Alþýðublaðið - 12.06.1968, Blaðsíða 7

B
ÓEIRÐUNUM í RÍKI DE GAULLES ER NÚ LOKIÐ AÐ SINNI, EN...
Maíbyltingrin er hún kölluö í Frakklandi. Ungrlingauppreisnin
væri kannsk’i meira réttnefni. Því aö leiti maöur að einhverjuml
vísbendingum varðandi þá óvenjulegu atburði, sem gerzt hafa
í Frakklandi síðan 3. maí, þá sézt, að það eru kynslóðaskipti, sem
ráða. Það hefur nefnilega komlö í ljós, að upprcisn háskólastú-
denta og menntaskólanema gegn háskólum og fræðslukerfi hefur
ósjálfrátt öðlazt stuðning unglinga úr öllum þjóðfélagsstéttum.
Verulega hluta skýringarinnar á liinum óvenjulegu verkföllum
er líka að finna meðal h'inna yngri vcrkamanua. Og við götu
virkin í Latínuhverfinu var ekki bara að finna stúdenta, heldur
unglinga af öllum stéttum Parísarborgar.
Það, sem stúdentar og mennta
skólanemar gera uppreisn gegn,
eöa ,,draga í efa“, eins og það
iieitir í Frakklandi, er sjálft,
franska þjóðfélagskerfið. Til
þess að skilja þessa uppreisn,
verða menn að gera sér ljóst,
að franskt þjóðfélag hefur borið
mjög keim af ,,æðsíu-manna-
stjórn". De Gaulle og stjórn
hans eru öfgafull útgáfa af hinni
gömlu, frönsku erfðavenju. En
það er hægt að finna þessa af
stöðu í öllu hinu franska samfé
lagi: kaþólsku kirkjunni, kommú
nistaflokknum, háskólanum, at
vinnulífinu og jafnvel í lieimilis
lífinu.
Saga Frakklands hefur verið
eilífur jafnvægisleikur milli,
eða freisting til öfganna tveggja:
hinnar ströngu reglu, sem svo
auðveldlega leiðir til einræðis,
og hinnar frjálsu þróunar, sem
svo auðveldlega loiðir til glund
roða. Stjórn De Gaulle hefur ver
ið tímabil strangrar reglu. Hún
hefur skapað mörg pólitísk vanda
mál og mörg mannleg vandamál
líka. Veigamesta vandamálið er
það, að það er erfitt fyrir iðnað
arþjóðfélag í svo örum vexti, sem
Frakkland er, að starfa innan
svo þröngs og óþjáls forms.
Gaullistar hafa, vegna sjálfrar
persónu de Gaulles, í vaxandi
mæli losað sig við öll eðlileg
millistig lýðræðisins, og þar með
bundið endi á umræður milli
þeirra, sem stjórna, og þeirra,
sem stjórnað er. Þetta hefur ver
ið upplýst einveldi, og nú er það
sem sagt sprungið.
Þegar svo námsmenn gerðu
uppreisn gegn hinum stirðnuðu
'formum innan fræðslumálanna
og tóku í sínar hendur skóla og
háskóla til að brjóta kerfið nið
ur, þá skildu milljónir unglinga
ósjálfrátt hvað um var að ræða.
Þegar svo orðið „bylting" var
notað um það, sem var að ger
ast, þá komst fyrir alvöru hreyf
ing á öll frönsk ungmenni.
Það, sem athyglisverðast hef
ur verið í öllu þessu, hefur verið
að virða fyrir sér hvernig allt
hefur hristst á grunni sínum.
Auðvitað de Gaulle og stjórn
hans, Þar var að sjá merki trufl
unar alls staðar. En þeir voru
ekki einir á báti. Hitt stórveldið
í frönsku samféiagi, komroúnista
flokkurinn og verkalýðssamband
hans CGT, var með öðru móti
og öðrum orðum alveg jafn trufl
að og reyndi æðislega að ná tök
um á hlut, sem engin tök fuiid
ust á. Menn upplifðu það nú að
sjá stjórnmálaflokk, sem í heil-
an mannsaldur hefur kallað sig
byltingarflokk, taugaóstyrkan og
oft bálreiðan, ásaka unglingana
um ábyrgðarleysi og ævintýra-
mennsku, er þeir höfðu kallað
fram byltingarástand. Með öll-
um kraftj skipulags síns beindi
kommúnistaflokkurinn svo verk
föllunum inn á algjört launa-
svið, í örugga fjariægð frá ungl
ingunum, sem einnig innan sam
taka launþega ógnuðu með því
að ráðast fram undir slagorðum,
eins og „Leyfið oss að efast. Veit
ið okkur þátttöku, sjálfstjórn,
verkalýðslýðræði."
Hinir vinstri flokkarnir í
stjórnarandstöðunni, eins og
Vinstrisambandið með sína sósía
lista og radíkal-sósíalista og grúi
velþenkjandi smáhópa, voru bara
hreint ekki með. Þessi óstöðv-
andi bylgja náði jafnvel inn í
kaþólsku kirkjuna. Þannig stigu
tveir unglingar í stólinn í lítilH
sveitakirkju og héldu fram, að nú
yrðu menn að fara að taka orð
Krists alvarlega. Sennilega hef-
ur ekki sézt meira undrandi söfn
uður þar síðan sóknin tók kristni.
