Dagur - 29.07.2000, Blaðsíða 4

4 - LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 2000
FRÉTTIR
Spurt um öryggi
vélsleðamaima
Mildar lunræöur hafa
sprottið um öryggi
vélsleðamaima í kjölfar
hörmulegs slyss á
Langjökli fyrr í vikunni.
Það var ekki laust við að um mig færi
hrollur þegar ég heyrði í fréttum
tveimur dögum eftir að ég var sjálf í
snjósleðaferð að banasiys hefði orðið á
þessum sama stað,“ segir ung kona
sem ásamt fyrirtæki sínu í Reykjavík
fór upp á Langjökul í snjósleðaferð fyr-
ir rúmri viku.
Konan segir að ferðafélagar hennar
hafi verið sammála um að ekki hafi
verið hugsað nægjanlega mikið um ör-
yggi þeirra í ferðinni. „Þegar við kom-
um upp á jökul var beðið eftir okkur og
við fengum öll galla og hjálma. Þá
fengum við öll sleða til að keyra. Ekk-
ert okkar var spurt út í hvort við hefð-
um keyrt sleða áður eða hvort við hefð-
um réttindi til að aka slíku farartæki.
Okkur var tjáð að fremsti og aftasti
maður kæmi frá vélsleðaleigunni og að
FRÉTTA VIDTALID
við ættum að vera í einni halarófu þar
á milli."
Fljótlega var Iagt af stað og var veður
ekki alveg eins gott og það getur orðið.
„Það var skafrenningur og stundum sá
ég ekki í manninn sem var fyrir framan
mig. Það var óþægileg tilfinning því ég
hef ekki áður keyrt við þessar aðstæð-
ur og það var ekki laust við að ég væri
smeyk," segir ung stúlka sem einnig
var í hópnum. Vitað var að fyrstu tfu
mínúturnar væri keyrt um sprungu-
svæði en fyrsti maður gaf aldrei nein
viðvörunarmerki ef farið var framhjá
sprungu. „Eg hef áður farið í sleðaferð
upp á jökul en þá rétti fyrsti maður
upp hönd þegar aðgátar var þörf.
Þarna var ekkert slíkt. Ekki einu sinni
þegar við keyrðum upp á klaka á slóð-
inni á allt of mikilli ferð en við þann
árekstur ultu þrír sleðar og farþegar
þeirra köstuðust út í loftið. Þá vorum
við í því að festa skíði sleðanna ofan í
sprungum."
Slysin erfiöust fyrir okkur sjálfa
„Eg á erfitt með að tjá mig um svona
mál án þess að hafa náð að fara ræki-
Iega ofan í saumana á því. Við viðhöf-
um vissar öryggisreglur og þeir farar-
stjórar sem fara með fóiki upp á jökul
eru allir reyndir íjallamenn sem hafa
fengið sína þjálfun hjá björgunarsveit-
um. Fremsti maður er með GPS stað-
setningartæki á sleðanum sínum og
þar getur hann séð um leið ef eitthvað
fer úrskeiðis. Það er ef einhver heltist
úr lestinni. Við pössum upp á að halda
hraða niðri og fólki er gerð grein fyrir
því áður en lagt er upp að óheimilt er
með öllu að fara framúr eða stunda
glæfralegan akstur uppi á jöldi. Við
höfum þvert á móti verið gagnrýndir
fyrir að fara of hægt með hópana okk-
ar. Slys eins og það sem varð fyrr í vik-
unni er erfiðast fyrir okkur sjálfa og við
gerum alltaf allt sem í okkar valdi
stendur til þess að koma í veg fyrir að
siys verði. Það er jú maður frá okkur
sem fer fremstur og hann væri að
stofna fyrst og fremst sér sjálfum í
hættu með þvf að fara ógætilega,“ seg-
ir Þór Kjartansson framkvæmdastjóri
Langjökuls. - GJ
X^ur'
Úgmundur
Jónasson.
R-listamemi fuUyrða nú að
stund sé nú mfUi stríða í til-
raunuin Sjálfstæðisflokks-
ins til að kljúfa Rekajvíkur-
listann. Er í því sambandi
bent á að þegar liafi verið gerðar
tvær tilramúr til að kynda undir
átökmn, scm gætu leitt til klofn-
ings. Seinna skiptið var þegar
sjálfstæðismemi voru að reyna að
rugla framsóknarmeim í ríminu á
dögunum. Fyrra skiptið hins veg-
ar var þegar sjálfstæðismenn og
„hægripressan" fór af stað vegna
þess að Ögmundur Jónasson gagmýndi R-listann og
taldi að ymislegt mætti þar betur fara. Þá hafl sjálf-
stæðismenn tekið midir með Ögmundi og gert hvað
þeir gátu til að pcppa hann upp. Ögmundur er hins
vegar löngu þagnaður, og í pottinum fullyrða menn
að sú þögn hafl komi eftir mikinn herráðsfund í for-
ustusveit VG, þar sem Ögmundur, Stemgrímur J. og
fleiri hafl komist að þeirri niðurstöðu að best væri að
láta gagmýnina niður falla...
