Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1982, Blaðsíða 12

Útgáfufólag: FRJÁLS FJÚLMIÐLUN HF.
Stjómarformaflur og útgáfuitjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvœmdaatjóri og útgáfustjórí: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aflstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fróttastjóri: JÚNAS HARALDSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÚLFUR P: STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA12-14. SÍMI 88811. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI27022.
Afgrsiflsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: PVERHOLT111. SÍMI 27022.
Sími ritstjómar 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerö: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.Prentun: ÁRVAKUR HF.,
SKEIFUNN119.
Áskriftarverð á mánuði 120 kr. Verð i lausasölu 9 kr. Helgarblað 11 kr.
Við höfum leyfi til að læra
Þeir yrðu dýrir, ráðherrarnir okkar, ef gerðir þeirra
ættu að binda hendur þjóðarinnar og afkomenda hennar
allt til enda veraldarinnar. Ráðherrar eru mistækir eins
og annað fólk. Og þjóðin vill fá að nýta lærdóminn af
reynslu sögunnar.
Við súpum enn seyðið af viöamiklu og sjálfvirku land-
búnaðarkerfi, sem Ingólfur Jónsson setti í fastar skorður
á viðreisnar-áratugnum. Einhvern tíma tekst okkur að
losna við þá byrði, hvað sem Ingólfur sagði á sínum tíma.
Enn er byrjað að vitna í einokunarloforð, sem Hannibal
Valdimarsson gaf Flugleiðum, þegar hann lét sameina
Flugfélagið og Loftleiðir áriö 1973. En loforð Hannibals
getur ekki bundið hendur Steingríms Hermannssonar eða
þjóðarinnar árið 1982.
Einokunarstefna Hannibals náði ekki þeim árangri,
sem til var ætlazt. Flugleiðum efldist ekki ásmegin. Þær
voru ekki nógu fljótar að átta sig á breyttum aöstæðum í
flugmálum Vesturlanda og enduðu á framfæri íslenzkra
skattgreiðenda.
Öhætt er að slá því föstu, að samkeppni sé betri en ein-
okun. Við einkaréttaraðstöðu breytast fyrirtæki í opinber-
ar stofnanir, æðarnar harðna og hjartað stirðnar. Við sjá-
um þetta á öllum sviðum, heima og erlendis, einnig í flug-
inu.
Steingrímur Hermannsson sté aðeins stutt skref í sam-
keppnisátt, þegar hann leyfði Iscargo að fljúga til
Amsterdam, borgar, sem Flugleiðir höfðu í skjóli ein-
okunar ekki nennt að sinna. Þetta var örsmár liður í öllu
flugdæminu.
En Flugleiöir brugðust við eins og einokunarstofnanir
gera jafnan. Þær fóru líka að fljúga til Amsterdam,
keyrðu verðið niður og biðu í trausti stærðar sinnar eftir
því, að litli uppáþrengjandinn yrði gjaldþrota á ævintýr-
inu.
Þessa forsögu verður að hafa í huga nú, þegar leyfið til
Amsterdam hefur verið tekið af Flugleiðum. Þetta er
borg, sem Flugleiðir sinntu ekki, fyrr en keppinautur
hafði beðið um leyfi til að fljúga þangað — og fengið það.
Inn í þetta mál flæktist síðan óviðurkvæmileg sala á
flugleyfi Iscargo til Amarflugs. Síðara félagið var vel aö
Amsterdam-fluginu komið, en átti ekki að þurfa að kaupa
út framsóknarmenn, sem höföu fariö flatt á spekúlasjón-
um.
Arnarflug er fyrirtæki, sem hefur staðið sig vel í leigu-
flugi og innanlandsflugi. Það er miklu heppilegri tilraun
en íscargo til heilbrigðrar samkeppni við Flugleiðaris-
ann. Það er líka arðbært og þiggur ekki ríkisstyrk.
Með skiptingu meginlands Evrópu milli Flugleiða og
Arnarflugs hefur Steingrímur Hermannsson komið upp
óbeinni samkeppni í staö annars vegar beinnar og hins
vegar engrar. Þetta er varfærin aðferð, sem dregur úr
grimmd samkeppninnar.
Öbein samkeppni verður milli flugs til Amsterdam og
Luxemborgar. Ennfremur milli flugs til Dusseldorf og
Frankfurt. Þetta ætti að nægja til að tryggja neytendum
eðlileg fargjöld til meginlandsins, þótt útsölufargjöldum
ljúki.
Ef vel gengur, mætti vel hugsa sér að færa út óbeina
samkeppni, veita til dæmis öðrum en Flugleiðum leyfi til
að fljúga til Glasgow í Bretlandi, Osló á Norðurlöndum og
Chicago í Vesturheimi. Einnig mætti endurskoða innan-
landsflugið.
Hvað sem Hannibal Valdimarssyni líður, má öllum
vera ljóst, að einokun í flugi stríðir gegn hagsmunum
íslenzkra neytenda og skattgreiðenda. Steingrímur
Hermannsson þarf að standa af sér gemingaveðrið og
halda áfram á sömu braut. Jónas Kristjánsson
DV. ÞRIÐJUDAGUR 27. JULÍ1982.
Best að
lesa blöðin
með fótnum
Eitt kvöld í vikunni lá ég uppi í
rúmi og var aö lesa í blaöi ásamt
syni mínum sem er tveggja ára. Þeg-
ar ég var langt kominn með spenn-
andi grein um íslensk stjómmál,
vissi ég ekki fyrr til en sonur minn
sparkaöi í blaöiö og lenti fóturinn á
honum af slíku afli í andlit forsætis-
ráðherra aö ég er viss um aö hann
heföi meitt sig ef hann heföi verið
þarna i eigin persónu en ekki á
mynd. Þegar ég baö strák vinsam-
legast að færa fótinn af andliti Gunn-
ars harðneitaöi hann og sagöist vera
aö lesa blaðiö meö fótnum, eins og
hann orðaöi þaö.
