Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.1988, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1988.
Frjálst, óháö dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóti: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð i lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr.
Verzlunarráð vill hálan ís
Framkvæmdastjóri Verzlunarráðs fer með rangt
mál, þegar hann segir, að ritstjóri tímaritsins Heims-
myndar sé hinn eini, sem hafi gagnrýnt könnun ráðsins
á lestri tímarita. Á fundi hans með fulltrúum dagblað-
anna fyrir þessa könnun var hann varaður við henni.
Sú gagnrýni kom úr fleiri áttum en einni og byggðist
á því, að fundarmenn höfðu orðið varir við, að Lrikaleg
útbreiðsluherferð nokkurra tímarita hafði verið tíma-
sett rétt fyrir þann tíma, er vænta mátti könnunarinnar,
sem var í umsjá Félagsvísindastofnunar Háskólans.
Á fundinum var dagblöðunum boðin þátttaka í lestr-
arkönnun ráðsins. Hún átti að verða í spurningavagni,
er fundarmenn gátu með sjálfum sér nokkurn veginn
tímasett upp á viku. Útgefandi herferðartímaritanna sat
í undirbúningsnefnd könnunarinnar hjá ráðinu.
Aðrir tímaritaútgefendur, er fréttu beint eða óbeint
af framtakinu, hefðu getað hleypt af stað slíkri herferð
til að reyna að vega upp á móti forskoti þess, sem und-
irbjó könnunina. En vafasamt er, að það sé í verkahring
Verzlunarráðs að þvinga útgefendur til herferða.
Þegar Félagsvísindastofnun Háskólans lætur í fátækt
sinni ginnast til að kanna lestur 'tímarita beint ofan í
útbreiðsluherferðir, er við að búast, að niðurstöðurnar
bendi til, að lestur tímarita hafi aukizt almennt og þá
einkum þeirra, sem kynnt voru vikurnar fyrir könnun.
Dagblöðin þágu ekki boð Verzlunarráðs um þátttöku
í lestrarkönnun. Á fundinum var ráðinu bent á, að taka
kannanir Sambands auglýsingastofa sér til fyrirmynd-
ar, ef ráðið hygðist ryðjast inn á þennan markað. Ekki
hefur verið deilt á aðferðafræði þeirra kannana.
Fróðlegt er, að talsmaður Félagsvísindastofnunar tel-
ur könnun Verzlunarráðs sýna, að lestur tímarita hafi
stóraukizt á undanförnum árum. Ef talsmaðurinn lifði
í raunverulegum heimi, vissi hann, að lestur stóreykst
ekki eða stórminnkar, heldur rís eða hnígur hægfara.
Ef niðurstaða könnunar bendir til, að breytingar af
þessu tagi hafi verið hraðar, en ekki hægar, er eitthvað
athugavert við könnunina sjálfa. Hér hefur verið bent
á atriði, herferðina, sem Verzlunarráði var skýrt frá
fyrir könnun. En það kaus að hlusta ekki á ráð.
En eftir á hefur komið í ljós, að fleira var bogið við
könnun Verzlunarráðs og Félagsvísindastofnunar. Sam-
kvæmt fréttum ráðsins virðist fólk hafa verið spurt,
hvort það hafi skoðað nafngreind tímarit á árinu. Tölur
um það voru hafðar sem niðurstöður könnunarinnar.
Eftir þessu að dæma telja ráð og stofnun það vera
lestur, ef fólk flettir slíku tímariti einu sinni á ári á bið-
stofu. En frægt er einmitt, að sum þessara tímarita eru
skipulega gefin á biðstofur í kynningarskyni, svo að
auglýsendur telji, að ýmsir sjái auglýsingar frá sér.
Allt önnur viðhorf til lestrar birtust í vönduðum lestr-
arkönnunum Sambands auglýsingastofa. Þar var spurt,
hvort fólk læsi ákveðin dagblöð eða tímarit reglulega.
Ósvífið er að bera slíkar kannanir saman við könnun á
skoðun einu sinni á ári, svo sem nú hefur verið gert.
Því miður voru lestrarkannanir auglýsingastofunum
fjárhagsleg og hvimleið áhætta og byrði. Þess vegna
hefur Verzlunarráði tekizt, í krafti óhóflegs eyðsluíjár
þess, að ryðjast inn á markaðinn og létta lestrarkönnun-
um af herðum þeirra, sem kunnu þó til verka.
Annarlegast við þetta er, að framkvæmdastjóri Verzl-
unarráðs var greinilega fyrirfram ákveðinn í að taka
ekkert mark á vel rökstuddum viðvörunum um hálan ís.
