Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.1987, Blaðsíða 22

22
MIÐVIKUDAGUR 27. MAÍ 1987.
Erlendir fréttaritarar
Austurríkismenn standa ekki einhuga að baki Waldheim og síðasta skoð-
anakönnun leiddi í Ijós að meirihluti vill losna við hann úr embætti.
- Simamynd Reuter
Snoni Valsson, DV, Vín:
Þegar maður Ies austurrísku dag-
blöðin þessa dagana gæti maður
haldið að öllum mikilvægum
spurningum um Waldheimmálið
yrði svarað næstu daga: Hafa
Bandaríkjamenn sannanir fyrir
stríðsglæpum Waldheims? Finnast
ný gögr. í stríðsskjalasafninu í
Belgrad? Mætir Edgar Bronsman,
forseti alheimssamtaka gyðinga,
fyrir rétt í Austurríki? Verður skip-
uð alþjóðleg nefnd sagnfræðinga
sem rannsaka á málið?
Það væri ekki rétt að segja að
allar þessar spurningar væru til-
gangslausar því vissulega gætu
svörin varpað Ijósi á málið og rétt
hlut Waldheims að nokkru.
En eitt er það sem ekki breytist
og aldrei gleymist. Waldheim ýmist
þagði eða laug til um fortíð sína
og lýsti því einnig yfir að hann
hefði „aðeins gert skyldu sínu“ í
stormsveitum Hitlers. Og það eru
ekki aðeins Bandaríkjamenn sem
ögrað er í þessu sambandi. Það
þarf ekki að fara lengra en til ítal-
íu til að fmna þá almennu andúð
sem kosning Waldheims vakti.
Ekki einhuga
Alls staðar í Evrópu er hið sama
uppi á teningnum. Þessu þurfa
Austurríkismenn að vara sig á því
að því betur sem landsmenn styðja
við forsetann í þessu máli þeim
mun verri verður orðstír Austur-
ríkis út á við. Auðvitað standa
landsmenn ekki einhuga að baki
Waldheim og í síðustu viku var
birt skoðanakönnun sem sýndi að
meirihluti kjósenda hafði snúið
baki við honum. En því miður er
þessi sveifla ekki tilkomin vegna
þess að menn hafi séð að sér og
siái að rangt hafi verið að kjósa
Waldheim heldur þykir hann ekki
óþægindanna virði sem af honum
hljótast og þess vegna vill fólk
losna við hann úr embætti.
En hvernig stendur á því að Aust-
urríkismern vanmátu svo hrika-
lega hina almennu óánægju sem
kosning Waldheims hlaut að
vekja? Skýringarinnar er sjálfsagt
að leita í því að Austurríkismönn-
um er lítt kunnugt um stöðu
alþjóðamála enda er fréttaflutning-
ur frá umheiminum af skornum
skammti hér. Þess má til dæmis
geta að tvö langstærstu og ríkustu
dagblöðin hér hafa hvorugt yfír að
ráða erlendum fréttariturum svo
nokkru nemi.
Vítahringur
Hér er aftur á móti kominn nokk-
urs konar vítahringur. Fjölmiðlar
flytja litlar sem engar erlendar
fréttir því almenningur hefur ekki
áhuga á þeim og erlendir atburðir
vekja ekki athygli fólks því að það
er ekkert um þá í fjölmiðlum.
En aðalorsök áhugaleysisins er
að finna í heimsstyrjöldunum
tveimur. Við lok heimsstyrjaldar-
innar fyrri var skyndilega ekki
lengur til hið volduga austuríska-
ungverska heimsveldi heldur
aðeins orðið eftir hlutfallslega lítið
lýðveldi. Sjálfsöryggi keisaradæm-
isins vék fyrir minnimáttarkennd
lýðveldis sem enginn hafði trú á
að ætti framtíð fyrir sér. Rökrétt
afleiðing þess var síðan ríkjasam-
bandið við Þýskaland Hitlers.
Nú urðu heimsfréttimar aftur
mikilvægar enda börðust herir
ríkjasambandsins um allan heim
og Austurríki var hlekkur í at-
burðarásinni. Við ósigur Þjóðverja
fögnuðu því margir Austurríkis-
menn frelsinu undan þýska okinu
en voru i raun að fagna eigin ósigri.
Lokað á fortíðina
Fyrsta áratuginn eftir stríð voru
andspyrnuhreyfingarmenn og aðr-
ir andstæðingar nasista ráðandi afl
í austurrísku þjóðlífi. Austurríki
var á þessum tíma mun fátækara
en í dag en um leið stóð það fastari
fótum en áður og var opnara fyrir
erlendum áhrifum. En fljótlega upp
úr því komust þeir til áhrifa er
verið höfðu samvinnuþýðir á
stríðsárunum og um leið breyttist
ástandið til hins verra. Þá var lok-
að á umheiminn, lokað á fortíðina,
lokað á sannleikann.
Þannig gat til þess komið að sú
yfirlýsing Waldheims, sem hvað
mesta hneykslan vakti erlendis,
var sjálfsögð í augum flestra Aust-
urríkismanna: ég gerði aðeins
skyldu mína. Með þessari setningu
varð Waldheim ímynd þeirrar van-
getu Austurríkismanna að læra af
fortíðinni. En það gerist ekki fyrr
en þeir hafa hugrekki til að horfast
í augu við sannleikann.
Byggja skjólgarða
kringum húsin sín
Breiðar strandir við vötnin miklu í N-Ameriku í kafi
Með því meðal annars að auka rennsli í Wellandskurðinum og Niagara-
ánni telja ibúar umhverfis vötnin miklu i Norður-Ameríku að lækka megi
vatnsyfirborð þeirra.