Fljótt á litið fannst mér lestrarlag
stráksa ekki við hæfi en þegar ég
hugsaði máliö betur komst ég að
þeirri niðurstöðu aö sumt í blöðunum
ætti helst skilið að vera lesið meö
Ríkissaksóknari,
þeir stela af
bömum!
Tvær staöreyndir blasa viö í verö-
lagsmálum: Myntbreytingin, sem á
sínum tíma átti að efla traust manna
á íslenskum gjaldmiöli, snerist í and-
hverfu sína. I skjóli hennar hefur
traust manna á krónunni ekki eflst,
heldur snarminnkað. I skjóli mynt-
breytingarinnar hafa verðhækkanir
á smærri varningi aukist hroöalega,
og neytendur hafa reynst gersam-
lega varnarlausir. Myntbreyting hef-
ur því í mjög verulegum mæli dregiö
úr lífskjörum á Islandi.
Hitt er líka staöreynd, að yfir-
stjóm verölagsmála er i molum.
Ráöherra viðskiptamála er starfs-
laus, hangir í viöskiptaráöuneytinu,
gerir ekki neitt, og bíöur eftir því aö
veröa færður í framkvæmdastjóra-
stól í Framkvæmdastofnun ríkisins,
sem hann hefur tryggt sér meö lög-
um, þegar hans tími er úti.
Myntbreytingin heföi aldrei orðiö
sá organíseraöi þjófnaöur, sem hún
er, ef yfirstjórn verðlagsmála væri
ekki í þeirri rúst, sem raun ber vitni.
Þaö er pólitísk skoöun þess, sem
þessar linur ritar, að verðlag skuli
vera frjálst, það eigi aö vera hin al-
menn regla. En frjálst verðlag set-
ur þeim, sem með fara, miklar
skyldur á herðar. Frjálst verölag er
réttlætanlegt, vegna þess aö sem
hugmyndafræöi er þaö í þágu neyt-
enda. Neytendasamtök eiga að vera
Fyrir nokkrum dögum skrifaði
Ragnar Arnalds, fjármálaráðherra
fræga grein i blaö sitt Þjóðviljann.
Þar sakaöi hann ýmsa þjóðfélags-
hopa um „botnlaust óraunsæi” og
þykir mörgum orðin snögg umskipti
frá fyrri kröfugerö og æsiskrifum
hans og flokksmanna hans. Ragnar
ætti þó aö líta sér nær. Hann segir nú
aö við séum „að sökkva í kaf í
ískyggilega skuldasöfnun”. Á Al-
þingi fyrir einungis þrem mánuðum
hélt hann því blákalt fram að erlend-
ar skuldir þjóðarbúsins heföu ekkert
aukist undanfarin ár og hafði ekki
einu sinni kynnt sér spár Seölabank-
ans um horfurnar á því sviði á þessu
ári. Hann taiaði þá og talar enn um
„að rUdssjóður safni ekki skuldum”
og hann hælir sér við hvert tækifæri
yfir góðri afkomu ríkíssjóðs. Ekki
verður betur séð en að þessi ummæli
sýni, svo ekki verður um vUlst, það
„botnlausa óraunsæi” sem einkennt
hefur aUa umræðu hans og samráð-
herra hans í núverandi rUdsstjóm
frá því hún var sett á laggir.
Loksins sástu að nú
„sökkvum við" Ragnarl
Síðasta umræöa um lánsf járlög fór
fram í efri deUd Alþingis hinn 5. apríl
sl. Þar ræddi ég ítarlega um sívax-
andi þunga erlendra skulda þjóðar-
búsins, einkum eyöslulána á tima
gífuriegs samdráttar í orku- og stór-
iönaöarframkvæmdum. Ragnar blés
á þetta raus. Hann sagöi m.a. orðrétt
skv. Þingtíðindum: „Um fátt er tal-
aö hér á landi af jafnmiklu ábyrgðar-
leysi og jafn mikUU yfirborös-
mennsku en eriendar lántökur og
erlendar skuldir.” Hann sagði
einnig: „Nettóstaöa þjóöarbúsins út
á viö. .. hefur nánast ekkert breyst
undanfarin ár.. .” Með þessum orö-
um var hann að verja erlendar lán-
tökur sem stefnt var aö með lánsfjár-
lögunum. Þó haföi ég m.a. lesiö tölur
frá Seðlabankanum um aö greiðslu-
byröi erlendra langra lána myndi
hækka í um eöa yfir 20% af út-
flutningstekjum frá því að vera rúm
13% 1978. Þá lágu einnig fyrir
upplýsingar um aö nettóstaöa
erlendra lána sem hlutfáll af þjóðar-
framleiöslu myndi aukast mjög og
nú stefnir í aö það veröi 40% af
þjóöarframleiöslu í ár og á næsta ári
meö sama viöskiptahaUa um 50%,
þ.e.a.s. aö viö skuldum öðrum þjóö-
um sem svarar helmingi af aUri okk-
ar ársþjóöarframieiöslu í árslok
1983!
Þegar ég geröi þessar ískyggilegu
horfur að umtalsefni sagði ráöherr-
ann orðrétt: „Lárus Jónsson hefur
svo aftur dregið upp nýjar tölur frá
Seölabankanum um þróun þessara
stærða á árinu 1982 (þ.e. erl. lána)
þessa spá hef ég ekki séð.” Sem sagt