Dagur - 03.05.1945, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 3. maí 1945
ÖÁGUR
5
Bernharð Stefánsson, alþingismaður:
Einræðistónninn í stj órnarblöðunum
Síðan núverandi stjórn var sett
á laggirnar hefir rógi og níði um
Framsóknarflokkinn ekki lint
í sumunr stuðningsblöðum
hennar, einkum út af því, að
hann tekur ekki þátt í sltjórnar-
samvinnunni.
Þó margra grasa hafa kemrt í
íslenzkum blöðum á undanförn-
um árum, þá er þó sú tóntegund,
sem sum stjórnarblöðin tala nú
í, alveg ný liér á landi — og hvað
sein öðru líður ekki lýðræðisleg,
heldur minnir hún töluveilt á
Hitler og fylgifiska hans á með-
an þeir voru og hétu.
Það er talað í þeim tón eins og
það sé eitthvert ódæði eða jafn-
vel landráð, að styðja ekki ríkis-
stjórnina, alveg eins og gert vár í
Þýzkalandi. Síðan við íslending-
ar fengum innlenda stjórn hafa
þó jafnan verið hér stjórnarand-
stæðingar og svo mun sennilega
verða á meðan skoðanafrelsi og
málfrelsi ríkir í landinu, því að
mennirnir eru nú einu sinni
þannig gerðir, að sínum augurn
lítur hver á silfrið. Stjórnarand-
staða hefir þótt sjálfsagður hlut-
ur, bæði hér á landi og í öðrurn
lýðfrjálsum löndum, nema þá ef
þjóðin á í ófriði eða annað neyð-
arásltand ríkir, en hvorugu er til
að dreifa hér. Það er aðeins í ein-
ræðisríkjunum, sem gagnrýni á
ríkisstjórnina leyfist ekki og
Morgunblaðið sjálft og Þjóðvilj-
inn virðast vilja innleiða það fyr-
irkomulag hér.
Að sjálfsögðu koma þær stund-
ir í lífi þjóðanna, að nauðsyn
krefur, að allir standi saman og
við Islendingar höfum sýnt, að
við getum það. Við lýðveldis-
stofnunina sltóð þáverandi rík-
isstjórn, Alþingi og mest öll
þjóðin einlniga saman, þó nokk-
ur misltrestur yrði svo á við for-
setakosninguna. Þeir tímar geta
og áreiðanlega enn komið, að
þjóðarnauðsyn krefjist þjóðar-
einingar, einkum ef við yrðum
fyrir ásælni eða yfirgangi frá
hendi annarra þjóða. Og ef ein-
hverjir skerast Jrá úr leik, verða
það áreiðanlega aðrir en Fram-
sóknarmenn.
En það, að þjóðin sltandi sam-
einuð á slíkum úrslitastundum
og um slík málefrii, er auðvitað
allt annað og algerlega óskilt
því, að allir séu stuðningsmenn
og jábræður .lélegrar ríkisstjórn-
ar, eins og t. d. þeirrar, sem nú
situr, og að enginn megi finna
að gjörðum hennar. Þjóðin göt-
ur og vel staðið sameinuð um
einstök mál, þó skoðanir séu
skiptar um ríkisstjórnina. Ekki
hafði fyrrverandi ríkisstjórn
mikið þingfylgi, síður en svo, og
þó stóð þjóðin sameinuð um
lýðveldisstofnunina.
Aðal uppistaðan í rógburði
stjórnarblaðanna um Framsókn-
arflokkinn er sú, að hann hafi
,,skoriz)t úr leik“ á síðastliðnu
hausti um þátttöku í ríkisstjórn
og tilheyrandi málefnasamninga.
Þetta eru nú fyrst og fremslt
hrein ósannindi, eins og bæði eg
og aðrir hafa sýnt fram á áður.
F ramsóknavf lokkurinn skgrst
ekki úr leik, heldur var hann
bæði þá og áður fús til samstarfs :
við aðra flokka, en hann gat
ekki komizt að neinu samkomu-
lagi við þá um sltöðvun dýrtíðar-
innar, senr hann taldi grundvöll
og skilyrði fyrir heilbrigðu
stjórnarstarfi og þess vegna varð
hann ekki þátttakandi í ríkis-
stjórn. Það er líka áreiðanlegt, að
Sósíalistaflokkurinn vildi .alls
ekki hafa Franrsóknarflokkinn
með og gerði sitt til að spilla
samkomulagi við lrann. Skal eg
ekki fjölyrða frekar unr'þetta,
því að það lrefir áður verið rak-
ið. Én á hitt vil eg benda, að það
er áreiðanlega vafasamur gróði
að því, að allir flokkar og öll
málgögn þeirra styðji ríkissltjórn-
ina. Ráðlrerrar eru misjafnir og
hafa sína galla rétt eins og aðrir
menn og hver stjórn.þarf að eiga
nokkra gagnrýni yfir höfði sér.