Guðrún Hjaitardóttir, DV, Ottawa:
Hækkandi yfirborð vatns í vötnun-
um miklu í Norður-Ameríku á
undanfömum árum er farið að ógna
stórum byggðarlögum svæðanna í
kringum þau.
Er svo komið sums staðar að þeir
sem búa næst vötnunum þurfa að
byggja skjólgarða í kringum hús sín
og þarf ekki nema smávind úr ákveð-
inni átt til að yfirborð vatns hækki
um allt að einn metra á aðeins þrem-
ur klukkustundum. Umhverfis
vötnin miklu búa samtals um fjöru-
tíu milljónir manna bæði Kanada-
megin og Bandaríkjamegin.
Á einum fimmta hluta hins sautján
þúsund og eitt hundrað kílómetra
strandsvæðis umhverfis vötnin eru
þéttbýlissvæði, þar á meðal stórborg-
ir eins og Chicago, Toronto og
Cleveland. Breiðar strandir eru
komnar á kaf, klettar veðrast og
minnka og áður verðmæt landsvæði
eru orðin að óbyggjandi mýrarsvæð-
um sem horfur eru á að hverfi undir
vatnsyfirborðið á næstu árum.
Neyddist til aöflytja
Ron Wills, sem bjó nálægt Port
Colbome við norðurströnd Erie-
vatns, segir hið fagra umhverfi
vatnanna nú þegar að miklu leyti
eyðilagt. Þegar hann byggði hús sitt
fyrir tuttugu árum taldi hann sig
vera öruggan fyrir flóðum. Ströndin
fyrir neðan hús hans var yfir fjöru-
tíu metra breið og húsið var síðan
byggt sautján metra frá ströndinni.
En í desember 1985 komu geysileg
flóð á þessu svæði svo að flæddi inn
í hús hans. Síðan þá hafa komið
nokkur minni flóð. Ron Wills hefur
neyðst til að flytjast í burtu með fjöl-
skyldu sína því kostnaðurinn var
orðinn svo mikill við lagfæringar á
húsinu eftir flóðin. Tryggingafélög
taka ekki að sér að greiða slíkan
kostnað. Ríkið hefur þó reynt að
rétta þeim verst stöddu hjálparhönd
þegar skemmdimar af völdum flóða
hafa verið sem mestar.
Umhverfið líkast vígvelli
fbúar þessa svæðis eru orðnir lang-
þreyttir á ástandinu og hvetja
yfirvöld til að gera eitthvað róttækt
til að lækka yfirborðið í vötnunum.
Yfirvöld hafa hins vegar verið treg
til því þau telja kostnaðinn við slík-
ar framkvæmdir allt of mikinn og
að íbúar þessa svæðis verði að læra
að búa við ástandið.
íbúamir segja kostnaðinn við lag-
færingar á mannvirkjunum og gerð
ýmiss konar vamargarða svo mikinn
að stórframkvæmd eins og að lækka
yfirborð vatnanna verði fljót að
borga sig. Auk þess sem umhverfi
vatnanna sé að verða líkast vígvelli
þar sem sandpokum og steinum hef-
ur verið hlaðið og gráir steinveggir
og tveggja metra þykkar jámplötur
rísa upp úr sandinum.
Margar stórframkvæmdir
Margar stórframkvæmdir hafa
verið við vötnin síðustu áratugina
og hafa þær sjálfsagt haft áhrif á
vatnsmagnið, bæði aukið það og
minnkað. Stíflur hafa verið byggðar
til að stjóma útrennsli vatns úr
Superiorvatni og Ontariovatni.
Vatni er veitt úr Michiganvatni í
Mississippi siglingaleiðina. Á miðj-
um fjórða áratugnum var rennsli
tveggja áa, er áður mnnu í Hudson-
flóa, beint út í Superiorvatn. Wel-
landskurðurinn, sem gerir skipum
kleift að sigla fram hjá Niagarafoss-
unum, hefúr aukið vatnsrennsli milli
Erievatns og Ontariovatns. Vegna
alls kyns framkvæmda hefúr vatns-
rennsli í Niagarafossana minnkað
um Qömtíu prósent.
Ibúasamtökin, sem vilja breyting-
ar, telja að vandann megi leysa að
hluta til með því að láta ámar, er
áður mnnu í Hudsonflóa, renna
þangað aftur. Og einnig með því að
auka rennsli í Wellandskurðinum
og Niagaraánni og siglingaleiðinni
við Chicago.
Hærra en nokkru sinni
Þrátt fyrir óvenju úrkomulítinn
vetur og frekar þurrt vor í ár er yfir-
borðið í vötnunum miklu hálfum
metra hærra en talið er eðlilegt. En
í október síðastliðnum var yfirborð
þeirra hærra en nokkm sinni fyrr
eða um 177,3 metrar yfir sjávarmáli.
Vegna þess að vatnsyfirborðið hef-
ur lækkað töluvert síðan í haust
telja yfirvöld rétt að bíða og sjá hvað
setur. En fylkisstjómin í Ontario
heldur því ákveðið fram að hinn
mikli raki í andrúmsloftinu og lítil
uppgufun séu helstu orsakir hins
hækkandi vatnsyfirborðs og að þar
geti maðurinn harla litlu breytt
gangi mála. Einu opinbem fram-
kvæmdimar, sem stefrit er að, em
að vemda strandlengjuna fyrir flóð-
um með byggingu vamargarða.