Dagblaðið Vísir - DV

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Tidligere udgivet som

Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.1983, Qupperneq 14

Dagblaðið Vísir - DV - 02.03.1983, Qupperneq 14
14 DV. MIÐVIKUDAGUR 2. MARS 1983. Viö búum á friðsamlegum skika jarðkúlunnar. Ofriður, átök, þjóðar- morð og viðbjóður birtast okkur á skerminum eins og skyndimyndir. Margir, kannski flestir hérlendra áhorfenda, eru hættir að kippa sér upp við fréttir og oft falla þessar myndrænu fréttir vel aö stríðskvik- mynd kvöldsins — einskonar upp- hitun. Fjöldamorðin í Sabra og Chatila í Líbanon í sept. sl. uröu tilefni til að athafnir forsprakka Israela komust í sviðsljósið. Nú, eftir að búiö er að finna „syndasel”, heyra fjöidamorð- in sögunni til og rúm er fyrir fleiri í fréttadálkunum. Ariel Sharon er lát- inn hætta sem varnarmálaráðherra Israels og þar meö er málið afgreitt af hálfu Begin-stjómarinnar. Morðin í Deir Yassin Þegar pólitískur ferill helstu ráða- manna stjómar Begins er skoðaður verður ljóst að fjöldamorðin í Sabra og Chatila em þeim engin frumraun. Nöfn manna eins og Menahems Begins, Ariel Sharons og Yitzhak Shamirs ganga eins og rauður þráöur í gegnum þá sögu átakanna gegn Palestínuaröbum er snýr að morðum og útrýmingu. Ríkið Israel hefur átt talsverða samúö, einkum vegna minning- anna um þær milljónir gyöinga sem myrtar voru af nasistum, og til- vera þess réttlætt meö skírskotun til þess aö gyðingar ættu rétt á föður- landi. Það aö heil þjóð, Palestínu- arabar, var svipt rétti sínum til föðurlands og milljónir þeirra hrakt- ar af landi sínu í flóttamannabúðir til aö rýma fyrir ríkinu Israel, hefur fallið í skuggann —, .gleymst”. I einni grein, þó löng sé, er ekki rAða fasistar í ÍSRAEL? Kjallarinn — brot úr sögu nokkurra ráðamanna þar hægt aö segja mikiö frá sögu þeirra manna sem staðið hafa í fararbroddi fyrir útrýmingu heillar þjóðar fyrir botni Miðjarðarhafs. Hér veröur því aðeins drepið á nokkur atriði. I apríl 1948 réðust morðsveitir Irgun og LEHY inn í arabíska þorpið Deir Yassin. (Irgun var hryðju- verkasveit Menahems Begins og hét fullu nafni Irgun Zwai Leumi (Þjóö- lega hemaðarhreyfingin). Irgun var lögð niður í kjölfar viðbragðanna við Deir Yassin fjöldamorðunum og flokkurinn Herut (Frelsi) stofnaður. LEHY eða „Stemsveitin” var stofn- uð af Abraham Stern í upphafi síðari heimsstyrjaldar. Einn af forystu- mönnum. LEHY var Yitzhak Shamir.) Árásin á Deir Yassin, fjöldamorð- in þar og ekki síður það að morö- sveitir Irgun ogLehy tóku 25 manns með sér í „sigurgöngu” um Jerú- salem og skutu þá frammi fyrir áhorfendum vakti óhugnað víöa um heim. lNewYorkTimes,4.des. 1948, birtist sögulegt lesendabréf, undir- ritaö m.a. af Albert Einstein, heim- spekingnum Hannah Arendt, bók- menntasagnfræðingnum Sidney Hook, hagfræðingnum Seymour Melman ásamt fjölda annarra þekktra manna. I bréfi þessu segir frá núverandi forsætisráðherra Israel. „Eitt óttalegasta pólitíska fyrir- brigði vorra tíma er tilkoma „Frels- isflokksins” (Tnuat Haherut) í hinu nýja ríki Israel. Flokkur sem í póli- tísku skipulagi, aðferðum, pólitískri hugsun og samfélagsafstöðu er ná- skyldur nasista- og fasistaflokkun- um. Hann er stofnaður af áhangend- um og meðlimum Irgun Zwai Leumi, hægrisinnaðar, erkiþjóðemissinn- aðrar hryðjuverkahreyfingar í Palest- ina Heimsókn flokksleiðtogans Menahem Begins, sem nú stendur yf- ir í Bandaríkjunum, á greinilega aö þjóna þeim tilgangi að láta líta svo út sem flokkurinn njóti amerísks stuðn- ings, nú rétt fyrir kosningamar.. . Áður en óbætanlegur skaði er skeð- ur með fjárstuðningi, opinberum Albert Einarsson