Jónas Kristjánsson
Iin , ‘UJ,arrr* «ofnun
,0- ,öW5Í-^ÞIng.-227. múl.
Alþingls.
| ™ ísic„skan Tlllasa til þingsáfyiuuna^
’nPí'UrS!0KariScn^í^^>l«,urKonrt»Jfaaoni
| mca hvaðf him',1íea|SISl‘k"fná 'fk'SMjóni/M ,3 skipa f
I mynikerfi þannjg »ö ' fire,na að ,cnfiia íslensir/ þ að kanna hv°rt oE b1
1 si Mörfuni Svo tljóu sem untu
„ oÆi)íð!forus'an krcfs| xrsur en ai"
Að tengja íslenska myntkerfið öðru stærra myntkerfi. - Tillaga til þingsályktunar.
Er myntkerfi
okkar of lítið?
i ■ ■ ■
Höfundur hefur nýverið, ásamt
fleirum, flutt þingsályktunartil-
lögu á Alþingi þar sem kveðið er á
um að ríkisstjórnin skipi nefnd til
þess að kanna hvort, og þá með
hvaöa hætti, helst kæmi tii greina
að tengja íslenska myntkerfið öðru
stærra myntkerfi þannig að ís-
lenskur gjaldmiðill njóti alþjóð-
legrar viðurkenningar og
varanlegum stöðugleika verði
náð.
Markmiðið með tillögunni er að
reyna að fá svar við spurningunni
hvort myntkerfi okkar sé of lítið
og það sé ein af aðalástæðunum
fyrir verðbólgu og óstöðugleika hér
KjaUarinn
Kristinn Pétursson
framkvæmdastjóri og varaþing-
maður Sjálfstæðisflokksins
2. Erlendir aðilar treysta ekki mynt
okkar.
Þetta vita allir að er staðreynd
en auðvitað kemur ekki til greina
að hafa ekki meiri reisn en það að
ekki skuh stefnt að viöurkenningu
íslensku krónunnar á erlendum
vettvangi. Meöan sú viðurkenning
fæst ekki er auðvitað heilmikið að
•sem verður aö ræða og lagfæra
þótt fyrr hefði verið.
3. Verð vöru og þjónustu fer sífellt
hækkandi:
Þetta er staöreynd sbr. vísitölu.
Nú, þaö er náttúrulögmál að fólk
bjargi sér. Þarna kemur einfaldlega
fram þverskurður af hugsunar-
hætti þjóðarinnar. Það er allt alltaf
að hækka. Seljandi vöru og þjón-
ustu verður að dansa með -
nauðugur vUjugur. Hann er ekki
sökudólgurinn heldur kerfiö.
4. Framkvæmdaaðilar reyna að
hraða verkum sínum áður en allt
hækkar:
Þetta veldur aukinni yfirvinnu
og verkið verður ekki eins vel
skipulagt og hvort tveggja gerir
verkið dýrara. Aukakostnaðurinn
veltur út í verðlagið og kyndir und-
ir verðbólgu og þenslu.
5. Verkalýðsforystan krefst ríflegra
kauphækkana:
Þetta er staðreynd. Verkalýðs-
foringjar eru að gera skyldu sína -
gæta hagsmuna verkafólks. Þeir
reyna að semja ríflega þar sem þeir
vita að launahækkanir velta ú| í
verðlagið og hjólið heldur áfram
að snúast. „Eftir höfðinu dansa
„„Eftir höfðinu dansa limirnir“, segir
máltækið. Höfuðið 1 þessu tilfelli er
ótryggt myntkerfi og hegðun okkar
verður 1 samræmi við það.“
á landi og hvort koma megi á var-
anlegum stööugleika með því að
tengja myntkerfið ööru stærra
myntkerfi.
Spákaupmennska aUs konar
„grasserar" hér á landi. Þessi spá-
kaupmennska veldur alls konar
þenslu og verðbólgu. Löngu er
tímabært að reyna að skUgreina
þessa hegðun landans. Það er það
sem reynt verður að gera hér á eft-
ir að rökstyðja 6 atriði um spákaup-
mennsku og áhrif hennar á
undirstöðuatvinnuvegi þjóðarinn-
ar sem sitja eftir í taprekstri að
nýloknu góðærinu sem að mestu
hefur farið framhjá undirstöðuat-
vinnuvegunum.