Hún fer þá varlegar í sakirnar.
Það hefir reynslan sýnt, bæði hér
á landi og annars staðar. Franr-
sóknarflokkurinn gerir þjóðinni
nrikið gagn nreð gagnrýni sinni
og stjórnarandstöðu, því að. þó
stjórnliðið lálti dólgslega, þá
lrefir það þó lrita í holdinu af
Franrsóknarflokknum og víst er
um það, að þrátt fyrir nrinni
hluta aðstöðu, gat hann afstýrlt
ýnrsum afglöpum á síðasta Jringi.
Eg er nú orðinn það ganrall,
að eg man vel þegar stjórnin
fluttist inn í landið fyrir rúnr-
um 40 árunr. Eg var þá farinn
að lesa blöðin og hefi gerit það
síðan. Man eg, að tveim fyrstu
ráðherrunum, Hannesi Haf-'
stein og Birni Jónsson, voru ekki
vandaðar kveðjurnar af andstæð-
ingum þeirra. Þeir voru skanrnr-
aðir fyrir aLllt, sem þeir gerðu, af
lrinni mestu ósanngirni og oft
með óskaplegu orðbragði, svo að
slíkt sést ekki nú í blöðum. —
Margir muna sjálfsagtt enn tón-
inn _ í blöðum „Sjálfstæðis-
flokksins" á árunum 1927—’32
og 1934—‘39. Þá var nú ekki ver-
ið að skera utan af því við ríkis-
stjórnina t. d. út af þingrofinu
1931. Allir kannast og við skrif
konrmúnista á nreðan þeir voru
í stjórnarandstöðu. Öllum þess-
unr ádeilum á fyrri ríkissltjórnir
hafa fylgismenn þeirra að vísu
svarað fullum hálsi, en þó aldrei
með öðru eins einrœðis offorsi
eins og stjórnarblöðin svara nú
allri gagnrýni á ríkisstjórnina.
Og ekki nóg með það. Sum
þeirra réðust á Búnaðarþingið
fyrir það eitt, að það tók ekki
undir þann lofgerðarsöng um
stjórnina, sem sum stéttafélög
voru fengin til að kyrja í vetur.
Minnir það ekki dálítið á Hitíer
og Göbbels?
Eitt sltjómarblaðið hefir ný-
lega kallað okkur Framsóknar-
menn nazista. Hvers vegna? Það
veit þó vel, að allir Framsókn-
menn hafa alltaf haft andúð á
nazistum en samúð með Banda-
mönnum, eins og á meðan gengi
Þjóðverja var sem mest árið
1940, en þá sýndu kommúnistar
Bandamönnum fullan fjandskap
og margir leiðandi „Sjálfstæðis-
menn“ skriðu fyrir Þjóðverjum j
og óskuðu þeim sigurs, enda
sumir yfinlýstir nazisltar, þó hinir
hafi sjálfsagt verið fleiri í þeim
flokki, sem voru andstæðingar
nazista. Blöð okkar Framsóknar-
manna hafa og alltaf verið
óhrædd við að láta andúð sína á
nazismanum í ljós, svo um þekk-
ingarleysi er ekki að ræða hjá áð-
ur nefndu blaði. En ástæðan til
Jress, að blaðið segir þessa fjar-
stæðu er auðsæ: Kommúnisltar
eru nú óvinir nazista; í þeirra
augum er það því nazismi að
vera á móti stjórn, sem kornrn-
únistar eiga sæti í. Þetta er alveg
af sama toga spunnið eins og
þegar „Sjálfsitæðismenn" hér á
árunum kölluðu okkur komm-
únista og töluðu um „rauðu
flokkana" að dæmi Hitlers. Það
er ekki lýðræðissjónarmið, sem
kernur fram í slíkunr úmmælum.
Hvað á Jressi tónn í blöðum
„sjálfstæðismanna" og kommún-
ista að þýða og hvað boðar hann?
Hann þýðir einræðishneigð þess-
ara manna og boðar einræði, ef
þjóðin er ekki vel á verði.
