Alþýðublaðið - 19.07.1967, Blaðsíða 8

EFTIR WOLFGANG & FISCHER
ALLAN Dulles og Nikita Krust-
jov hittust í september 1959 í
Washington.
— Hl Krustjov, (hafið þér
nokkurn tíma séð einhverjar af
njósnaskýrslum mínum? spurði
Dulles.
— Ég býst við, að við fáum
sams konar skýrslur og sennilega
koma þær frá sömu mönnunum,
svaraði Krustjov.
— Við ættum kannski að vinna
saman? sagði Dulles og glotti og
Krustjov tók strax vei í spaugið.
— Já, við ættum að vinna sam-
an að því að kaupa upplýsingar,
þá þyrftum við ekki að borga
þær nema einu sinni, svaraðj
hann.
Ðulles og Krustjor skiptust á
spaugsyrðum, — aðallega vegna.
blaðamannanna, sem umkringdu
|>ó, en þó að þeir brostu breitt,
vissu þeir að mörg þúsund af
mönnum þeirra háðu leynistríð
hver gegn öðrum og öll heims-
byggðin að veði. — Bandarísku
njósnaliringirnir með CIA í far-
arbroddi gegn njósnahringjum
Rússanna GRU, KGB og MVD og
allir reyna að koma andstæðing-
unum á kné.
★ Njósnatæki Rauða herslns.
Andstætt njósnakerfi Bandaríkj
anna, þar sem skýrslur eru lagð
ar beint fyrir forseta allra njósna
hringanna, þá eru í Sovétríkjun
um þrjár samhliða stofnanir og
þær hafa hver sitt verkefni, sem
alls ekki virði-st eiga neitt skylt
við njósnir, og það starfar undir
stjórn miðstjórnar ráðherranefnd-
ar kommúnistaflokksins.
GRU er njósnahringur Rauða
hersins og hefur verið til jafn
. lengi og varnamálaráðherraforseti
hans. Opinbert starfslið njósna-
hringsins eru hermálaráðunautar,
en þeir hafa það verkefni að
safna upplýsingum um herstyrk
andstæðinganna. En fyrir GRU
starfa líka margir aðrir og marg-
ir þeirra njósnara, sem teknir
voru eftir siðari heimsstyrjöld-
ina voru í njósnahringnum. Meðal
þeirra voru Klaus Fuchs, Rudolf
Abel og Gordon Lonsdale. Njósn-
arinn Richard Sorge vann einnig
fyrir GRU.
Aðalstöðvar GRU, sem njósn-
ararnir kalla ..miðstöðina" eru í
gamalli höll frá barokktímanum
og stendur hún í miðri Moskvu,
við Znamenskyg. 19 og þar vinna
5000 manns í fjórum aðaldeildum,
og hin helzta þeirra stjórnar
njósnum utanlands.
Árið 1953 upplýsti njósnarinn
Ismail Akhmedoff, að innan þess-
arar deildar væru 8 deildir sem
hver sæi um njósnir í vissum
heimshluta: 1. Vestur-Evrópu. 2.
Mið-Austurlöndum, 3. Bandaríkj-
unum og fjarlægu Austurlöndum,
4. tæknivæddum löndum (USA,
I'ýzkalandi, Englandi, Frakklandi
o. s. frv.) eða sæi um glæpastarf-
semi jbamarán, árásir og póli-
tísk morð) og sú 6. sér um breyt-
ingu á pössum og öðrum skjölum,
sú; 7: um gagftnjósnif og sú 8.
um dulmálssendingar
Álitið á GRU hefur alltaf auk-
izt, þar sem þeim varð svo vel
ágengt í síðari heimsstyrjöldinni.
Það var ekkert hreinsað til I GRU
eftir fall Beria og það hefur eflzt
vegna samkeppninnar við systur-
fyrirtæki sitt, KGB.
★ Leyniskjalasafnið,
KGB — nefndin, sem sér um
ríkisöryggi er til staðar í nokkr-
um byggingum í Dsjersjinski.,
Ketneski-, Mos- og Ogarevagöt-
um og er beinn afkomandi tsjek-
unnar. Eins og GRU hefur KGB
J. W. Semitjsastni, foringi. leyni.
lögreglu Sovétríkjanna,
sitt eigið alþjóða njósnanet, en
sér einnig um gagnnjósnir, félags-
njósnir, falsanir. persónurannsókn
ir, ritskoðun, njósnir á landamær-
unum og varðsveitina í Kreml.
Formaður KGB síðan 1961 hef-
ur verið J. W. Semitsjastni.
í aðalstöðvunum, þar sem aðal-
slagæð félagsskaparins er, er öfl-
ugt varðlið. Fólk er varað við
að koma þar í nánd, og þeir sem
aðeins fara fram hjá, lenda í
erfiðleikum.
Helzta deild KGB er fyrir
njósnir i öðrum löndum — INU
og hún hefur umsjón með öllum
opinberum og óopinberum njósn-
urum, sem ekki vinna fyrir GRU.
Sérfræðingurinn David Dallin,
hefur lýst mismuninum á þessum
tveimur stofnunum effirfarandi:
Samkeppnin milli hersins og
• KBG er næstum jafngomul So-
vétríkjunum. Flestir . óttast og
hata KGB, en þar er beitt ógn-
unum, en GRU á að verja land-
ið. Starfsemi KGB beinist að ó-
vinum einræðisins í Sovétrikjun-
um, en starfsemi hersins að óvin-
um utan landamæranna. t hern-
um eru allir, sem á herskyldu-
aldri eru, en starfsfólk KGB er
valið og það hefur sérréttindin,
sem hcldur svipunni yfir höfðum
fólksins.
