Dagur - 05.04.1934, Blaðsíða 3

36. tbl.
DAGUR
103
Samvinnaii dafnar
Nokkuð er síðan að Kaupfélag
Reykjavíkur var stofnað í höfuð-
staðnum. Var ekki vanþörf á
slíkri starfsemi þar, enda sýnist
félagið og starf þess ætla að
dafna vel. Formaður félagsins er
Eysteinn Jónsson, skattstjóri, en
kaupfélagsstjórinn er Helgi Lái’>*
usson frá Kirkjubæjarklaustri.
í fyrravetur var byrjað á bygg-
ingu sölubúðar félagsins, og var
hún opnuð til afnota 1. júní s. 1.,
þangað til hafði félagið aðeins
haft með höndum pöntunarstarf-
semi. Frá því að sölubúðin tók til
starfa og þar til um nýjár, jókst
salan eðlilega mikið, félagsmönn-
um fjölgaði, og viðskifti utanfé-
lagsmanna færðust nokkuð í vöxt.
Um vörusölu hagar félagið sér
líkt og önnur kaupfélög, vöruverð
þess er hið sama og almennt
gangverð í bænum, en á síðastl.
ári greiddi það félagsmönnum
sínum 10% af viðskiftaveltu
þeirra í tekjuafgang. Auk þess
lagði það 3% af vörusölunni í
sjóði. Raunverulega eru það því
13% af fé því, sem félagsmenn
kaupa nauðsynja sínar fyrir, er
kaupa nauðsynjar sínar fyrir, er
þeir fá aftur í útborguðum tekju-
afgangi og sem þeir leggja í sjóði
félagsins, og nemur það því, að
hver fjölskylda fær sem svarar
eins mánaðar úttekt ókeypis með
því að verzla við félagið.
Brauðgerð og brauðsölubúð
starfrækti félagið allt sl. ár. Hafa
félagsmönnum verið seld brauðin
með 15% undir venjulegu gang-
Landsfundur
bænda.
(Frh.).
Eftirfarandi tillögur voru sam-
þykktar á fundinum um fram-
leiðslu bændanna.
1. Loðdýrarækt.
Fundurinn telur nauðsynlegt að
koma á eftirliti með innflutningi
á refum, þannig, að ekki séu flutt
inn nema 1. flokks dýr, og að
haldnar séu sýningar á innlend-
um dýrum og verðlaun veitt þeim,
sem skara fram úr.
2. Tilraunir með erlent sauðté.
Fundurinn skorar á næsta Bún-
aðarþing að taka til rækilegrar
athugunar tilraunir þær, sem nú
er verið að gera með erlend sauð-
fjárkyn og beina þeim tilraunum
inn á þær leiðir, er til mestra
hagsbóta horfa.
3. Alifuglarækt.
Fundurinn skorar á Búnaðar-
félag íslands að hefja sem fyrst
gagngerða leiðbeiningastarfsemi
fyrir alifuglaræktina í landinu.
4. Skipulagsmál.
Fundurinn telur nauðsynlegt að
meiri verkaskifting sé innan
þændastéttarinnar í framleiðslu,
í höfuðstaðnuoi.
verði í bænum, og hefir brauð-
gerðin gengið mjög vel.
Mjólkursölu til félagsmanna
sinna hefir félagið einnig haft
með höndum allt sl. ár. Verð
mjólkurinnar var 36 aurar lítrinn
eða 10% undir venjulegu gang-
verði.
Á aðalfundi félagsins, sem
haldinn var seint í febrúar, var
samkv. skýrslu formanns vara-
sjóður þess orðinn hátt á 7. þús-
und kr., en peningar yfirfærðir
til næsta árs rúm 4 þús. kr.
Stofnsjóður félagsins, er það not-
ar sem veltufé, var á 14. þús. kr.
Félagið hefir í hyggju að færa
út starfsemi sína á þessu ári og
hefja verzlun með skófatnað og
vefnaðarvöru.
Tala félagsmanna var nýlega
um 150 og fer þeim stöðugt
fjölgandi. Reykvíkingar hljóta að
átta sig á því ekki síður en aðrir
landsmenn, að þeim er hagur að
því að verzla við kaupfélag og
hafa samvinnu um verzlun. Þeim,
sem eru sjóndaprir í þessu efni,
kennir reynslan smátt og smátt.
