taka það mál allt til athug
unar og rannsóknar, vegna þess
að eðlilegt er að aðrar stéttir
verði óánægðar ,er þær fara út
í viðmiðun við uppmælingataxt
ana hvað eigin laun snertir.
Síðan þarf vitanlega að koma
i veg fvrir það að heilum stétt
um sé selt sjálfdæmi um það
hvað þeir heimta fyrir vinnu
sfna, eins og nú tíðkast, en þess
hemil á fé sem lagt er í eyðslu
og fjárfestingu o. d. fr.
Allar þessar leiðir hafa hér
verið reyndar af ríkisstjóm
þeirri, sem nú situr. En hvemig
hefur þeim síðan verið tekið af
stjórnarandstöðunni, Framsókn-
arflokknum og miklum hluta
verkalýðshreyfingarinnar? Um
það þarf varla að spyrja. Rama-
kvein h’afa verið rekin upp í
hvert skipti sem einhver þess-
ara ráðstafana hefur komið til
framkvæmda. Allt hefur verið
gert til þess að reyna að skapa
almenningsálit á móti þeim og
brjóta þær niður, innan þings
og utan. Þannig hefur baráttan
gegn verðbólgunni reynzt í
raun, þegar á hólminn hefur
verið komið.
Slíkur Fariseaháttur er ekki
líklegur til þess að lækna þetta
mikla mein. Meðan stór hluti
þjóðarinnar hegðar sér svona,
þegar til lækningarinnar á að
ganga verður verðbólgan fylgi
fiskur þjóðarinnar, eins konar
Skotta eða írafellsmóri þessarar
hraustu og hugumstóru þjóðar.
Nú eins og á þjóðveldisöld sýnist
það ætla að verða þjóðinni að
fjörtjóni sundurlyndið, óein-
drægnin. Það skyldi þó aldrei
vera að sagan tæki upp á því
að endurtaka sig?
Styrkir ekki
einhlítir
Af kappi er nú unnið í Efna
hagsstofnuninni að gerð hinnar
nýju byggðaáætlunar fyrir Norð
urland og Vestfjarðaráætlunin
hefur þegar verið gerð.
Meginmarkmið þessara tveggja
áætlana er það að stuðla að al-
hliða uppbyggingu þessara lands
hluta. Það á að gera með tvenn
um hætti. í fyrsta lagi með
margvíslegum opinberum fram-
kvæmdum, sem, geri byggð þar
og atvinnustarfsemi lífvænlegri,
svo sem með bættum samgöng-
um og byggingu félagslegra mið
stöðva sem nauðsynlegar eru.
í öðru Iagi með því að benda
á hvaða atvinnurekstur beri að
leggja áherzlu á og bezt henti
staðháttum, hráefnisöflun og
^markaði. Síðan kemur til skjal
anna hinn nýi Atvinnujöfnunar
sjóður, sem stvðja mun atvinnu
fyrirtæki í þessum landshlutum
oa yeita nýjum byr undir báða
vængi.
Þessi spor bæói eru góðir á-
fangar á þeirri leið að tryggja
jafnvægið í byggð landsins og
efla atvinnu og velmegun fólks
ins út um landsbyggðina. Á
grundvelli byggðaáætlana mun
það vonandi tryggt að brýnutu
verkefnin opinbers eðlis verði
látin ganga fyrir og undirstaða
traust sköpuð undir fram-
kvæmdir einstaklinganna. Þvi
það er á þeirra framkvæmdum
sem velmegun þessara byggðar
laga hlýtur að hvíla.
Engri byggð verður til lengd
ar bjargað með því að ausa í
hana fé úr opinberum sjóðum.
Slíkur austur er eins og blóð-
gjöf dauðvona manni. Hún
hressir sjúklinginn i bili en lækn
ar hann ekki. Fyrir því eru þvf
miður allt of mörg dæmi á liðn
um árum að fé úr ótal bjarg-
ráðasjóðum hefur að mestu ver
ið veitt til þess að lappa upp á
atvinnurekstur, sem ekki átti
rétt á sér út um lantílö og var
' vonlaust samkvæmt ■ tíllum lög
málum efnahagslífsins. Peðring
ur í slíkar áttir og til slfkra
hluta er aðeins skammgóður
vermir þeim sem féð fá en ótækt
gagnvart skattborgurunum, sem
féð leggja fram.
Hér verður mjög að söðla um
ef vel á að fara. Hætta verður
þvf, sem vissulega er mikil
freisting, að stunda kreppulán
til fyrirtækja og reksturs sem
augljóslega hlýtur að mistakast.
Þess í stað verður að miða að
þvf að styðja rækilega þau fyr
irtæki sem greinilegt er að eiga
rétt á sér, eru 'lífvænleg og geta
staðizt eftir byrjunarörðugleik-
ana.
Nýrra leiða þörf
En hér er nauðsynlegt að
gera miklu meiri og öflugri ráð
stafanir en þegar hafa verið
nefndar. Fjármagnið sem f um-
rerð er f þjóðfélaginu leitar
þangað sem hagsvon er, þangað
sem tækifærin eru betri en ein
hvers staðar annars staðar. Að
öðru -jöfnu myndi t.d, iðnrek-
andi stofna fyrirtæki sitt f
Reykjavfk vegna þess að hér
er markaðurinn, þægindi og
þjónusta stórrar borgar. Þess
vegna verður dreifbýlið einfald
lega að bjóða betur en höfuð-
borgin í samkeppninni um at-
vinnufyrirtækin. Þetta er sveit
arstjómarmönnum og stjóm-
málamönnum apnarra þjóða
löngu ljóst.
Þau héruð sem laða vilja til
sín fólk, fjármagn og atvinnu-
rekstur hafa komið upp snjöll
um áætlunum og boðum, sem
valda þvf að atvinnurekendur
sjá sér hag í því að ílendast f
þessum héruðum, en ekki öðr-
um. Þar er um að ræða full-
frágengnar lóðir endurgjalds-
laust og gjaman lán til bygging
ar atvinnuhúsnæðis. í öðru lagi
Framh. á bls. 5.