stuöningsaðgerðum við Begin og við það að litið verði á það í Palestínu aö stór hluti Bandaríkjamanna styðji fasísk öfl í Israel, verður að upplýsa Bandaríkjamenm um feril og mark- mið Begins og hreyfingar hans.” Bréfið lýsir Begin og flokki hans. Um boðskap flokksins segir m.a. að hann boði „blöndu af ofstækis- þjóðernisstefnu, trúarlegri dul- hyggju og yfirburöi kynþáttarins”. „Eins og aðrir fasistar hafa þeir gerst verkfallsbrjótar og unnið að því að eyðileggja verkalýðshreyfing- una. I staðinn hafa þeir komiö með tillögur um skipulagningu sem bygg- ir á fyrirmynd ítalskra fasista.” Um innflytjendastarf flokksins segir bréfið, en Herut-flokkurinn gumaöi mjög af því að hann ætti mik- inn þátt í að skipuleggja flutninga fólks til Palestínu. „Hinar mjög svo umtöluðu innflytjendatilraunir voru aumar og þá helst fólgnar í því aö flytja þangað fasíska stuðnings- menn.” Bréfinu lýkur á áskorun til Bandaríkjamanna um að þeir veiti fasisma þessum ekki stuöning. Aðdáandi „Viadimirs Hitlers" Menahem Begin kom til Palestínu árið 1942 og var þá hermaður í her pólska hershöfðingjans Anders. Arið 1943 varö Begin foringi Irgun. Áöur en Begin kom til Palestínu var hann fremsti foringi æskulýöshreyfingar hægrisinnaðs síonistaflokks, undir forystu Vladimirs Jabotinsky. Hreyfing þessi hét Betar og átti nokkurt fylgi meðal gyðinga í Pól- landi og baltísku ríkjunum, en minna í Þýskalandi og annars staðar. Betar skipulagöi hernaðarlegar þjálfunarbúðir um alla Evrópu og jafnvel í Þýskalandi nasismans fékk Betar að starfa. I búðum þessum var unglingum kenndur vopnaburður og að marséra. Brúnn einkennisklæðn- aður og svört reiðstígvél voru vinsæl. Söngur hreyfingarinnar fjallaöi m.a. um að „gyðingum væri útrýmt í eldi og blóöi og þeir myndu risa upp aftur í eldi og blóði”. Einn af herskólum Betar var sjóherskóli í Citavechia á Italíu, þ.e.a.s. á Italíu Mússólínis. Sem foringi Betar var Begin ákaf- ur fylgismaöur Vladimirs Jabotinsk- ys. Stefna Jabotinskys var sú að stofna ríki gyðinga beggja vegna Jórdanárinnar. „Annaöhvort þeir eða við” var afstaða hans gagnvart Kreppa stjómkerfisins Æ fleiri átta sig á því að óvirka stjórnarstefnu og úrræðaleysi flokk- anna má í ýmsum tilvikum rekja beint til þess stjórnkerfis sem hér hefur þróast á undanf örnum árum og áratugum. Enginn vafi leikur á því að ýmsar skekkjur, sem hér hafa komið upp í efnahagslífinu og raunar á ýmsum öðrum sviðum þjóð- félagsins, eiga sér rætur í þeirri kreppu sem stjómkerfið sjálft er komið í. Barnalegt væri aö halda því fram að engin tengsl séu á milli þeirrar stjórnarstefnu, sem rekin er á hverjum tíma, og þess stjórnkerfis, sem flokkarnir byggja starfsemi sína á. Stjórnskipun hvers ríkis felur í sér grunn, sem bindur ýmis önnur sviö þjóðfélagsins. Ef þessi grunnur tekur að skekkjast er hætt við skekkjum á ýmsum öðrum sviöum. Sú hefur einmitt orðið raunin á hér á landi. Samkru/I löggjafarvalds og framkvæmdavalds Ogöngur íslenska stjómkerfisins birtast ekki síst í ógeðfelldu samkrulli löggjafarvalds og fram- kvæmdavalds. Samkrull valdþátt- anna tveggja hefur ekki einasta kynt undir óheilbrigt stjórnmálalíf í landinu heldur einnig boöið heim megnri spillingu og haft skaðvænleg áhrif á hinum ýmsu sviðum þjóð- félagsins. Samkmll löggjafarvalds og fram- kvæmdavalds hefur m.a. birst í því að ríkisstjórnir hafa farið æ meir inn á verksvið löggjafans og jafnvel hunsað vilja Alþingis og rétt til lög- gjafar. Skýrt dæmi um þetta era bráðabirgðalögin, sem ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens setti í ágúst 1982 án þess að hafa tryggan meiri- hluta á Aiþingi. Siðleysi slíkrar laga- setningar er ljós