Samkvæmt því, sem Peter Deri-
abin — sem áður var háttsettur
embættismaður hjá KGB — hef-
ur sagt frá, unnu hjá stofnuninni
árið 1952 3000 manns, aðeins í ut-
anríkisnjósnum og að auki 15
þús. útlendir njósnarar.
KGB hefur yfir að ráða stærsta
leyniskjalasafni yfir afbrot og for
tíð manna. sem nokkurn tímann
Iiefur verið komið upp og óttast
Sovézku njósnararnir lifa
svipuðu lífi og við sjáum
einungis í kvikmyndun-
um, t.d. James Bond.
Samt hætta margir á það
að svíkja. Jafnvel nám-
skeið í ástum geta ekki
unnið upp á móti hinum
stöðugu hreinsunum og
skorti á persónulegu frelsi.
í þessari grein getið þér
lesið um leyniþjónustu
Rússa.
margir þær upplýsingar, sem þar
er að finna.
Fyrstu upplýsingarnar komu í
skjalasafnið á tímum bolsjevikans
Moisej Abramovitsj Trilliser, en
Lenin fékk honum það verkefni
að safna persónulegra upplýsinga
um alla rússneska kommúnista.
Trilliser flutti inn í risastórt hús
á horninu á Machovaja Uliza og
Vosdvisjenka, og brátt hafði hver
sína möppu í skjalasafninu.
Seinna var þessu svo breytt í
allsherjarskjalasafn fyrir njósna-
kerfið. Og skrá var færð yfir mik
inn hóp manna, sem gátu komið
njósnastarfseminni að notum.
Sumarið 1945 fékk skjalasafn-
ið sinn dýrmætasta feng, þegar
jámbrautarvagn kom og í honum
voru upplýsingar, sem höfðu ver-
ið teknar sem stríðsfang í aðal-
stöðvum þýzku öryggislögreglunn-
ar. í skjalasafninu eru nú meira
en 40 milljón kort með upp-
lýsingum um ýmsa menn, afbrot
þeirra, kynferðislíf og fjárhags-
ástæður t. d.
Þriðji njósnahringur í Sovét er
MVD og hann var fremstur áður
en KGB var stofnað, en eftir fall
Beria varð starfsemi MVD lítil og
er það enn.
Höfðingjarnir í njósna-
hoiminum
Eitt helzta vandamál allrar
njósnastarfsemi er inntaka nýrra
manna, því að þar er öryggið í
veði. KGB setur þau skilyrði, að
Andrei Gretsjko marskálkur, sem
áður var yfirmaður Warsjárbanda
lagsins, eftirmaður Maiinovskjs
sem varnarmálaráðherra Sovét-
ríkjanna.
umsækjandi sé þriðji ættliður ætt
ar með óflekkað mannorð. Var-
kárnin er svo mikil, að einnig
er leitað í skjalasafninu að upplýs
ingum um vinkonur eða unnustur
umsækjenda.
En þegar umsækjandinn hefur
komizt í gegn og er kominn í
stöðu eftir erfiðan reynslutíma,
er honum tryggt viðburðarikt lí£
svipað og James Bond lifir.
Andstætt bandarískum njósnur-
um, sem eru venjulegir ríkis-
starfsmenn, er litið á sovézka
njósnarann eins og höfðingja. —
Hann lifh’ velsældarlífi, hefur
glæsilega íbúð, bíla, síma og alls
konar lystisemdir umfram aðra
samborgara sína. KGB-mennirnir
hafa glæsilegan klúbb í Dsjersjin-
skigötu, þeir geta fengið miða að
Bolsjoi-ballettinn, án þess að
fara í biðröð og ýmis fíeiri hlunn
indi hafa þeir, sem aðrir hafa
ekki í Sovét.
Andstæða þeirra eru svo hinir
15 þús. útlendu smánjósnarar, Yf
irmennimir, sem nota sér þá,
kalla þá fyrirlitlega „sjavki", sem
er rússneskt orð, sem merkir
svangir, heimilislausir flækings-
hundar, sém leita sér að æti i
bakgörðum og ruslatunnum. En
það er álRið eitt sterkasta vopn
njósnahringsins að hafa svo þétt
njósnanet á Vesturlöndum. Ef að
reyndur njósnari hefur stjórn á
smánjósnurunum verður kostnað-
urinn vegna starfs þeirra tiltölu-
lega lítill. Þeir útvega nothæfar
upplýsingar og eru að minnsta
kosti plága fyrir gagnnjósnir í öðr
um löndum.
Þó að rússneski njósnarinn lifi
cfnahagslega góðu lífi, er líf hans
þó erfiðara en njósnara á Vestur-
)öndum. Hann á í stöðugri sam.
keppni við aðra í njósnahringn-
um og samvinnan er slæm. Aginn
er óskaplegur og hver maður vinn
ur einn og berst um að komast
hærra í metorðastiganum.
Og hér er ástæðan til þess, að
svo margir svíkja og leggja sig í
þá hættu að KGB komi fram
hefndum og þeir eru í eilífri lifs-
hættu.
Foringjar Sovézku leyniþjónust-
unnar halda sínum mönnum í
klemmu af alls konar reglum, sem
hindra persónulegt frelsi þein-a.
Þús. skrifstofumanna í Moskv-
u fylgjast með öllu, allt að litn-
um á bílnum, sem njósnari kaup-
ir sér. Og þó að njósnararnir lifi
i munaði, lifa þeir einnig í stöð-
g 19. júlí 1967
ALÞÝÐUBLAÐIÐ