Það vita allir, að kommúnistar
vilja ná einræði í landinu og þeir
hafa sjálfir játað það. Fyrirmynd
þeirra er Rússland. Þar kváðu að
vísu fara fram kosningar, en Jró
er kommúnistaflokkurinn Jrar
einráður, því aðrir flokkar eru
bannaðir. Ef til vill ætla komm-
únistar .ekki að koma liér á ein-
veldi eins manns, enda er það
ekki í Rússlandi, a. m. k. ekki að
forminu til, en einræði flokksins
er tvímælalaust framtíðarhug-
sjón þeirra.
En hvað vakir fyrir sjálfstæðis-
mönnum? Þeir kalla sig lýðræðis-
menn og eru það margir, þó hver
dragi reyndar dám af sínurn
sessunaut. Um þessi mál talar
Jón Pálnrason frá Akri af einna
inestri hreinskilni úr þeim
flokki. Hann hefir lengi haldið
því frafir, að stefnur í þjóðmál-
um séu aðeins tvær: eignarréttar-
stefna og sósíalismi, og því eigi
stjórnmálaflokkarnir aðeins að
vera 2 og fylgja hvor sinni stefnu;
milliflokkar eigi ekki rétt á sér
og þess vegna eigi Framsóknar-
flokkurinn að hverfa úr sögunni
og sjálfstæðismenn og komnrún-
istar að eigast einir við.
Þessi skoðun Jóns er auðvitað
alröng. Stefnur í þjóðmálum eru
fleiri en tvær og því er eðlilegt,
að til séu fleiri flokkar. Væri gert
ráð fyrir, að enginn ágreiningur
væri unr annað en það, lrvort við-
urkenna ætti eignarrétt einstak-
lingsins eða taka upp sameignar-
þjóðfélag, þá nrætti að vísu færa
þetta til sanns vegar, en nú er á-
greiningur um margt fleira í
[rjóðfélögunum, og þess vegna
eru fleiri flokkar meðal allra lýð-
frjálsra þjóða. Flokkaskipting var
og til, bæði lrér og í öðrum þjóð-
félögunr, dður en nokkur sósíal-
ismi gerði þar vart við sig og um
lrvað var þá deilt, ef stefnurnar
eru aðeins þær, sem Jón segir?
Jón játar það og í grein í Mbl.,
frá 11. apríl, að hvora þessa
stefmi fyrir sig megj „útfæra á
nokkuð mismunandi vegu“. ]á,
eg býst við, að Jrað sé rétt, og
nreira að segja, að Jressir vegir,
sem Jón kallar, séu oft svo nris-
nrunandi, að fyllilega sé réttmætt
að kalla þá nrismunandi þjóð-
málastefnur og Jrví sé eðlilegt, að
í frjálsu Jrjóðfélagi skiptist nrenn
í flokka eftir fleiru, heldur en af-
stöðu Jreirra til eignarréttar og
sósíalisnra. Vill Jón t. d. lralda
því f'ranr, að aðalstjórnmála-
flokkar Bandaríkjanna greini
ekkert á unr stefnur og að a. nr. k.
annar Jreirra eigi engan rétt á sér
af Jrví að Jreir viðurkenna báðir
eignarréttinn? Eg er hræddur
um að Bandaríkjamenn verði
ekki Jóni sammála um þetta. —
Franrsóknarflokkurinn og „Sjálf-
stæðisfl." vilja einnig báðir
vernda eignarréttinn (eða hafa
viljað Jrað til Jressa,), en þá greinir
Jrað mikið á í ýmsum öðrunr
nrálum, að yfirleitt er ekki hægt
að tala unr sameiginlega stefnu
þeirra. En nreðal annarra orða:
hvaða nreginstefnu fylgir Jón
Pálmason nú? Eg veit að hann
telur sig fylgja eignarréttarstefn-
unni, senr lrann nefnir svo, en
Irann styður Jró stjórn, sem er sós-
íalistastjórn að 2/3 hlutum. Er
ekki Jressi afstaða Irans og flokks
hans nokkuð ólrrein, ef stefnurn-
ar eru aðeins tvær og jafnhreinár
hvor af annarri og Jón vill vera
láta? ,
Annars var Jrað ekki ætlun
nrín, að fara að ræða Jressa skoð-
un Jóns Pálmasonar, Jró ástæða
gæti reyndar verið til þess. Eg
nefni hana aðeins sökunr þess,
að hún skýrir hvað raunverulega
liggur á bak við lrinar taumlausu
árásir stjórnarliðsins á Franr-
sóknarflokkinn og vanstillingu
þess út af því, að lrann leyfir sér
að vera í stjórnarandstöðu. Eg
efast ekki unr, að margir flokks-
bræður Jóns eru Ironum sam-
mála um, að hér eigi aðeins að
vera tveir flokkar: „Sjálfstæðis-
flokkurinn" og kommúnista-
flokkurinn. Kommúnistar ganga
svo það lengra, að þeir vilja hafa
hér aðeins einn flokk, nefnilega
sinn eigin. Þegar þetta er athug-
að, verður skiljanlegt það ofur-
kapp, sem blöð aðalstjórnarflokk
anna leggja á að rógbera Fram-
sóknarflokkinn. Honum vilja
þeir útrýma hvaðsemþaðkostar.