vottur þess í hverjar ógöngur íslenska stjórn- kerfiðerkomið. En fleira er til vitnis um þá stað- reynd að íslenska stjórnkerfiö hefur æ meir fjarlægst þá grandvallarhug- sjón sem fram kemur í lýðveldis- stjómarskránni, að á viðunandi hátt sé greint á milli löggjafarvalds og framkvæmdavalds. Alþingismenn, sem kjömir eru tii að setja landinu lög og hafa eftirlit meö framkvæmd þeirra, seilast æ meir inn á verksvið framkvæmdavaldsins. Eftirsóknin í bitlinga og aðstööu í stofnunum framkvæmdavaldsins virðist vera orðin yfirsterkari áhuganum á virku löggjafarstarfi. Enginn skyldi efast um aö sú óviröing Alþingis, sem menn hafa svo gjarnan á oröi, á rætur að rekja til þessa. Alþingi' hefur sett niöur í hugum fólks vegna þess að þeir, sem kjömir eru til að setja landinu lög, standa ekki í stykkinu, gegna ekki þeim skyldum sem k jósendur leggja þeim á herðar. Samkrull löggjafarvalds og fram- kvæmdavalds hefur ýtt undir ógeð- fellda tegund stjómmálamanna. Þeir þingmenn verða öragglega ekki taldir á fingram annarrar handai" sem framar öðru líta á þingsæti sem ávísun á aöstööu í ýmsum stofnunum framkvæmdavaldsins, aöstöðu til að útdeila fyrirgreiðslu og fjármagni heim í héraö. Slíkir þingmenn hafa neytt þess hróplega atkvæðamis- vægis, sem hér hefur ríkt, til að færa til fjármagn á hinn ógeðfelldasta hátt. Stjómmálamenn af þessu tagi eru auðvitað óvirðing við lýðræðið. En fólk má ekki gleyma því að þing- menn, sem líta á það sem sína æöstu köllun að stunda hagsmunapot og hreppapólitík í gegnum stofnanir framkvæmdavaldsins, era afsprengi stjórnkerfisins sjáifs. Samkrall löggjafarvalds og fram- kvæmdavalds hefur ekki aðeins átt ómældan þátt í að ýta undir það efna- hagsöngþveiti, sem hér er ríkjandi, heldur hefur þetta samkrall einnig dregiö úr tiltrú fólks á stjórnmála- mönnum, dregiö úr tiltrú fólks á lýðræðinu sjálfu. Hlutverk alþingis- manna á að vera að setja landinu lög og hafa virkt eftirlit með fram- kvæmd þeirra. Ef þingmenn fara út fyrir þetta valdsvið sitt era þeir um leið að draga úr þrótti löggjafarsam- kundunnar, draga úr hæfni Alþingis til aö rækja hlutverk sitt á sæmandi hátt. Hvað er til ráða? Ef leikreglur eru rangar ber aö breyta þeim. Ef gallar á stjórn- kerfinu era hemill á eðlilegt efna- hags- og atvinnulíf í landinu ber að breyta stjómkerfinu. Nýstofnað Bandalag jafnaðarmanna hefur sett fram skýrar tillögur um lausn á þeirri kreppu sem stjórnkerfið er komiö í. Bandalag jafnaðarmanna hefur gert það að einu höfuðmarkmiöi sínu að algerlega veröi skilið á milli löggjafarvalds og framkvæmda- valds. I samræmi viö þetta hefur verið lagt til aö forsætisráðherra verði kosinn beinni kosningu um landið allt. Hann verði kosinn í 2 umferðum ef nauðsyn krefur, þ.e. í síðari umferð verði kosið milli hinna tveggja efstu úr fyrri umferö hafi enginn frambjóðandi þá náð hreinum meirihluta. Forsætisráð- herra skipi síðan með sér ríkisstjórn og fari ráðherrar með framkvæmda- valdið. Alþingi fari hins vegar með fjárveitingavald, löggjafarvald og strangt eftirlit með framkvæmd lög- gjafar. Virkara löggjafarstarf — skýrari valkostir Tillaga Bandalags jafnaöarmanna um algeran aðskilnað löggjafarvalds og framkvæmdavalds er tillaga um að hér veröi komið á heilbrigðara stjómkerfi. Samkrall valdþáttanna tveggja hefur verið dragbítur á eðli- legt efnahags- og athafnalíf í landinu en auk þess ýtt undir þröng flokks- völd. Með því að slíta löggjafarsam- kunduna úr tengslum viö stofnanir framkvæmdavaldsins eru sniðnir ýmsir agnúar af stjórnkerfinu en jafnframt radd brautin fyrir bætt pólitískt siöferði og eðlileg vinnu- brögð þeirra sem kjörnir era til að setja landinu