í stjórn félagsins eru Eysteinn
Jónsson, skattstjóri, Hannes Jóns-
son, dýralæknir, Árni Benedikts-
son, bókari, Pálmi Hannesson,
rektor og Theodor Líndal, lög-
fræðingur.
Allar horfur eru á, að Kaupfé-
lag Reykjavikur eigi mikið og
nýtilegt verkefni fyrir höndum að
vinna í höfuðstað landsins. Sam-
vinnuakurinn er þar enn óplægð-
ur að mestu. Nú er sú plæging
hafin.
stjórn Búnaðarfélags fslands að
leggja fyrir næsta Búnaðarþing
tillögur um að safnað verði í eina
heild lýsingum að staðháttum í
hverju héraði landsins, er hafa
mætti til stuðnings ákvörðunum
til umbóta landbúnaðinum.
7. Garðrækt.
Með því að bersýnilegt er, að
garðrækt sveitanna og notkun
þeirra á garðamat er ekki nema
vísir, víðast hvar, á móti því, sem
verið gæti og heppilegt væri,
jafnt frá sjónarmiði afkomu sem
hollnustu, þá skorar fundurinn á
Búnaðarfélag íslands og Búnað-
arsamböndin aö leggja enn aukna
áherzlu :
1. Aukning kartöfluræktar,
rófnaræktar og næpna.
Að ganga fast fram í því að
2. Ræktun sumargrænmetis,
káltegunda o. fl. garðávaxta sé
tekinn upp sem fastur liður I
framleiðslu hvers sveitaheimilis,
eftir því, sem náttúru- (og mark-
aðs) skilyrði eru til.
Að beita sér fyrir að
3. Aukinn sé styrkur til aukn-
ingar garðræktar, miðaður að
nokkru við aukið flatarmál garða,
en að nokkru við aukna uppskeru.
4. Alþýðu manna í kaupstöðum
og sveitum sé gefinn kostur á að
læra sem fyrst einföldustu að-
ferðir til matreiðslu þeirra garð-
ávaxta, sem menn hafa ekki van-
izt fram að þessu, en telja verð-
ur sjálfsagt að framleiða.
5. Koma alþýðu manna til sjáv-
ar og sveita á það að nota alls-
konar inlendan garðmat að sínu
leyti ekki síður en aðrar vestræn-
ar menningarþjóðir.
HRAÐFRYSTISTÖÐ
^lngólfs G. S. Espholin.
Það mun mörgum hafa þótt
miklar og góðar fréttir, þegar
það kvisaðist, að Ingólfur G. S.
Esphólín hefði með nýrri aðferð
í sérstakri hraðfrystivél, er hann
hefir sjálfur upp fundið, komizt
upp á, að frysta skyr, án þess að
það missti nokkuð í gæðum, er
það aftur þiðnaði.
Ingólfur hefir nú sett á fót
frystistöð í Reykjavík, þar sem
hann hraðfrystir ýms íslenzk
matvæli og sendir þau síðan á
markað víðsvegar út um lönd.
Eg undirritaður hefi nýlega
getað sannfærzt um, að hér er
ekki um neitt skrum að ræða. Eg
hefi bæði séð og bragðað vörur
þær, sem frá frystistöðinni koma
— og eg hef fundið að þær eru
alveg framúrskarandi góðar.*
í fyrsta lagi er frágangurinn
hinn allra þokkalegasti — allt er
innvafið í hvítan pappír hvað
fyrir sig, harðfrosnar skyrkökur,
ísuhrogn, þorskur, heilagfiski o.
s. frv. — allt girnilegt til átu,
jafnvel án frekari matreiðslu,
nema þeirrar, að þýðast upp við
hægan hita nokkra stund.
Gerlafræðingurinn Níels Dun-
gal og efnafræðingurinn Trausti
ólafsson, hafa báðir haft mat-
væli Esphólíns, en einkanlega
skyrið, til vandlegrar athugunar,
og votta þeir báðir, að eftir að
minnsta kosti sex vikna geymslu,
liefir frystingin engan skaða gert,
hvað bragð og efnasamsetning
snertir.