Greinargerð
1. Tiltrú almennings á fastgengis-
stcfnuna er ekki nægileg:
Þama er átt viö spákaup-
mennsku á innfluttum varningi
vegna væntinga á breytingum á
gengi ísl. krónunnar. Dæmi: bfiar,
þvottavélar o.fl.
limirnir“ segir máltækið. Höfuðið
í þessu tilfelli er ótryggt myntkerfi
og hegöun okkar verður í samræmi
við þaö.
6. Of háir vextir endurspegla liði
1-5.
Auðvitað eru vextir háir í
ótryggu myntkerfi og verðbólgu.
Stærri hluti vaxtanna er áhættu-
þáttur (verðbólguþáttur) vegna
þess að myntkerfið er ótryggt. Við
komum alltaf að þessu aftur.
„Grár markaður“ -
ófreskja?
Svokallaður „grár markaður"
(verðbréfamarkaðir) hefur fengið
samlíkingu við ófreskju. Ég spyr:
Er þá allt fólkið, sem skiptir við
þennan markað, ófreskjur? Tæp-
lega. Fólk er einfaldlega að bjarga
sparifé sínu frá rýrnun. Fari stjórn-
völd að skipta sér óhóflega af
þessum markaði mun stór hluti
þessa fjármagns verða að stein-
steypu á nokkrum mánuðum sem
myndi leiða af sér aukna þenslu og
verðbólgu öllum til bölvunar. Það
er ekki frjálsræðið sem er söku-
dólgurinn. Það er frekar aö mínu
mati áður nefnt ótryggt myntkerfi
sem er draugurinn sem viö erum
að leita að. Fijálsræðið leiðir af sér
háa vexti sem aftur sýnir okkur að
eitthvaö mikið er að. Lækningin
við of háum hita sjúklingsins er
ekki að setja sjúkUnginn í frysti þar
til a7°C er náð. Við verðum að skil-
greina sjúkdóminn. Síðan kemur
lánskjaravísitalan, blessunin. Vísi-
tölukerfiö er nokkurs konar „hita-
mæUr“ þessa sjúklega kerfis.
Líklega hefur lánskjaravísitalan
bjargað efnahagskerfi okkar frá
ennþá verri útreið þótt bölvuð sé á
margan hátt. Þetta kerfi er því
bráþabirgðafyrirkomulag sem er
ekki komið tU að vera heldur verð-
ur að vera meðan við erum að
koma á myntkerfi með varanlegum
stöðugleika.
Verðbólgnar krónur
Það munu vera um 95 þjóðir í
heiminum sem tengja myntkerfi
sín við önnur stærri myntkerfi. Því
skyldum við ekki rökræða þetta í
alvöru og hreinskilni? Ég ætla ekki
að halda því fram að ég sé meö ein-
hvern nýjan sannleik. Ég er bara
orðinn þreyttur á því að vera hafö-
ur að hálfgerðu fífli með því að
vera þátttakandi í útgerð og fisk-
vinnslu og gjaldeyririnn er alltaf
hirtur af okkur á útsöluverði og í
staðinn fáum við verðbólgnar
krónur og getum ekkert keypt fyrir
þær nema búið sé að smyrja á öll-
um þeim áhættu- og verðbólgu-
kostnaði sem nefndur var hér aö
framan.
Það er kjarni málsins. Undir-
stööuatvinnuvegir þjóðarinnar,
sem framleiða verðmætin, verða
alltaf undir í slagnum. Á þennan
hátt tapar landsbyggðin sífellt í
samkeppni við höfuðborgarsvæðið.
Og auðvitað tapar ÖU þjóðin á verð-
bólgudansinum. Lífskjör væru hér
betri og kaupmáttur meiri hefði
ríkt hér stöðugleiki, það er engin
spurning.
Svona koma þessir hlutir mér
fyrir sjónir en allar ábendingar um
fleiri eða nýjar staðreyndir eru vel
þegnar því hérna er að mínu mati
stærsta hagsmunamál landsbyggð-
arinnar og um leið allrar þjóðar-
innar - jafnvægi og stöðugleiki í
efnahagsmálum.
Ég fæ ekki annað séð en það að
tengja myntkeríl okkar stærra
myntkerfi sé eina leiðin til þess að
koma í veg fyrir þá spákaup-
mennsku sem nefnd var hér að
framan og um leið tryggja að vext-
ir og veröbólga verði hér svipuð og
í helstu viöskiptalöndum okkar.
Verði þingsályktunartillaga þessi
samþykkt er það síðan hlutverk
væntanlegrar nefndar að skoða
þessa möguleika og skila niður-
stööu sinni til ríkisstjórnarinnar
eins fljótt og unnt er.
Kristinn Pétursson