lög. Með algeram aöskilnaöi löggjafarvalds og fram- kvæmdavalds er þess aö vænta að eöli löggjafarstarfsins breytist í það horf að þingmenn líti fyrst og fremst á sig sem fulltrúa allrar þjóöarinnar en hætti að líta á sig sem senditíkur þröngra hagsmuna eða hreppa- sjónarmiða. En aðgreining löggjafarvalds og íramkvæmdavalds miðar ekki eingöngu að því að bæta starfshætti Alþingis og kippa þingmönnum úr kjötkötlum framkvæmdavaldsins. Meö algerum aðskilnaði löggjafar- valds og framkvæmdavaids væri grunnur lagður að styrkara stjómar- fari og virkari stjórnarstefnu. Eitt höfuömein íslenskra stjóm- mála og þess kerfis, sem kjósendur hafa búið við, er sú óvissa sem ríkt hefur fyrir hverjar kosningar um það hvað við kynni að taka að kosningum loknum. Kjósendur hafa ekki átt um nógu skýra valkosti að velja. Hver heföi til dæmis fyrir kosningarnar 1979 búist viö því stjórnarmynstri sem varð uppi á teningnum? Með beinni kosningu forsætisráð- herra yrðu kjósendum settir skýrir valkostir fyrir hverjar kosningar. Með því er tryggt að sú stjórnar- stefna, sem lagt er upp með, njóti ótvíræðs stuönings meirihluta kjós- enda. Með því að kjósa fram- kvæmdavaldið beinni kosningu vita kjósendur að hverju þeir ganga og ríkisstjórn getur ekki komist hjá því að bera fulla ábyrgð á gerðum sínum. Úr fortíð íframtkJ Eftir aö Islendingar fengu heima- stjórn í upphafi þessarar aldar komst hér á þingræðishefð, þ.e. að ríkisstjómir urðu ekki myndaðar nema þær nytu stuönings eða hlut- leysis meirihluta Alþingis. Þetta var eölileg þróun á þeim tíma þegar æösti handhafi framkvæmdavalds- ins var sjálfur Danakonungur, það var eölilegt að Islendingar legöu mikið upp úr því að ríkisstjórnir væru háðar stuðningi þjóökjör- innar löggjafarsamkundu. Þingræði á Islandi og víöa annars staöar á þannig rætur að rekja til þess er þjóöirnar voru aö brjótast undan oki yfirvalda, sem ekki höfðu þegið vald sitt af fólkinu sjálfu. Á dögum einvaldskonunganna var fram- kvæmdavaldiö afturhaldssamt og spillt og var þá fullkomlega eðlilegt að framfaraöfl þjóðþinganna vildu hafaáþvítaumhald. En nýir tímar kalla á ný ráð, nýja aðlögun að breyttum aðstæðum. Bandalag jafnaöarmanna gengur þess ekki duliö að með tillögum um algeran aöskilnað löggjafarvalds og framkvæmdavalds er verið að leggja til afnám þess þingræðisskipulags ValdimarUnnar Valdimarsson sem hér hefur veriö viö lýði. Sumir þeirra, sem ráðist hafa gegn hug- myndum Bandalagsins, hafa látið í það skína að með þessu sé nánast verið að leggja til afnám lýðræðisins. Siíkur málflutningur er vitanlega ekki svara verður. Kjami málsins er auðvitaö sá að ekki má einblína á þingræðisskipulagiö sem eina hugsanlega form lýðræðis. Frakkar og Bandaríkjamenn hafa t.d. farið aðrar leiðir en kvarta þó ekki yfir skorti á pólitísku lýðræði. Mestu skiptir að stjómkerfiö sé þannig úr garði gert að það svari þeim kröfum, sem kjósendur gera til þess á hverjum tíma. Á þetta hefur skort hér á landi. Með tillögum sínum í stjóm- skipunarmálum er Bandalag jafnaöarmanna að horfa til framtíðar. Hin öra þjóöfélagsþróun undanfarinna áratuga hefur skapað samfélagsgerö, sem kallar á nýjar leiðir að viöurkenndum markmiðum. Staðnað stjómkerfi á tímum tækni- væðingar og örra þjóöfélagsbreyt- inga gæti orðiö fjötur um fót þeim framföram sem stefnt er að. Meö tillögum sínum um aðgreiningu framkvæmdavalds og löggjafar- valds er Bandalag jafnaðarmanna að benda á leið til aö koma hér á virkara lýöræði, starfsamara þingi og styrkari stjórn. Á allt þetta hefur skort og afleiðingarnar blasa við. Valdimar Unnar Valdimarsson sagnfræðingur.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.