Alþýðublaðið - 07.05.1967, Blaðsíða 11

Sunnudags ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7. maí 1967
11:
VELFERÐ ALDRAÐRA
Frh. úr opnu.
heim. Hefi ég erlendis talað við
þá, er fengu mat sendan heim og
luku þeir mikiu lofsorði á hve
hentugt þetta fyrirkomulag væri
og maturinn góður og eru nú mikl
ar nýjungar í geymslu tilbúins mat
ar t.d. í Svíþjóð. Hinir öldruðu
mennsku og matartilbúningi þann
ig að heilsufarslega sé fullnægj-
andi, heldur sætta sig oft við
einföldustu máltíðir. Stórt eldhús
ibúið fuilkomnustu tækjum, gott
Siráefni í matinn, rétt samsetn-
ing hans, heimsendur til hinna
öldruðu mundi hér á landi, sem
annarsstaðar létta mjög hinum
öldruðu að dveljast í heimahúsum.
Líka mætti e.t.v. semja við elli-
Iheimili eð'a hæli um matartilþún-
ing t.d. held ég að DAS gæti sinnt
að miklu leyti þessu hlutverki í
Reykjavík.
Margt fleira í sambandi við
heimilishjálpina kemur að miklu
gagni, t.d. fótsnyrting. Ótrúlega
margir aldraðir þurfa á fótsnyrt-
ingu að haiua, einkanlega konur.
í>að hefur vakið athygli erlendis,
ihvað fótsnyrting hefur aukið bæði
líkamlega og andlega vellíðan
áldraðra ótrúlega mikið. Hársnyrt-
ing hefur líka mikla þýðingu fyrir
aldraða, bæði karla og konur.
Stoftianir a.m.k. í Reykjavík og
söfnuðir hafa veitt slíka þjónustu,
sem þessa, en í of smáum stíl.
Þessi 2 atriði virðast okkur ekki í
okkar daglega lífi í starfi og önn,
veigamikil en fyrir hina öldruðu
líta þessi mál, sem fjölmörg önn-
ur, allt öðru vísi út, það hefur
reynslan sýnt. Ég mun nú drepa á
nokkur atriði til viðbótar, þau
virðast ekki öil stórvægileg en öll
saman hafa þó gert sitt til að
fólk haldi áfram að dveljast í
h.eimahúsum, þó aldrað sé og uni
hag sínum vel þó vinnudegi sé
lokið, tekjur fari lækkandi og
heilsan ekki upp á það bezta.
Erlendis er það algengt, að ýms
félög og þá oft kirkjusöfnuðir,
skipuleggi heimsóknir til aldr-
aðra í sókninni, heimsóknir er
verða oft báðum aðilum til ham-
ingjuauka og vináttu. Heimsækj-
andinn er ólaunaður, en kemur og
les fyrir hinn aldraða, rabbar við
hann og fer e.t.v. í smá sendiferð-
ir fyrir hann. En þessi starfsemi
verður að vera skipulögð og ekki
má valda hinum aldraða vonbrigð-
um, með því að kasta til hennar
höndunum. Ýmiskonar aðstoð,
hjálpsemi og fyrirgreiðsla léttir
hinum aldraða lífið og einmana-
kenndin, sem oft fylgir háum aldri
verður ekki eins ríkjandi.
Skemmtiferðir við vægu verði
eru ánægjulegar fyrir þann er
ekkert ferðast annars, þó þær
væru ekki nema einn dag þá nýt-
ur hinn aldraði endurminninganna
oft betur og lengur en hinir yngri.
Útbreidd er sú skoðun að hinn
aldraði, sem hættur er daglegum
störfum, þurfi ekki á sumarleyfi
eða sumarskemmtiferðum að
halda, en ég held að nágranna-
þjóðir okkar eigi og reki sumar-
gistihús fyrir aldraða, suður við
Miðjarðarhaf.
Hinir öldruðu geta greitt fyrir
sig eins og aðrir og ekki síður.
Enda ekki um lúxusferðir að ræða,
heldur hressingar- og hvíldarferð-
ir.
Sérstakar leikhússýningar og
kvikmyndahúsaferðir eru skipu-
lagðar af velfarnaðarnefndum
aldraðra, við vægu verði og fríar
ferðir með strætisvögnum a.m.k.
^ dkvecjium tíma dags, þegar
minnst er af öðrum - farþegum.
Hinir öldruðu nota þá ferðirnar
til að sjá sig um í borgunum og
fylgjast með lífi þeirra.
Tómstundaheimili eru opin og
oft mikil þátttaka í allskonar tóm-
stundaiðju og föndri og ekki skal
gleyma iþrótia< 'og leikfimiæf-
ingum fyrir aldraða. Ég varð nokk
uð undrandi en jafnframt glaður
er ég kom í leikfimisal, þar sem
nokkrir tugir aldraðra voru við
léttar leikfimiæfingar og enginn
yngti en 65 ára.
