Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.1988, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGUR 27. ÁG©ST 1988.
F orsetakosningar í Bandaríkj unum
DV
George Bush, forsetaframbjóðandi repúblikana:
Hinn trúi þjónn
George Bush á í erfiðleikum með
að vekja þá athygli sem hann vill
á framboði sínu til forseta í Banda-
ríkjunum. Aftur og aftur eru það
neikvæðu hliðarnar sem koma
fram. Hann þykir ekki nema
skugginn af Ronald Reagan. Á með-
an situr varaforsetaefnið Dan Qua-
yle undir ámæh fyrir lausung og
heigulshátt. Sjálfur er Bush sakað-
ur um að skorta þá djörfung sem
forseti Bandaríkjanna þarf að hafa.
Til að reka þann áburð af forseta-
efninu benda stuöningsmenn hans
á áratugareynslu hans af innanrík-
ismálum og alþjóðamálum.
Bardagamaðurinn
Til vara eru þeir óþreytandi að
riíja upp feril Bush sem flugmanns
í heimsstyríöldinni síðari. Stríðs-
reynsla hefur lengi þótt kostur á
forseta í Bandaríkjunum en það
kann aö duga Bush skammt.
Bush hefur og lagt nokkuö á sig
til að minna á stríðsferil sinn. Fyr-
ir skömmu gaf Bandaríkjamaður-
inn Samuel Hynes út bók sem hann
kallar Fhghts of Passage. Bókin
fjallar um bandaríska flugmenn í
Kyrrahafsstríðinu. Bush hefur
hampað þessari bók mjög og sent
höfundinum þakkarbréf og sagt að
þetta sé besta bók sem hann hefur
lesið.
George Bush stjórnaði fjórum
flugvélum sem enduðu flugferðir
sínar með brotlendingum eftir bar-
daga. Allar báru þær nafn Barböru,
kærustunnar hans. Hann fór í 58
leiðangra og sneri heill aftur. Á
mihi herfara minnast menn, sem
voru með Bush í flughernum, hans
sem léttlynds náunga sem sótti öl-'
stofur stíft og var hrókur alls fagn-
aðar.
Þessar sögur eiga að gefa þá
ímynd af Bush að hann sé ekki eins
heflaður náungi og hann lítur út
fyrir að vera. Hann bendir einnig
á vinnu sína við olíuvinnslu í Texas
á yngri árum. Þeir sem þekkja
Bush segja að hann sé ekki óvenju-
lega prúður maður og ekki heldur
tiltakanlega harður í hom að taka
dagsdaglega. Hitt benda þeir á að
forsetaefnið geti verið með prúð-
ustu mönnum og einnig hranaleg-
ur ef hann vill það viðhafa.
Af ríkum kominn
Bush er kominn af auðugu fólki
á austurströnd Bandaríkjanna.
Faðir hans var Prescott Bush öld-
ungadeildarþingmaöur. Bush-ætt-
in er reyndar ekki þekktust fyrir
þátttöku í stjórnmálum heldur
íþróttum. Móðir hans, sem enn er
á lífi, var fræg tennisstjama. Faðir-
inn stundaði golf af miklum krafti
og afinn lék póló. Sá hét George
Walker Bush og við hann er kennd
Walkerkeppnin í golfi sem er ein
helsta golfkeppin í heiminum.
Faðirinn þótti harður náungi og
félagar Bush í skóla sögðu að gamli
maðurinn hefði drottnað yfir syn-
inum. „Ég hugsaði aldrei út í hver
væri munurinn á okkur feðgum,“
er haft eftir Bush þegar hann er
spurður út í þetta atriði. „Gamli
maðurinn var sá stóri þarna uppi
og ég litli strákurinn héma niðri.“
Bush stundaði framhaldsnám í
Philhps Andover Academy, skóla
sem fjölsóttur var af yfirstéttar-
drengjum af austurströndinni. í
þessum skóla þóttu menn ánægðir
með sjálfa sig og skólann sinn.
Námiö þótti ekki ýkja frumlegt og
skólastjórinn starfaði eftir þeirri
reglu að óttinn væri undirstaða
menntunar. Nemendur skólans
lögðu stund á íþróttir af meira
kappi en námið. Þar á meðal naut
fótbolti af evrópsku gerðinni vin-
sælda. Bush var fótboltamaður í
fremstu röð og er talinn einn af
þeim bestu sem nokkru sinni hefur
verið í skólanum.
