Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.1992, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 23. SEPTEMBER 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Sterkari Evrópa
Úrslitin í þjóðaratkvæðagreiðslunni í Frakklandi um
Maastrichtsamkomulagið hafa verið rangtúlkuð. And-
stæðingar Evrópusameiningarinnar hafa túlkað úrslitin
sem sigur fyrir sig. Þegar Danir höfnuðu Maastricht-
samkomulaginu var sama uppi á teningnum. Hér á landi
hafa andstæðingar EES-málsins tahð frönsku kosning-
arnar vísbendingu um að Evrópubúar séu orðnir frá-
hverfir Evrópusamstarfi og setja samasemmerki milli
Maastricht og EES. Naumur meirihluti í Frakklandi
með Maastricht er talinn bera vott um að Frakkar og
Evrópubúar séu búnir að fá nóg af Evrópubandalaginu.
Þessar fullyrðingar eru byggðar á misskilningi í besta
falli og fólsun í versta falli. Ekki fer á milli mála að þær
þjóðir, sem nú mynda Evrópubandalagið, eru allar með
tölu eindregnir stuðningsmenn náinnar samvinnu Evr-
ópu. Það hefur hvað eftir annað komið fram í kosningum
í þessum löndum. Það hggur og fyrir að bandalag Evr-
ópuríkjanna tólf hefur fært mörgum þeirra miklar
framfarir og aukna velmegun. Ekki síst hafa smæstu
þjóðirnar og þær vanþróuðustu notið góðs af þátttöku
sinni í EB.
Það sem gerðist í Frakklandi og raunar í Danmörku
einnig var að almenningur vih fara hægar í sakimar
og fólki stafar ógn af samþjöppuðu og ólýðræðislegu
valdi í miðstöðvum EB í Brussel. Almenningur vill setja
bremsu á yfirlætið, skrifræðið og yfirvaldið í kontómm
Evrópubandalagsins þar sem hinir háu herrar em sí-
fellt að fjarlægjast tengsl við hið daglega líf. Kontórar
EB eru bákn og kommissararnir em burgeisar. Fólkið
er ekki að hafna samvinnunni heldur sjálfvirku stjóm-
kerfi sem enginn virðist hafa tök á að stjórna eða ráð
th að stöðva.
Þetta er vandi Evrópubandalagsins, stærð þess og
styrkur. En þessi vandi má ekki verða th að eyðileggja
Evrópuhugsjónina. Ekkert hefur betra gerst í Evrópu í
margar aldir en einmitt sú viðleitni að fella niður landa-
mæri og eyða þjóðrembingi. Við sjáum og heyrum að
það er gmnnt í öfgamar, þjóðrembuna og fyrirhtning-
una á „annars konar“ þjóðemi. Slíkir hópar höföu mik-
U áhrif í kosningunum í Frakklandi og þeir vaða nú
uppi í Þýskalandi og Bretlandi. Samvinna Evrópuríkj-
anna á sem flestum sviðum efnahags, stjómmála og
félagsmála er eina marktæka svarið, eina vonin sem
Evrópumenn hafa gegn uppivöðslu öfgahópa til vinstri
og hægri.
Þjóðaratkvæðagreiðslur í Danmörku og Frakklandi
hafa dregið fram öfgamar en þær hafa líka undirstrikaö
þann meirihluta sem fylgjandi er Evrópusamvinnunni.
Þjóðaratkvæðagreiðslur í þessum löndum undirstrika
hins vegar þá nauðsyn aö þróunin í Evrópumálunum
verði í takt við lýðræðið og í tengslum við það. Evr-
ópska hraðlestin má ekki fara svo hratt að hún fari út
af sporinu. Það eru skilaboðin. Þau skhaboð styrkja
Evrópu ef eitthvað er.
Skilaboðin em þessi: Höldum áfram að binda þjóðim-
ar sterkari samstarfsböndum, opnum markaði, opnum
landamæri, aukum frelsi til athafna og atvinnu. Bindum
ekki einstaklingana í álfunni í átthagafjötra. En gleym-
um ekki tilganginum og týnum ekki markmiðunum í
ómanneskjulegu skrifstofuferlíki og ópersónulegu yfir-
valdi. Tökum eitt skref í einu. Það er þetta sem Danir
og Frakkar em að segja.
Evrópa er sterkari en eha eftir þessar atkvæðagreiðsl-
ur vegna þess að fólkið vhl vera með í ráðum og hefur
sýnt að það er fullfært um það. Ellert B. Schram
-y ; m y r - :
wvV■■ ySP/ gSf
Höfundur segir tvöföldun eigin fjár atvinnulifsins á næstu fimm árum raunhæft markmiö.
Bgiðfé tvöfald-
ist á fimm árum
Á þeim erfiöleikatímum sem ís-
lenskt atvinnulíf gengur nú í gegn-
um hljóta aö vakna spumingar um
hvað þurfi að koma til þannig aö
nýtt uppgangsskeið geti hafist. Nú
er tími mikillar hagræðingar og
uppstokkunar í atvinnulífinu. Þau
fyrirtæki, sem komast yfir erfið-
leikana, munu án efa verða með
sterkari innviði og betur imdir bú-
in að standast harðari samkeppni.
Líklega er samkeppni í íslensku
atvinnulífi komin á nýtt stig. Stöð-
ugleikinn í verðlaginu hefur leitt
til þess að stjómendur fyrirtækja
fara mjög gagnrýnið yfir adla kostn-
aðarþættí í rekstrinum og reyna
að lækka verð hvar sem kostur er.
Innri tiltekt í fyrirtækjum er nauð-
synleg en það er ekki gott fyrir at-
vinnulífið í heild ef fyrirtækin fara
ekki að horfa út fyrir dymar og
sækja fram.