Eitt af vandamálum aldraðra
er að fá vinnu við sitt hæfi. Rann-
sóknir er gerðar hafa verið erlend
is sýna, að ef aldraðir eru við
sæmilega heilsu óska margir þess
að fá að halda áfram starfi en e.
t.f.v. ekki fullan vinnudag og helzt
létt störf. Hér á landi er næg at-
vinna handa öllum er geta og vilja
vinna og er æskilegt bæði vegna
hinna öldruðu og svo þjóðhags-
lega, að vinnugeta aldraðra, þó
takmörkuð sé, verði hagnýtt, en
þeir þurfa að hafa tækifæri til að
velja vinnu hver við sitt hæfi en
verður eigi ætíð gripin, þar sem
slík vinnumiðlun er ekki til hér-
iendis. Ég tel mjög aðkallandi að
einhver aðili taki að sér að skipu
leggja vinnumiðlun fyrir aldraða
og hefur lengi verið nauðsynlegt.
Ég hefi rakið ýmislegt er gæti
orðið til þess að hinir öldruðu
þurfi síður á hælisvist að halda
og gætu dvalizt í heimahúsum.
Það er miklu betra fyrir andlega
heilsu hinna öldruðu að dveljast í
heimahúsum og miklu ódýrara fyr
ir þjóðfélagið. Nokkru má því
kosta til að ná þessu takmarki og
oft þarf ekki annað til en að ein-
hver ,taki að sér að skipuleggja
þetta starf og koma þar margir
aðilar til greina en eðlilegast er
að sveitarfélög hafi forgöngu um
þessi mál, hvert í sínu umdæmi.
Upplýsingastarfsemi fyrir hina
öldruðu er nauðsynleg, t.d. er það
svo í Kaupmannahöfn, að nokkru
fyrir lífeyrisaldur fær hlutaðeig-
andi senda bæklinga, þar sem við
horfin eru rædd. Hinir færustu
læknar skrifa greinar, hver á sínu
sviði, um breytingar þær á heilsu-
fari er fylgja háum aldri og vara
við vissum hættum. Sálfræðingar
og félagsráðgjafar ræða út frá
sínum sjónarmiðum. Allt er gert
til að gera hinum aldraða grein
fyrir hvar hann stendur og hvern-
ig hann geti helzt notið lífeyris-
aldursins sem hamingjusamur með
limur þjóðfélagsins, þó aldurinn
sé að færast yfir hann. Með réttri
afstöðu til tilverunnar, bíði hans
mörg hamingjurík og góð ár.
Sett hafa verið á pappír 6 grund
vallaratriði, sem talin eru nauð-
synleg til þess að lífeyrisaldurinn
verði hamngjusamur og eðlilegur.
1. Góð heilsa.
2. Nægilega góður fjárhagur, þ.e.
að tekjur nægi fyrir meiru en
brýnustu lífsnauðsynjum.
3. Góð íbúð.
4. Nægilegt og gott samband við
annað fólk.
5. Eitt eða fleiri áhugamál, sem
virkilega grípa hinn aldraða.
6. Uppbyggileg og jákvæð lífsvið-
horf.
Ég hefi í stórum dráttum rakið
viðhorf til þeirra aldraðra er dval-
izt geta í heimahúsum, og skal
næst víkja að stofnunum fyrir
aldraða og þá fyrst að elliheim-
ilum.
Elliheimili ættu ekki að vera
stórar stofnanir, heldur frekar
stór heimili. Þar eiga ekki aðrir
að dvelja en þeir, sem geta verið
á ferli, geta klætt sig sjálfir og
matazt og eru andlega heilbrigðir.
Elliheimili á ekki að vera sjúkra
hús eða bera keim af því og á
ekki að taka á móti fleiri en um
40 heimilismönnum og ættu allir
að hafa sér herbergi en hjón þó
tvö samliggjandi herbergi. Það er
andleg misþyrming á manni, að
vera neyddur til að dveljast í her-
bergi með öðrum e.t.v. í mörg ár,
án þess að nokkuð sé þeim sam-
eiginlegt annað en hár aldur. Að-
gangur að eldhúsi t.d. til að hita
sér kaffisopa, er til mikilla bóta.
Hver hefur sinn smá skáp. Hús-
næði elliheimila má ekki vera of
þröngt og mjög æskilegt er að
tómstundaherbergi séu til stað-
ar þar, sem dvalargestir geta unn-
ið part úr degi, bæði til að stytta
sér stundir og til að vinna sér inn
aukaskilding. Líka geta dvalar-
gestir hjálpað til við rekstur elli-
heimilisins. Samkvæmissalur er
nauðsynlegur þar sem dvalargest-
ir geta haldð upp á tyllidaga, en
annars notaðir fyrir almennar
samkomur, guðsþjónustur, sjón-
varp, útvarp og bókaútlán.