Það getur enginn að svo stöddu
sagt fyrir, hve feykilega þýðingu
þessi uppgötvun og þessi djarfa
framtakssemi Esphólíns kann að
hafa fyrir afurðasölu lands vors.
En sennilegt má telja, að hér
sé ekki einasta fundinn auðnuveg-
ur fyrir Esphólin sjálfan, heldur
fyrir landsmenn alla á komandi
árum, en þó sérstaklega fyrir þá,
sem framleiða íslenzk matvæli.
Þökk sé honum fyrir og njóti
hann heill handa.
Akureyri 3. apríl 1934.
Steingrímur Matthíasson.
Nýlega eru tvær rafmagnsveit-
ur fullgerðar í ólafsfirði, á Kleif-
um (Gunnólfsá) og Þóroddsstöð-
um.
Báðar þessar stöðvar voru
byggðar síðastliðið haust og áttu
að fullgerast þá, en sökum þess ó-
happs, að stærri rafvélin fór í
sjóinn við uppskipun í ólafsfirði,
varð að fá nýja vél og tók það
langan tíma.
Rafmagnsveita Gunnólfsár er
42 hestöfl að stærð og nota 6 hús
rafmagn frá henni til ljósa, suðu
og hitunar. Stöðin hefir kostað
samtals 21 þús. kr. eða 500 kr.
hvert hestafl, að öllu leyti full-
* Mér er ljúft að geta um þetta borið
sama vitni og Steingrímur læknir.
S. Halldórs frá Höfnum,
með tilliti til þess, að í sumum
héruðum eða landshlutum er t. d.
ódýrara að framleiða mjólk en
kjöt o. s. frv.
Skorar fundurinn á Búnaðarfé-
lag íslands að hefja þegar rann-
sókn í þessu efni í sambandi við
markaðsskilyrði og veita bændum
um þetta upplýsingar og leiðbein-
ingar.
5. Sjálfsbjörg bænda.
Þar sem sýnilegt er að þröng
er fyrir dyrum hjá bændum með
sölu á framleiðsluvörum þeirra,
skorar fundurinn mjög eindregið
á alla bændur landsins, að reyna
að bæta afkomu sína með því að:
1. Minnka framleiðslukostnað
með bættum búfjárstofni, ódýrari
heyöflun og samvinnu.
2. Lifa sem mest á heimafeng-
inni fæðu með því að auka garð-
yrkju, hafa nóga mjólk, gera
meira að heimilisfæðu það kjöt,
sem verðlítið er til sölu, og spara
kaup á erlendum matarföngum
og munaðarvörum.
3. Efla heimilisiðnað á fatnaði
og allskonar húsmunum.
4. Vanda sem mest alla fram-
leiðslu, og á þann hátt vinna að
því, að söluvara þeirra komist í
sannvirði á markaðinum.
6. Byggðalýsing.
Landsfundur bænda skorar á
8. Sútun skinna.
Fundurinn skorar á búnaðar-
samböndin að gangast fyrir því,
að fá menn til þess að læra sút-
un skinna til heimanotkunar.
9. Vátrygging kynbótagripa.
Fundurinn skorar á ríkisstjóra
og alþingi að stuðla að því, að
sauðfjáreigendur geti fengið vá-
tryggingar á verðháum einstak-
íingum af erlendum sauðfjár-
kynjum, sem keyptir eru til fram-
leiðslubóta.
Andi íhaldsins.
Að hætti annara íhaldsblaða
ver »Islendingur« hneyksli þau,
sem gerzt hafa í bönkunum að
undanförnu. Blaðinu finnst ekk-
ert athugavert við það, þó gefnar
séu út ávísanir á enga innieign.
öllum öðrum en þjónum íhaldsins
finnst hér um FALS að ræða.
Það skiftir ekki máli þótt ávís-
anirnar séu leystar inn síðar, því
þær voru falskar, þegar þær voru
gefnar út á það, sem ekki var þá
til. Þetta skilja allir, nema rit-
stjórar íhaldsblaðanna. Þeir
nefna það »ósóma«, þegar að
þessu er fundið. Andi íhaldsins
birtist eins og svo oft áður í því
að verja ósómann, í hvaða mynd
sem hann kemur í ljós.