Dagblaðið Vísir - DV - 17.02.1990, Blaðsíða 4

4
LAUGARpAGUR J7,,FE^RýAIl .1990,
Fréttir___________________________________________________________________________________dv
Gífurlegur munur á lífeyrissjóðsgreiðslum miðað við full réttindi:
Sá hæsti með nær nítján-
faldan verkamannalvfeyri
Miklar umræöur hafa átt sér staö
um stööu lífeyrissjóðanna í landinu.
Margur reikningshesturinn heldur
því fram að hinir almennu lífeyris-
sjóðir séu í raun gjaldþrota og geti
innan skamms tíma ekki skilað eig-
endum sínum þeim lífeyri sem upp-
haflega var til ætlast.
Hrikalegt óréttlæti
Hvort sem það er rétt eða ekki þá
viðgengst eitthvert hrikalegasta
óréttlæti sem hugsast getur innan
lífeyrissjóðakerfisins í landinu. Öll-
um þorra manna með full lífeyris-
sjóðsréttindi, sem fá greiðslur úr líf-
eyrissjóðum, eru skömmtuð smánar-
upphæð. Svo eru aftur á móti aðrir
sem fá mjög ríflegar greiðslur, svo
sem opinberir starfsmenn og banka-
menn. Konungarnir eru svo alþingis-
menn, ráðherrar og bankastjórar.
Þess eru dæmi að þessir menn hækki
í launum þegar þeir fara á eftirlaun.
Þökk sé lífeyrissjóðakerfmu.
Mismunandi uppbygging
Lífeyrisréttindi fólks eru byggð
upp innan lífeyrissjóðakerfisins með
mjög misjöfnum hætti. Mestur fjöldi
lífeyrissjóða er innan Sambands al-
mennra lífeyrissjóða. Þar í hópi eru
allir lífeynssjóðir félaga í Alþýðu-
sambandi íslands.
í ölfum þeim lífeyrissjóðum býr
fólk við ákveðinn stigaútreikning
sem mælir ævitekjur manna. Laun
eru oftast lág í byrjun, hæst um mið-
bik starfsferilsins en lægri undir lok
hans. Notuð eru grundvallarlaun tU
viðmiðunar við að finna út stig-
in.
Hjá sjóðum innan Sambands al-
mennra lífeyrissjóða eru notuð dag-
vinnulaun verkamanna. í febrúar
1990 eru þessi grundvallarlaun 40.867
krónur á mánuði. Sá sem borgar til
lífeyrissjóðs af þessum launum fær
eitt stig á ári. Þannig hefur það veriö
þar til nú fyrir skömmu að fólk greið-
ir til sjóðanna af allri eftirvinnu líka
og fær brot úr stigi fyrir það. Það
kemur því aftur á móti ekki til góða
fyrr en eftir mörg ár. Þeir sem greiða
af hærri launum en viðmiðunar-
tölunni fá Ueiri stig og þeir sem
greiða af lægri launum fá þá færri.
Grundvallarlaunin hækka í takt við
almennar launahækkanir í landinu.
Þeir verst settu
Allir lífeyrissjóðirnir innan Sam-
bands almennra lífeyrissjóða eru
stofnaðir um 1970. Tökum dæmi af
manni sem öðlast full réttindi til
greiðslu úr lífeyrissjóði í dag og hefur
í 20 ár greitt til sjóðsins eftir grund-
vallarlaunum hvers tíma. Hann hef-
ur öðlast 20 stig innan sjóðsins. Stiga-
fjöldinn er þvi næst margfaldaður
með tölunni 1,8 og þar með er fundin
prósentan sem hann fær greitt eftir
af grundvallarlaununum.
í þessu dæmi, sem við tókum,
myndi útkoman verða 20 stig, sinn-
um 1,8, sem er þá 36 prósent. Þessi
maður fengi því 36 prósent af 40.867
króna grundvallarlaunum eða 14.712
krónur#á mánuði. Hafl hann greitt
af hærri launum en grundvaliar-
Óréttlæti
lífeyrissjóða
Grundvallariaun eru höfö til viömiöunar hvaö varöar
Dagsbrúnarmanninn, sem er ISAL (Sambandi al-
mennra lífeyrissj.), og skrifstofumann f LSL (Lands
sambandi lífeyrissjóöa). Lifeyrisgreiðslur
félaga I Lífeyrissjóði starfsmanna rík-
isins miðast við 18. If. eftir20ára
starf. Alþingismaðurinn hefur
tuttugu ára þihgsetu að
baki, átta ára ráö
dóm og átta ára\
starf senj^bánka-
stjóri
DVJRJ
laununum öðlast hann fleiri stig og
um leið hærra prósentuhlutfall og
meiri peninga. Aftur á móti hafa
langflestir greitt í lífeyrissjóðina
samkvæmt grundvallarlaununum.