Gott er að hafa eitt eða tvö
sjúkrarúm, vegna þeirra er veikir
verða í stuttan tíma, því þá þarf
ekki að flytja sjúklinginn burtu,
en ef um lengri veikindi er að
ræða, er bezt fyrir heimilið og hinn
sjúka að fara á sjúkrahús eða
hjúkrunarheimlii.
Bygging fullkominna sjúkra-
húsa er mjög dýr en búast má við
að með þeirri aldursbreytingu
þjóðarinnar, sem í vændum er,
taki hinir öldruðu fleiri og flelri
sjúkrarúm á fullkomnu sjúkrahús-
unum. Nauðsynlegt er að gera sér
ljósa grein fyrir þessu atriði og
að þeir er með þessi mál fara,
finni leiðir til úrbóta. Á Norður-
löndum er mikið um það rætt og
skrifað og stefnan er sú að koma
hinum öldruðu svo fljótt á fæt-
ur, sem mögulegt er og reyna að
endurhæfa svo, að hlutaðeigandi
geti klætt sig sjálfur, snyrt, borð-
að án hjálpar og gengið um. Enn-
fremur er mikið lagt upp úr alls
konar föndri, sem þáttum í endur-
hæfingunni. Ef sjúkrahús nær á-
rangri er um þrennt að velja fyr-
ir hinn aldraða eftir að hann er
útskrifaður af sjúkrahúsinu.
a) að flytja heim til sín.
b) að fara á elliheimili.
c) au. rara á hjúkrunarheimili.
Hver leiðin verður, fer auð-
vitað eftir heilsufari og féfagsleg-
um aðstæðum. Það þykir ekki
góð stefna að hafa undir sama
þaki elliheimili, þar sem dvalar-
gestir eru frískir og hjúkrunar-
heimili, þar sem sjúklingar dvelj
ast, þó menn neyðist e.t.v. til þess,
til að bjarga vandræðum.
Elliheimili líkist þá meira og
meira sjúkrahúsi og er það talið
hafa skaðleg áhrif á andlega^
heilsu dválargesta elliheimilisins
og talið ómannúðlegt að láta heil-
brigða aldraða umgangast stöðugt
sjúka aldraða, eða láta sjúka aldr-
aða hafa útsýni yfir kirkjugarð.
Loks vil ég minnast á þá aldr-
aða, sem eru elliærir. Oft valda
þeir miklum erfiðleikum, bæði
þeir er dveljast í heimahúsum og
eins á elliheimilum og valda oft
truflunum. Nauðsynlegt er að
finna þessu fólki samastað — ekki
á geðveikrahælum — helzt á sér-
stakri stofnun eða deild fyrir fólfc
þetta eingöngu. j
Lokaorð
Allt þetta mál — velferðarmál
aldraðra — er stórt og yfirgrips-
mikið og verkefni fyrir fjölda sér-
fróðra manna. Ég hefi viljað, í
stórum dráttum, drepa á alla
helztu þætti þess, án þess að ræða
nokkurn þeirra ítarlega. Uni
hvern þátt þess mætti tala miklu
lengra mál, en þessar hugleiðingar
hefi ég sett saman til að vekja
athygli á verkefninu og sýna fram
á að við höfufh skyldur við hina
öldruðu og erum enda sjálf á sömu
leið.
Það ætti að vera keppikefli
þess velferðarþjóðfélages er við
búum í, að gpra það er í þess
valdi stendur, til að skapa ham-
ingjuríkari efri ár fyrir þegna
sína.

IRLANDSKYNNING
Ferðaskrifstofan Lönd & Leið-
ir gengst fyrir írlandskynningu
bæði í Reykjavík og víðar nú í
vikunni. í því tilefni hafa írskir
þjóðlagasöngvarar The Dragoons
komið hingað og munu skemmta
og kynna írsk þjóðlög, einnig
verða kvikmyndasýningar og írska
kaffið verður borið fram á þeim
stöðum, er kynningin fer fram,
en í því er kaffi, írskt viskí,
þeyttur rjómi o. fl.
írlandskynningin verður á Ak-
ureyri í dag, á Norðfirði föstu-
dag, í Keflavík á sunnudag og
í Reykjavík, á Hótel Sögu, — á
sunnudagskvöld.
Nú í sumar munu um 600
manns fara á vegum ferðaskrif-
stofunnar L&L til írlands í 4
leiguferðum með Rolls Royce
flugvélum Loftleiða. í fyrstu ferð-
ina fer Karlakór Keflavíkur, sem
mun taka þátt í alþjóða kóramótf
í Cork, í næstu ferð nemendur
Flensborgar.sVólans í Haíþart
firði, í þriðju ferðina, skátar o.
fl. og í fjórðu ferðina bændur.
írsku þjóðlagasöngvararnir,
sem skemmta á írlandskynning-
unni, hafa skemmt' víða í heima-
landi sínu og einnig í Englandi,
en Island er fyrsta landið, sem
þau heimsækja utan þess.
Aglýsingasími Alþýðubiaðsins er 14906