Atvinnulífið of skuldsett
Það verður að setja markmið fyr-
ir atvinnulífið sem gefa sfjómend-
um og starfsfólki íslenskra fyrir-
tækja tilefni til riýrrar bjartsýni.
Við höfum ýmsa jákvæða þætti
sem benda má á. Stöðugt verðlag
hefur gjörbreytt möguleikunum til
þess að ná áranagri í rekstri. EES-
samningurinn skapar ennfremur
ný tækifæri. En helsti þröskuldur-
inn í vegi fyrir því að ný bjartsýnis-
alda megi fara yíir atvinnulífið er
aö of mörg fyrirtæki em of skuld-
sett. Samkvæmt nýrri úttekt Þjóð-
hagsstofnunar virðist eiginfjár-
hlutfall atvinnulífsins í heild vera
um 17%. Þetta er of lágt. Skuldug
fyrirtæki em ekki til stórræðanna
og stjómendur þeirra horfa fyrst
og fremst inn á við. Rekstraraf-
koma íslensks atvinnulífs er held-
ur ekki í lagi. Hagnaðiu- fyrir
greiðslu tekju- og eignarskatta
virðist einungis hafa verið Ij8% af
veltu í fyrra. Ekki em horfur á
betri afkomu á þessu ári eða hinu
næsta. Eðlileg afkoma væri á bihnu
5%- 6% af veltu sem þá þýddi jafn-
framt umtalsverða hækkun á
tekjuskattsgreiðslum fyrirtækja.
Hagnaðarstig íslensks atvinnu-
lífs er óviðunandi og skuldsetning
íslensks atvinnulífs er líka of þung.
Fyrirtæki, sem þannig er háttað
um, era ekki líkleg til þess að horfa
út fyrir dymar og hvað þá út fyrir
landsteinana. Þess vegna er eðlilegt
að setja sem markmið fyrir at-
KjaUaiiim
Vilhjálmur Egilsson
alþm. og framkvæmdastjóri
Verslunarráðs íslands
vinnulifiö að tvöfalda eigið fé þess
á næstu fimm ámm.
Tvöfalt eigiðfé
- tvöfaldir möguleikar
Við getum ímyndaö okkur hvem-
ig íslenskt atvinnulíf væri betur
sett með tvöfalt meira eigið fé en
nú. Þá væra miklu meiri möguleik-
ar til þess að fjárfesta. Það væru
miklu betri möguleikar til þess að
sækja fram á erlendum mörkuð-
um. Markaðssetning á íslenskri
framleiðslu erlendis er kostnaðar-
söm. Það væm líka betri möguleik-
ar til þess aö leggja fé í hvers kyns
nýjungar.
Islenskt atvinnulíf með tvöfalt
meira eigið fé en nú væri líka mun
tryggari vinnuveitandi. Laun væm
hærri, starfsöryggi meira og
stjómendur væru þá almennt aö
leita eftir nýju fólki í vinnu en ekki
að reyna aö fækka fólki eins og nú.
Tvöfóldun eigin fjár atvinnulífs-
ins á næstu fimm ámm er r^un-
hæft markmið. Lítum t.d. á hluta-
bréfaeign almennings. Hún er ótrú-
lega lítíl eða um 3% af heildareign-
um einstaklinga. í heúd eiga ein-
staklingar 21 milljarð króna í
hlutabréfum sem samsvarar aö-
eins um 80 þúsund krónum á hvem
íslending.
Hlutabréfaeign almennings í ís-
lenskum fyrirtækjum hlýtur að
þurfa að aukast. Það verður meö
einhveijum ráðum að fá fólk til
þess að eyða fé sínu í uppbyggingu
atvinnulífsins. Þess vegna verður
að viöhalda og þróa skattalegar
ráðstafanir sem hvetja fólk til
hlutabréfakaupa. Sérstaklega þarf
að verðlauna áhættu. Fjárfesting í
atvinnulífinu er í eðh sínu áhættu-
söm og margir veigra sér við því
að fjárfesta í hlutabréfum vegna
þess að þau geta hugsanlega lækk-
að í verði. En æskhegt markmið
varðandi framlag almennings til
eigin fjár atvinnulífsins væri að
einstaklingar ættu a.m.k. 40 mihj-
arða í hlutabréfum eftir fimm ár.
Ennfremur hafa lífeyrissjóðir
landsmanna verið afar seinir til við
að fjárfesta í hlutabréfum. Nú eiga
lífeyrissjóðir innan við 2 mihjarða
í hlutabréfum sem er innan við 2%
af heUdareignum þeirra. Eðhlegt
markmið væri 15%. Því þarf að
hvetja lífeyrissjóðina sérstaklega
til þess aö fjárfesta í hlutabréfum.
Annars vegar þarf að styrkja inn-
viði lífeyrissjóðakerfisins sjálfs og
hins vegar þarf að þróa enn frekar
umhverfi hlutabréfaviðskiptanna
t.d. með eflingu Verðbréfaþings.
Hagnaður hreyfiaflið
Hagnaður í atvinnulífinu og sterk
eiginíjárstaöa er líkleg til þess að
hvetja stjórnendur og starfsfólk ís-
lenskra fyrirtækja til mikUla af-
reka. Sífellt skuldabasl í atvinnulíf-
inu hlýtur hins vegar að draga
þróttinn úr þjóðinni. Hagnaðar-
vonin er hreyfiafl atvinnuhfsins og
sterk eiginfjárstaða er getan til þess
að koma nýjum uppgangi af stað.
Vilhjálmur Egilsson
„Það verður að setja markmið fyrir
atvinnulífið sem gefa stjórnendum og
starfsfólki íslenskra fyrirtækja tilefni
til nýrrar bjartsýni.“