Dagur - 01.02.1945, Blaðsíða 9

Fimmtudaginn 1. febrúar 1945
0AGUR
9
Frá bókamarkaðiiium
Davíð Stefánsson
þakkar bæjarstjórn og íbúum Akureyrar
Soffanías Thorkelsson: Ferða-
liugleiðingar I. og II. bindi. —
Wiinnipeg 1944.
Höfundur þessarar bókar,
Soffanías Thorkelsson verk-
smiðjueigandi í Winnipeg, mun
flestum íslendingum að nokkru
kunnur, a. m. k. af góðri af-
spurn. Hann er einn hinna
npörgu landa okkar, sem ungir
hafa _ farið í víking frá ættjörð
sinni, ílenzt í fjarlægri heims-
álfu, brotið sér þar hraut til
frama óg fjár, gerzt góðir og
jafnvel framúrskarandi horgarar
síns nýja fósturlands, en þó
ávallt verið bundnir óslítandi
böndum ástar'og sonartryggðar
við föðurlandið forna. Þangað
hefir hugurinn stefnt, og þar
héfir hjarta þeirra átt heima
öðrum stöðum fremur.
Síðan Soffanías fluttist húferl-
um vestur um haf, hefir hann
oftar en einu sinni lagt leiðir sín-
ar út hingað. Síðast dvaldist
hann hér á landi frá því síðari
Irluta vetrar 1940 og til vors
1941. Nú sendir lrann Ireim
ferðaminningar sínar úr þeirri
för, geysimikið rit í tveim þykk-
um bindum, eða liátt á 6. hundr-
að hls. alls. Að ytra útliti er bók-
in forkunnarvel úr garði gerð,
hundin í prýðisfallegt band og
skreytt miklum fjölda mynda og
uppdrátta áf stöðurn og lands-
lagi, mönnum og mannvirkjum
héðan að heiman. Víða er hér
við komið ,enda gerði höfundur
víðreist um landið, meðan hann
dvaldist hér heima, m. a. segir
þar margt frá Svarfdælingum
fyrr og nú (en þaðan mun höf.
ættaður og upprunninri), Akur-
eyringum, Eyfirðingum og öðr-
um Norðlendingum. Auk hinn-
ar venjulegu ferðasögu er hér
rætt um atvinnuhætti, fjármál,
viðskiptamál, trúarlíf, skóla, sið-
menningu, byggingar, listmenn-
ingu og skemmtanalíf íslend-
inga auk fjölmargs annars, sem
alltof langt væri hér upp að
telja. Höf. lætur sér fát( óvið-
komandi, segir f jörlega og hressi-
lega frá og er hvergi smeykur í
máli um skoðanir sínar á mönn-
um og málefnum. Má viða
kenna það á frásögn hans, að
„glöggt er gestsaugað“, þótt
ýmsar villur og ónákvæmni slæð-
ist því miður helzt til oft inn í
frásögnina. En það er þó mest
um vert, að grunntónninn er alls
staðar djúp og sterk samúðar-
kennd, ást og velvild í garð lands
og þjóðar. Þessi stóra og fallega
hók er hin skemmtilegasta af-
lestrar og víðast stórfróðleg, auk
þess sem hún flytur hressandi og
athyglisverð bersöglismál, sem
okkur heimalningum er hollt og
nauðsynlegt að lesa og taka til
rækilegrar athugunar.
Brynleifur Tobiasson: Horft um
öxl og fram á leið.
1 kveri þessu birtast þrjú út-
varpserindi, er höf. flutti í Rík-
istitvarpið í ágústmánuði 1944,
og fjórða erindið, sem útvarps-
l’áð synjaði um flutning á. Bóka-
forlagið Fagurskinna í Rvík gef-
ur hókina út. Í erindum þessum
fjallar höf. um ýmis vandamál
samtíðar og framtíðar, svo sem
stjórnhtetti og þjóðskipulag,
hindindi og uppeldismál — alls
staðar með hliðsjón af sögu og
erfðum þjóðarinnar, enda er í
fyrri erindunum dregin upp í
örstuttu máli furðulega glögg og
auðskilin lveildarmynd af stjórn-
skipulagi hins forna íslenzka rík-
is og konungsstjórnar-tímahils-
ins. Útvarpshlustendum er
kunnugt um, að erindi þessi
voru prýðilega sarnin og flutt og
hin skörulegustu í hvítvetna, svo
sem höf. er von og vísa. Enginn
dómur skal hér hins vegar á það
lagður, hvort frávísun síðasta er-
indisins hefir verið á fullum rök-
um reist eða eigi. Allhart er þar
deilt á flokksræðið í landinu og
vísast, að einhverjir hefðu orðið
þar til andsvaia, svo að vakizt
hefðu upp deilpr nokkrar af
þeim sökum. Látum svo vera.
Kurteislegar rökræður um
þjóðfélagsmál ættu ekki að vera
hættulegar í landi, þar sem talið
er, að fúllt skoðana- og málfrelsi
sé enn í heiðri haft. Þögnin,
lognið og mókið er ekki æfinlega
hollast né lífvænlegast. Og mjög
orkar það tvímælis, hversu langt
forráðamenn ríkisstofnana eiga
að teygja vald sitt og aðstöðu í
átt til einokunar — hvort heldur
er á hinu andlega eða hinu. efn-
islega sviði.