Enginn bókmenntamaður
Bush náöi ekki viðlíka góðum
árangri í náminu eins og íþróttun-
um. Þegar Bush hefur verið spurð-
ur hvaða bók hafi haft mest áhrif
á hann þá benti hann á áðumefnda
Fhghts of Passage. Sú bók er þó
ekki tahn með merkari bók-
menntaverkum. í skóla segist hann
hafa lesið ýmsar bækur sem
skyldulesningu og skrifað um þær
ritgerðir. Kennari hans frá þessum
ámm gefur honum þó þá einkunn
að hann hafi hvorki verið „fram-
legur né hugmyndaríkur".
Á unghngsáram Bush var útivist
mjög í tísku meðal barna auðugra
manna af austurströndinni.
Óbyggðaferðir voru taldar nauð-
synlegur þáttur í uppeldi þessara
krakka. Þá þótti sjálfsagt aö stunda
erfiðisvinnu á sumrum til að
styrkja líkama og sál. Það var í
þessum anda sem Bush réðst í olíu-
vinslu í Texas. Hann reyndi síðar
að ná fótfestu í stjómmálum fylkis-
ins án mikils árangurs enda demó-
kratar þar öflugir.
Það var á árunum eftir 1950 að
maður að nafni Richard M. Nixon
veitti þessum unga og framagjarna
manni athygli. Bush átti eftir að
vera í fóruneyti Nixons allt þar til
Nixon hrökklaðist frá völdum.
Bush gerði sér vonir um að veröa
varaforsetaefni Nixons í kosning-
unum árið 1968. Svo fór þó ekki og
Bush hagnaðist aldrei á samskipt-
um sínum við Nixon.
Tapaði fyrir Bentsen
Bush setist í fuhtrúadeildina árið
1968 og haíði hug á að komast í öld-
ungadeildina árið 1970 en tapaði í
Texas fyrir Lloyd Bentsen sem nú
er varaforsetaefni Dukakis. Þá hóf
hann að vinna fyrir Bandaríkin hjá
Sameinuðu þjóðunum að undirlagi
föður síns. Þar barðist hann hart
fyrir hagsmunum Taiwan, á sama
tíma og Nixon og Kissinger voru
með leynd aö undirbúa stjórn-
málasamskipti við Kína. Bush vissi
ekkert um það þar til stefnunni var
breytt og allur hans málflutningur
að engu gerður.
„Ég ht ekki svo á að ég hafi veriö
svikinn," segir Bush þegar hann
riíjar máhð upp. „Það hefði komið
sér betur fyrir mig að vita hvað var
að gerast en það er of mikið sagt
að ég hafi verið svikinn.“
Bush sneri þó ekki baki við Nixon
við þessi vonbrigði og hélt áfram
að vinna fyrir hann viö endurkjö-
rið í forsetaembætti árið 1972. Nix-
on hreinsaði þá mjög til í starfsliöi
sínu én Bush var ekki einn af þeim
sem urðu aö taka pokann sinn.
„Hann gerir aht fyrir málstaðinn,"
á Nixon að hafa sagt við John
Erlichman. Þetta var á þeim tíma
þegar grunsemdir um hneyksh
sem síðar var kennt við Watergate
voru að vakna. Þá var sagt aö Nix-
on kreföist ekki gáfna af sínum
mönnum heldur trúmennsku.
Hreinsunardeildin
Eftir að Nixon náði endurkjöri
haföi Bush hug á aö fá sæti í ríkis-
stjórninni en fékk ekki. Þess í stað
gerði Nixon hann að formanni
lartdsnefndar flokksins. Þetta var
starf sem Bush var tregur til að
taka en gerði samt með þeim orð-
um að „ekki gengi aö bregðast for-
setanum". Nú tóku við dagar Wat-
ergatehneykslisins. Þaö kom í hlut
Bush að vería flokkinn með öllum
ráðum. Bush tók trúanleg þau orð
forsetans að menn hans heföu ekk-
ert misjafnt aöhafst og að demó-
kratar og blöðin bæru ábyrgð á öh-
um látunum.
Þar kom auðvitað að Bush gerði
sér grein fyrir að honum haföi ver-
ið sagt ósatt eins og öhum öðrum.
„Ég fann að ég hafði verið blekkt-
ur,“ segir Bush um þetta atriði. „Ég
nota orðið svik ekki oft en mér
fannst ekki rétt að þessum málum
staðið eins og ég hef oft sagt.“
Eftir að ákveðið var að Gerald
Ford tæki við forsetaembættinu
bjóst Bush við að hljóta umbun
erfiðisins við að vería flokkinn.