í pottiiiuin voru menn að ræða
niðurstöðu nýrrar skoðanakönn-
unar GaUup um vhisældir ráð-
herra. Þar trjónar Gcir Haarde
eftstur á blaói en Davíð Oddsson
er komhm niður í fjórða sæti,
neðan við þau Sólveigu Péturs og
HaRdór Ásgrímsson. Pólitísldr
andstæðingar hans eru þegar fam-
ir að tala inn Davíð sem Davíð IV...
Guóni Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra er nú í opinberri heim-
sókn í Noregi. Raunar hefur þessi
heimsókn farið svo hljótt hér
heima að ýmsir tala mn hana sem
leinilegustu ophibera heimsókn
sem faiin hafi verið. í pottinum
telja meim hhis vegar augljóst að
Guðni sé nú að skoða hinar um-
deiklu norsku kýr, en hann mmi þurfa að úrskuröa
um hmflutíúng þeirra upp úr mánaðamiótum. Velta
memi fyrir sér hvorí ráðherraim muni horfa í augun
á þeim norsku, en Guðiú lýsti því yfir hér um árið að
„brúnaljósin hrúnu“ íslensku kúnna væru þau feg-
urstu í heimi...
Davíð Oddsson.
Guðni
Ágústsson.
Þórólfur
Sveinsson
formaðnr tendssa mbands kúabænda
Kúabúum í landinu hefur
stórfækkað frá því að þau voru
flest en þau sem eftireru hafa
stæhkað. Þróunin ersvipuð
hérog í nágrannalöndunum.
AuMn tækni kallar á stærribú
- Kúabændum fækkar og búin stækka, er
langt síðan þessi þróun hófst?
„Það hefur heldur fækkað í hópnum. Allt
gerist þetta með frjálsum samningum, einn
kaupir upp framleiðslurétt annars. Þetta er
þróun sem er búin að vera í gangi hér í all-
mörg ár. Sem dæmi má nefna að kúabú á
svæði Mjólkubús Flóamanna voru árið 1960
fleiri en öll kúahú á landinu í dag. Þá sátu
tveir gamlir menn og sáu um að reikna út
verðið og fóru létt með það. Nú erum við
með fullt af tölvum í þessu.“
- Hvað eru kúabú í landinu mörg um
þessar mundir?
„Síðustu tölur sem ég heyrði eru að kúabú-
in séu um 1100. Eg hef ekki handbærar töl-
ur um hve mörg þau voru þegar þau voru
flest en þá voru á milli tvö og þrjú þúsund
kúabú í Iandinu."
- Hvað veldur því að búumfækkar og þau
stækka?
„Fyrst og frcmst er það að menn vilja nota
tækni, sem er svipuð og í nágrannalöndun-
um. Þar vegur þyngst aðstaða við mjaltir, svo
sem mjaltabás, sem er fjárfcsting sem kallar
á ákveðna lágmarks framleiðslu á mjólk til
þess að það sé hagkvæmt að setja hann upp.
Þá standa menn frammi fyrir því að svara
spurningunni um hvort þeir vilji nota tækn-
ina og svarið er oftast nær jákvætt, því menn
vilja létta sér störfin. Til þess að það geti
gengið verða einingarnar að þjappast saman
og framleiðslan verður að vera á milli 100 og
200 þúsund Iítrar á ári. Þess vegna er þessi
þróun með fækkun og stækkun ekki að koma
á óvart. Þetta er alveg sama þróun og það
sem ég kalla vestur-evrópska línuritið. Það
sýnir þróunina í fjölda bænda og bústærð á
íslandi og ef það er sett ofan í danska Iínurit-
ið kemur í Ijós að þau eru nákvæmlega eins.“
- Ef ungur maður vill gerost kúabóndi í
dag og vill nota alla þú tækni sem býðst,
hvað barf hann að hafa margar mjólkandi
kýr íjjósi?
„Alltaf er það spurning um afköstin sem úr
kúnum fást en sá sem ætlar sér þetta sem þú
nefndir þarf að fá um 200 þúsund lítra af
mjólk á ári. Til þess þarf hann að vera með á
milli 40 og 50 kýr.“
- Mér skilst að kýr endist sketnur ett dðtir
vegna aukintta krafna utn gæði tnjólkur, er
það ekki rétt?
„Jú, þetta er rétt og því þurfa bændur að
vera með margar kvígur í eldi. Sá sem er með
40 mjólkandi kýr fær svona 15-20 kvígur á
ári og menn setja á varla færri en 1 5 þeirra
til endurnýjunar. Hér áður fyrr entust kýr
lengur. Ástæðan fyrir því er sú að kröfur til
afurðanna cru svo miklu meiri nú en áður
var. Sem dæmi má nefna að fyrir 20 árum var
frumutala í mjólk ekki til sem hugtak, en nú
kostar það ótaldar milljónir að uppfylla þær
kröfur sem gerðar eru varðandi það hugtak.
Á þeim tíma máttu menn vera með fimm
sinnum fleiri gerla í millilíter af mjólk en nú
er til þess að mjólkin teljist 1. flokks."
- Hvað koslar lítrinn af mjólkurkvóta þá
setn vilja stækka búin sín?
„í vor var verðið í kringum 200 krónur fyr-
ir lítrann af varanlegum mjólkurkvóta. Þetta
er verð sem myndast í frjálsum viðskiptum.
Vissulega er það nokkuð hátt en ég tel víst að
þeir sem eru að kaupa kvóta á þessu verði
telji kaupin borga sig.“ — S.DÓR.