Frank A. Swoffer: Lærðu að
fljúga. Helgi Valtýsson þýddi. —
Útg.: Arni Bjarnarson, Akureyri.
Agnar Kofoed Hansen, flug-
máiaráðunautur ríkisiris, ritar
nokkur formálsorð fyrir bók
þessari og mælir þar með höf-
undinum, riti hans og hinni ís-
lenzku útgáfu, enda mun vel til
hennar vandað hæði af þýðanda
og útgefanda. Vafalaust nær
kver þetta einnig mikilli út-
breiðslu og vinsældum hév á
landi, svo mjög sem hugur
margra íslendinga — einkum þó
ungra manna — hneigist nú að
fluglistinni og æfintýrum háloft-
anna. Mun ekki á íslenzku völ
annarrar né hetri hóklegrar
fræðslu um þessi efni en þarna
er veitt í ljósu og auðskildu
máli. Fjöldi uppdrátta og
mynda fylgir efninu til skýring-
ar. Liggur jafnvel við horð, að
við, landkrabbarnir, þykjum
fleygir og færir eftir lestur kvers-
ins, en vísast er þó, að við reynd-
umst full-horubrattir — ,,lend-
um í ofrisi, spinnum og hröp-
um“ — ef við tækjum við stjórn
loftfarartækis án frekari verk-
legrar æfingar og kunnáttu en
bóklestursins eins, þótt ekki
muni slíkt dæmalaust, að því er
flugmálaráðunauturinn uþplýs-
ir — ekki til eftirbreytni heldur
viðvörunar að vísu; — en þó
verður dæmi það, er hann nefn-
ir, að teljast algild sönnun fyrir
notagildi flugkennslubóka slíkra
sem þessarar.
J. Fr.
Ibúðarhúsið Saurbæ
brennur til grunna
Laust eftir hádegi í gær kvikn-
aði í íbúðarhúsinu í Saurbæ í
Eyjafirði. Brann hýsið allt, að
kjallarahæð, sem er steinsteypt,
á skömmum tíma. Engu mun
hafa verið hjargað af innan-
stokksmunum af efri hæð, en
mestu af neðri hæðinni. Talið er
að kviknað hafi í út frá reykháf.
Bóndi í Saurbæ er Daníel Svein-
björnsson. Blaðið hafði ekki
nánari fregnir af athurði þessum
er það fór í pressuna, en tjón
hóndans og annarra heimilis-
manna mun mjög mikið.
»
„Brúðuheimilinui4
vel tekið í Reykjavík
Uppselt á allar sýningarnar.
Leikritinu sennilega útvarpað
n. k. laugardagskvöld.
pRUMSÝNING á Brúðuheim-
dinu fór fram í Reykjavík s.
I. manudagskvöld. Tókst sýning-
in ágætlega og var leikurunum
vel fagnað. Meðal annars bárust
öllum gestunum héðan að norð-
an blómvendir. Forseti íslands
var viðstaddur þessa sýningu,
Að sýningunni lokinni ávarp-
aði Brynjólfur Jóhannesson,
form. Leikfélags Reykjavíkur,
gestina, þakkaði heimsóknina og
ýrriaði Leikfélagi Akureyrar
allra heilla. Guðmundur Gunn-
arsson, form. Leikfél. Akureyrar
þakkaði af hálfu félagsins.
Uppselt er l'yrir nokkru á allar
sýningar leiksins og hefir þó ver-
ið aukið við einni sýningu, kl. 3
e. h. n. k. laugardagskvöld.
í gær birti Alþýðublaðið fyrsta
leikdóminn um sýninguna. Höfundur-
inn, I. K., segir þar m. a., að sýning
Akureyringa á Brúðuheimilinu sé við-
burður, sem lengi verður getið í leik-
listarlífi höfuðstaðarins, og sé sýning-
in til sóma öllum, er að henni standa.
Eftir að hafa farið mjög lofsamlegum
orðum um leik frú Oldu Möller og
leikstjórn frú Grieg, segir blaðið m. a.
þetta um leikarana að norðan:
Stefán Jónsson er sterkur og aug-
sýnilega mótaður leikari; hlutverk
hans er stórt og krefst allsnarpra til-
þrifa á köflum.... geðhrif leikarans
eru glögg og röddin viðfelldin og
þróttmikil. —
Július Odsson. Leikur hans er tær
og innilegur og skilur eftir áhrif og
lifandi persónu í huga áhorfandans.
Hólmgeir Pálmason er formfastur
í hlutverki síiju og rösklegur, en helzt
til of bundinn hinu kalda gerfi per-
sónunnar. Hólmgpir nýtur sín þó vel
i hrjúfri framkomu Krogstads og leik-
ur af miklum skörungsskap.
Frú Jónína Þorsteinsdóttir leikur
mjög snoturlega. Röddin er hljóm-
sterk og skýr og skilningur hennar á
hlutverki hinnar lífsþreyttu konu er
óyggjandi.