Hann gerði sér enn á ný vonir um
að verða vahnn varaforseti. Enn
varð Bush að láta í minni pokann
því Nelson Rockefeher fékk emb-
ættið. Bush var hins vegar gerður
að sendifuUtrúa í Kína. Það var
kaldhæðnislegt hlutskipti eftir að
hann hafði barist gegn því að Kína
fengi aðUd að Sameinuöu þjóðun-
um.
Loks varaforseti
Honurn var þó ekki ætlað að fara
í útlegð því heimafyrir höföu
flokksmenn hans nóg af verkefnum
fyrir mann með óflekkað mannorð.
Bush var því enn kominn í það
hlutverk að vera góði strákurinn
sem settur var í leiðinlegu máhn
þegar hann var gerður að yfir-
manni CIA. Stofnunin lá sem oft
fyrr og síðar undir ámæli og það
kom í hlut Bush aö bæta þar úr:
Árið 1980 þótti Bush kominn tími
til að hann leitaði eftir útnefningu
flokks síns th forsetaframboðs. í
baráttunni fyrir útnefningu reynd-
ist það Bush fjötur um fót að hann
haföi í raun og veru ekkert merki-
legt afrekað í stjórnmálunum.
Hann haföi verið sendur mhli
verka og aldrei náð að sanna hæfi-
leika sína th að stjórna. Hann var
bara hesti maðurinn úr hreinsun-
ardeUdinni hjá repúblUíönum. í
baráttunni kom þó líka í ljós að
hann var maður þijóskur og ófús
að gefast upp. Hann hætti þó nógu
snemma að keppa viö Ronald Reag-
an til að koma til greina sem vara-
forseti.
Nú kom hka loksins að því að
hann fengi það embætti og enn var
hann kominn í hlutverk þjóns for-
setans. Hann lenti strax í skugga
forsetans og það háir honum nú í
kosningabaráttunni. Hlutur hans í
svoköhuöu íran-kontrahneyksli
hefur heldur ekki orðið honum til
framdráttar. Enn er hann kominn
í þá stöðu að hafa ekki fengið að
fylgjast með því sem raunverulega
gerðist. Hann hefur forðast að
svara ítarlega fyrir hvað hann vissi
um þetta mál. Flestir eru þó á því
að hann hafi ósköp htið vitað.
Útlitið ekki bjart
Bush hefur ekki náð góðri stöðu
í skoðanakönnunum fyrir forseta-
kosningarnar. Sjálfur segir hann
að þetta stafi af því að hann hafi
ekki náð að koma skoðunum sínum
á framfæri. Hann hefur líka bent á
að hann hafi verið í erfiðri ábyrgð-
arstöðu undanfarin átta ár og það
komi •niður á vinsældunum. Þá
hefur sýndarmennska verið borin
á hann. Hann vih gera mikið úr
tengslun sínum við Texas en samt
hta flestir á hann sem dæmigerðan
mann af austurströndinni. Þættir
eins og þessi^ hafa áhrif því margir
kjósendur meta frambjóðendur
mest eftir því hversu trúverðugir
þeir eru.
Einkalífið í lagi
í fjölskyldulífmu á Bush ekki við
vandamál að stríða. Hami giftist
ungur æskuástinni Barböru og þau
eiga þrjá syni og eina dóttur. í
kosningabaráttunni hafa barna-
börnin einnig komið fram í dags-
ljósið og Bush hefur oftsinnis
minnt á hve gaman honum þykir
að vera með þeim. Þetta er aht í
góðu lagi fyrir ímynd hins trausta
fjölskyldumanns.
Barbara segir að Bush sé orðinn
yíirvegaðri maður en áður en hann
varð varaforseti. Hún segir að hann
taki mótlæti síður nærri sér. Bush
segjst hka vera sáttari við sjálfan
sig en gagnrýnendur hans eru.
Hann getur þó ekki talist umdeild-
ur maöur. Gagnrýnendumir efast
helst um styrk hans sem stjórn-
málamanns því hann hefur til
þessa ekki verið í hlutverki leið-
togans heldur hins trúa þjóns.
-GK
Með fjölskyldunni fyrir þrjátiu árum. Einkalífið hefur engum vandræðum
valdið hjá Bush.
ímynd Texasbúans er ekki sú skrautfjöður sem Bush hefur vonast eftir.