Örlítið skárra
Hjá lífeyrissjóðum innan Lands-
sambands lífeyrissjóða, þar sem eru
til að mynda Lífeyrissjóður verslun-
armanna og Lífeyrissjóður starfs-
manna Sambandsins, er uppbygg-
ingin eins og hjá sjóðum innan SAL.
Þeir sjóöir eru þó nokkru eldri, eða
síðan um og fyrir 1960. Grundvallar-
launin, sem greitt er eftir, eru
nokkru hærri en hjá SAL-sjóðunum.
Sem dæmi má nefna að nú í febrúar
eru grundvallarlaunin hjá Lífeyris-
sjóði verslunarmanna 60.175 krónur
á mánuði. Ef miðað er við 20 ára rétt-
indi, eins og hjá lífeyrisþegum SAL,
fengi félagi í Lífeyrissjóöi verslunar-
manna í dag 21.663 krónur á mán-
uði. Aftur á móti fengi maður, sem
byriaði að greiða í sjóðinn sam-
kvæmt grundvallarlaunum árið 1960
og fer á lífeyrisgreiðslur nú, þvi 54
ent af 60.175 eða 32.495 krónur á
mánuði.
Loks fer það að batna
Tökum svo dæmi af Lífeyrissjóði
starfsmanna ríkisins. Þar fá menn 2
prósent fyrir hvert ár í fullu starfi
sem iðgjöld hafa verið greidd af. Þessi
sjóður er stofnaður árið 1955. Sá sem
er orðinn 60 ára og hefur samanlagð-
an aldur og starfsaldur hjá ríkinu 95
ár getur látiö af störfum og hefur
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
rétt á fullum lífeyrisbótum. Ef við
tökum dæmi af manni sem lætur af
störfum eftir þessari reglu þá hefur
hann unnið í 35 ár hjá ríkinu. Hann
hefur þá náð 70 prósentum og fær
greiddan lífeyri sem nemur 70 pró-
sentum af hæstlaunaða starfinu sem
hann gegndi hjá ríkinu á síðustu 10
árum starfsferilsins. Þar er miðað
við dagvinnulaun og alla persónu-
uppbót samkvæmt kjarasamningum.
Laun opinberra starfsmanna eru
aö sjálfsögðu afar misjöfn. Um það
bil 40 prósent af starfsmönnum ríkis-
ins voru með 55 þúsund krónur í laun
á mánuði um síðustu áramót. Aftur
á móti voru meðallaun allra ríkis-
starfsmanna 63 þúsund krónur á
mánuði.
Sá sem er í hópi þessara 40 prósent
starfsmanna ríkisins, sem eru með
55 þúsund krónur mánuði og fóru á
lífeyrisgreiðslur um síðustu áramót
og eru með 20 ára réttindi eins og
hæst getur orðið hjá félögum í lífeyr-
issjóðum SAL, fær 40 prósent af þess-
ari upphæð, eða 22 þúsund krónur á
mánuði. Hafi hann 30 ára réttindi fær
hann 60 prósent, eða 33 þúsund krón-
ur.
Ef við höldum áfram og miöum við
opinberan starfsmann með 100 þús-
und krónur á mánuði í dagvinnu,
einhverja launauppbót og lætur af
störfum 60 ára þá fær hann 70 þús-
und krónur á mánuði í lífeyris-
greiðslu.
Aðallinn í lífeyrismálunum
Tökum nú dæmi af alþingismönn-
um. Lífeyrissjóður þeirra er sérdeild
innan Lífeyrissjóðs starfsmanna rík-
isins og hefur engin áhrif á rétt
þeirra í öðrum deildum sjóðsins.