Anna Snorradóttir leikur þarna lít •
ið hlutverk, en framkoma hennar er
einlæg og gefur til kynna, að hún
mundi fær um að leika stærra hlut-
verk.
Um aðra dóma hafði blaðið ekki
frétt er það fór í pressuna. Er vissu-
lega gleðilegt að leikararnir héðan
skuli geta sér svo gott orð i förinni.
Kvennadeild Slysavarnafélagsins
þakkar þeim, sem lánuðu deildinni
ókeypis húsnæði á fjársöfnunardegi
hennar sl. sunnudag og studdu mál-
efnið á annan hátt. Sérstakar þakkir
færir deildin hjónum þeim, sem
sendu henni 1000 kr. gjöf, en létu
ekki nafns getið.
Áheit til Björgunarskútu Norður-
lands. Frá Ingvaldi kr. 10.00. —
Kærar þakkir. Jóhannes Jónasson.
Bæjarstjórn Akureyrar hefir
horizt hréf frá Davíð Stefánssyni
frá Fagraskógi, þar sem hann
þakkar hæjarstjórn og Akureyr-
ingum rausn og vinsemd á
fimmtugsafmæli hans.
Brél ið er svohljóðandi:
Akureyri, 24. jan. 1945
Háttvirt bæjarstjórn Akureyrar!
Eg leyfi mér að flytja yður
Eins og kunnugt er fjallar
þingið nú um ný skattafrum-
vörp stjórnarinnar. Er þar helzti
skatturinn svonefndur veltu-
skattur, sem er 1— lj/2% af yeltu
sinásölu- og heildsölufyrirtækja,
iðnaðarstofnana, verkstæða og
livers konar annara fyrirtækja,
sem selja vörur og Jrjónustu með
álagningu. Ætlast er til, að skatt-
urinn renni allur í ríkissjóð, en
bæjar- og sveitarfélög hljóti eng-
an skerf af honum. Skattaálaga
þessi rýrir þó augsýnilega tekju-
öflunarmöguleka sveitarfélag-
anna. í tilefni þessa gerði bæjar-
stjórn Akureyar svofellda sam-
þykkt á fundi sínurn í fyrradag:
„Bæjarstjórn Akureyar sam-
þykkir að fela þingmanrri bæjar-
ins að koma á framfæri og fylgja
fast frain eftirfarandi ályktun:
Vegna þess að sýnt er, að frum-
varp það um veltuskatt, sem nú
liggur fyrir Alþingi, hlýtur stór-
kostlega að skerða tekjuöflunar-
möguleika hæjar- og sveitarfél-
aga, telur bæjarstjórn Akureyrar
sig tilneydda að krefjast, ef skatt-
urinn verður að lögum, að þá
verði jafnframt ákveðið að helm'-
ingur skattupphæðarinnar renni
í hlutaðeigandi sveitasjóð, þó
ekki meira en 25% af heildarút-
F I SKFARS
fæst daglega
Reykhúsið Norðurgötu 2.
Sími 297.
inmleéustu þakkir mínar fyrir
hinn góða hug yðar í minn garð
og höfðinglega gjöf. Tel eg það
mikinn vegsauka að verða að-
njótandi slíkrar rausnar og ekki
síður þeirra vinsamlegu um-
mæla, sem gjöfinni fygldu.
Arna eg yður, og öllum íbú-
um Akureyrar, heilla. og bless-
unar.
Með virðingu og þakklæti.
Davíð Stefánsson.
svörum viðkomandi bæjar eða
sveitarfélags“. —
Dánardæéur. Sl. þriðjudag lézt
Halldóra Jónsdóttir, fyrrum hús-
freyja á Tjörnum, að heimili sínu
Lögbergsgötu 3, hér i bænum. Hún
var 79 ára að aldri.
Nýkomið!
Sandcrepe í 7 litum
Undirfatasatin í 5 litum
Hvítir vasaklútar
fyrir dömur og herra
r
Asbyrgi
Skipagötu 2.
Væntanlegt
með fyrstu ferð:
Frönsk og svissnesk
Kjólaefni, mikið úrval
Leggingar, Takkar og
Stímur í m. litum
Enn fremur:
V ek j araklukkur
Myndarammar
r
Asbyrgi
Skiþagötu 2.
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum, að faðir
og tengdafaðir okkar,
Páll Jónsson frá Staðarhóli,
lézt að Borðeyri sunnudaginn 28. f. món. Líkið verður flutt
hingað til greftrunar. — Jarðarförin auglýst síðar.
Börn og tengdabörn hins lótna.
Móðir mín,
Halldóra Jónsdóttir,
andaðist að heimili sínu, Lögbergsgötu 3. Akureyri, þriðiu-
daginn 30. janúar s.l. — Jarðarförin ákveðin síðar.
Fyrir mina hönd og annarra vandamanna,
Þorvaldur Jónsson.
Veltuskatturinn nýji rýrir tekjuöflunar-
möguleika bæjarfélaganna
Bæjarstjórn Akureyrar felur þingmanni kjördæmisins
að bera fram tillögu um að hálfur skatturinn renni í
sveita- og bæjarsjóði