En allt á nú sennilega eftir að
verða rólegt aftur á yfirborðinu,
því að þrátt fyrir sín hörðu orð
fyrir hvítasunnu virðist de Gaulle
hafa ákveðið að fara varlega a. m.
k. til að byrja með.
En unglingarnir vii'ðast ekkert
bangnir við hörð orð forsetans
og hlæja liáðslega að hinum
skelfdu foreldrum sínum, sem
fóru strax í biðröð að ná í benz
ín, þegar það fékkst aftur og óku
beint út úr borginni. Og verka
mennirnir fá'st enn ekki til að
hefja störf, þótt verulegar kjara
bætur hafi fengizt.
Og nú eiga að fara fram kosn
ingar 23. júní. De Gaulle hefur
möguleika á að fá meirihluta að
nýju, en það er engan veginn
víst. And-kommúnisminn er nú
básúnaður um hátalara um allt
land. Og það getur skelft fólk íil
að skipa sér um de Gaulle.
En þessi nýja áróðurslína er al
gjört aukaatriði. Hafi nokkur
bjargað de Gaulle í glundroða
siðasta mánaðar, þá ei'u það ein
mitt kommúnistar. Þessi áróður
getur leiit af sér meiri erfiðleika
en de Gaulle hefur gert sér grein
fyrir. Hann leiðir til óhugnan-
legs klofnings í landinu og hefur
í för með sér nýtt móðursýkis
kast á tírnum, þegar enn ríkrr
spenna. Verstir af öllum eru þó
ef til vill „aksjónshópar" gaul-
lista, sem nú koma alls staðar
fram á sjónarsviðiö og lenda í
átökum við aðra hópa.
En það er annað, sem er veiga
meira. Fyrst og fremst hver verð
ur þróunin í frönsku þjóðfélagi
framvegis. Alljr tala um umbæt
ur, upprcisn unglinganna hefur
a. m. k. leitt til þess. Allir skilja,
að umbætur í frönsku þjóðfélagi
eru nauðsynlegar í átt til meiri
sveigjanleika, meira raunveru-
legs lýðræðis jafnt í stjórnmál-
um, á vinnustöðum sem í al-
mennu lífi landsins. Slagorð stú-
. dcntanna eru nú á hvers manns
vörum, alls staðar heyrist krafan
um stjórn vcrkamanna á Verk-
smiðjum og lýðræði á vinnu-
stað, um sjálfstjórn og sjálfstæði
skóla og háskóla.
Og hvað skeður svo, ef de
Gaulle skyldi halda meirihlut-
anum? Jafnvcl hann talar um
umbætur, og sjálfsagt meinar
hann það, því de Gáulle er gáf-
i
de Gaulle.
aður. En hitt er annað mál, hvort
hann GETUR komið fram með
umbætur. Allar tilfinningar
hans stríða geng slagorðum stú
dentanna. Hann er 77 ára gamall
og steyptur í hinu gamla franska
móti og hefur algjörlega „hierar
kískar“ hugmyndir um manninn
og þjóðfélagið.
Það er á þessu sviði, sem mað
ur finnur til óróa varðandi fram
vinduna í Frakklandi. Umbætur
verða að koma. Og vegna þess
hve maður hefur litla trú á, að
de Gaulle geti komið á umbót
um, óttast maður ný átök. í byrj
un átakanna að þessu sinni virt
ist vandamálið standa þannig: de
Gaulle verður að segja af sér eða
koma á einræði. De Gaulle
tókst að koma sér úr vandanum.
En vandamálið kernur aftur, því
það er tuttugasta öldin með
sinni iðnmeriningu, sem nú er
að brjóíast fram í Frakklandi.
De Gaulle lokar fyrir þessa þró
un. Og í þeim átökum, sem und
þetta orðið mörgum Frökkum
ljóst, og því hefur de Gaulle
anfarið hafa átt sér stað, hefur
ekkj sömu tök og hann haíði fyr
ir 3. maí s. 1.
Aðalrök de Gaulles í kosninga
baráttunni verða sem sagí and
kommúnismi, því það eru ósköp
fáir Frakkar, og þar á. meðal ungl
ingarnir, sem vilja stjórn undir
forustu franska kommúnista-
flokksins. Annað mál er sósíalist
isk lýðræðisstjórn, þar sem
kommúnistar léku "aðra fiðlu. En
franskí kommúnistaflokkurinn
er eitthvað það íhaldssamasta,
sem til er, nema ef til vill al-
banski koihmúnistaflokkurinn.
Ef sá flokkur og þeir menn, sem
honum stjórna, skyldi fá lykilað
stöðu í landinu, má reikna mcð
frekari átökum. Því að flokkur
inn og þeir loka einnig fyrir inn
reið tutugustu aldarinnar í
Framhald á 14. siðu.
Verkfallsmenn í Renault-bílasmiðjunum, meðan ólgan rels sem hæst í Frakklandi á dögunum.
12. júní 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
8M mfi?