Fyrrverandi þingmenn fá lífeyris-
greiðslur þegar þeir verða 65 ára eða
ef samanlagður aidur og tvöfaldur
sá tími, sem þeir hafa setið á þingi,
nær 95 árum eða ef þeir verða 75
prósent öryrkjar eða meira, burtséð
frá aldri. Þeir fá 2 prósent fyrir hvert
ár fyrstu 5 árin og samsvarandi fyrir
hluta úr ári. Fyrir þingsetu í 9 ár
hafa þeir öðlast 30 prósent, fyrir 12
ár 40 prósent, fyrir 15 ár 50 prósent,
fyrir 18 ár 55 prósent og fyrir 21 ár
60 prósent. Fyrir hvert ár umfram
21 ár fá þeir 2 prósent en fara ekki
hærra en í 70 prósent af þingmanns-
launum.
Nú er þingfararkaup 159 þúsund
krónur á mánuði. Þingmaöur, sem
fær lífeyri eftir 15 ára setu á þingi,
fær því 79 þúsund krónur á mánuði.
Konungarnir
Ráðherrar eiga sér líka sérstaka
deild innan Lífeyrissjóðs starfs-
manna ríkisins. Fyrir hvert ár fær
ráðherra 6 prósent og samsvarandi
fyrir hvern byrjaðan mánuö. Hann
getur þó aldrei öölast rétt á meiru
en 50 prósentum af ráðherralaunum.
Það þýðir að maður, sem er samtals
rúm 8 ár ráðherra á sínum ferli, hef-
ur öðlast full lífeyrisréttindi og fær
greitt hlutfall af ráðherralaunum
eins og þau eru á hverjum tíma.
Ef við tökum dæmi af manni sem
hefur verið alþingismaður í 15 ár,
ráðherra í 8 ár og á orðið rétt á lífeyr-
isgreiðslum þá fær hann 79 þúsund
krónur sem fyrrverandi alþingis-
maður og 51 þúsund krónur sem
fyrrverandi ráöherra eða 130 þúsund
krónur á mánuði. Hafi þessi maður
unnið hjá hinu opinbera áður en
hann varð þingmaður fær hann
greitt úr Lífeyrissjóði starfsmanna
ríkisins eftir þeim punktum sem
hann hefur áunnið sér.
Hafi menn verið alþingismenn,
ráðherrar og enda svo sem banka-
stjórar (Sverrir Hermannsson, Tóm-
as Árnason og Geir Hallgrímsson)
þá er til sérstakur lifeyrissjóöur
bankastjóra sem þeir fá líka greitt
úr. Það bætist við það sem þeir fá
úr lífeyrissjóði alþingismanna og
ráðherra.
Staðan er því sú að verkamaður í
Dagsbrún með full réttindi, sem fer
á lífeyrisgreiðslur í dag, fær 14.700
krónur og alþingismaður eftir 20 ár,
eða jafnlangan tíma og verkamaður-
inn, 95.400 krónur. Hafi hann verið
ráðherra í 8 ár bætast 51 þúsund
krónur við og ljúki hann ferlinum
sem bankastjóri í 8 ár bætast við 131
þúsund krónur, það eru 50 prósent
af bankastjóralaunum, og þá er líf-
eyririnn orðinn 277 þúsund krónur á
mánuði. Hann hækkar sem sé í laun-
um um 15 þúsund krónur á mánuöi
við að láta af störfum sem banka-
stjóri hafi ferillinn verið alþingis-
maður, ráðherra og bankastjóri.
-S.dór
Hallinn aukist um 800 milljónir
Miðað við útreikninga fjármála-
ráðuneytisins stefnir nú í aö hall-
inn á ríkissjóði verði um 800 miilj-
ón krónum meiri en gert var ráð
fyrir þegar Alþingi samþykkti fjár-
lögin. Hallinn verður því um 3,7
miiljarðar en ekki 2,9 milljarðar.
Ástæðan fyrir auknum halla er
tvíþætt. Annars vegar samþykkti
ríkisstjórnin bein útgjöld upp á um
1,3 milljarða í tengslum við samn-
ingana. Á móti skar hún niður út-
gjöld um rúmar 900 milljgnir. Mis-
munurinn er 400 milljónir. Hins
vegar hafa breyttar launa- og verð-
lagsforsendur þau áhrif á afkomu
ríkissjóðs að útgjöldin dragast
saman um 1,7 til 1,8 milljarða en
tekjurnar minnka hins vegar um
2,2 milljarða. Tekjutap ríkissjóðs
vegna minni verðbólgu og lægri
launa er því um 400 milljónir. Sam-
anlagt eykur þetta halla ríkissjóðs
því um 800 milljónir króna.
-gse