Næst kæmi svo röðin að Alþýðu-
flokknum og síðan hæfist glíman
á milli komnrúnista og sjálfstæð-
isnranna, og vonast Jrar auðvitað
hvor fyrir sig eftir sigri. Það er
þetta, senr tengir þessa tvo flokka
sanran síðan 1942.
En hver yrði afleiðingin, ef
þessar ráðagerðir tækjust og hér
yrðu aðeins 2 flokkar: kommún-
istar og sjálfstæðismenn, eða þó
þeir kölluðu sig þá Eignarréttar-
stefnuflokk?
Afleiðingin yrði óhjákvænri-
lega einrœði. Það gerir J. P. sér
kannske ekki ljóst, en kommún-
istar vita hvað þeir syngja og
hvers vegna þeir vilja Framsókn-
arflokkinn fyrst feigan. Ráða svo
síðar niðurlögum hinna.
Reynslan sýnir að vísu, að
mjög margir flokkar í einu þjóð-
félagi geta riðið lýðræðinu að
fullu (Þýzkaland), og að það get-
ur haldizt, þó að flokkarnir séu
aðeins tveir, ef á nrilli þeirra er
ekki það regindjúp, að þjóðfélag-
ið geti gengið sinn gang hvor
þeirra senr er við völd (Banda-
ríkin og Bretland á 19. öld).
En ef aðeins eru tveir flokkar
og ágreiningur þeirra er um
þjóðskipulagið sjdlft: eignarrétt
eða sósíalisnra, þá hlýtur það ó-
hjákvœmilega að leiða til ein-
ræðis.
Segjunr að þessi tyeggja flokka
skipting væri konrin á og svo
færu fram kosningar. Annar hvor
flokkurinn hlyti auðvitað að ná
völdunum. Eru nokkrar líkur til
að hann sleppti þeinr við lrinn
aftur? Eg lreld ekki.
Kommúnistar nrundu stórefl-
ast, því fjöldi manna úr öðrum
flokkunr nrundi af tvennu illu
frekar styðja þá, heldur en lrarð-
svíraðan íhaldsflokk, en þannig
yrði andstöðuflokkur komnrún-
ista vegna hinnar hörðu baráttu
við þá. Það eru því mestar líkur
til, að kommúnistar næðu völd-
unuirr, og þeir mundu áreiðan-
lega ekki sleppa þeim aftur. Þeir
færu að byggja upp sitt sósíalist-
iska þjóðfélag og ættu það ekki
undir úrslitunr kosninga, lrvort
þeir fengju að halda því áfranr
eða ekki. Til lrvers væri líka að
vinna að því í 4 ár og láta svo rífa
allt niður, senr gert hefði verið
næstu 4 ár, byrja svo aftur á nýj-
an leik og þannig koll af kolli.
— Slíkt þjóðfélag mundi ekki
standast, og því væri eðlilegt, að
kommúnistar slepptu ekki völd-
um, ef þeir næðu þeim á annað
borð. Þeir myndu áreiðanlega
líka innleiða flokkseinræði að
rússneskri fyrirmynd.
Nú verður kannske svarað, að
kommúnistar geti náð vöídum,
þó borgaralegir flokkar séu fleiri
en einn. Slíkt er að vísu hugsan-
legt, en til þess eru þó næsta litl-
tr líkur. Ef til er umbótaflokkur
það öflugur, að yfirgangi frá
hendi auðvaldsins sé haldið í
skefjum, hefir kommúnisminn
lítinn jarðveg og auk Jiess er
manneðlið þannig, að minni lík-
ur eru til að menn þyrpist í einn
flokk, ef um fleiri leiðir er að
velja. Reynslan sýnir líka, að
meðal þjóða, þar sem miðflokkar
eru öflugir, festir kommúnism-
inn ekki rætur.
Næðu ,,Sjálfstæðismenn“ völd-
um og kommúnistar væru einu
andstæðingar þeirra, yrði sjálf-
sagt svipað upp á teningnum.
Þeir mundu ekki sleppa völdun-
um við kommúnista óneyddir.
Þeir kalla sig lýðræðismenn og
hefðu líklega lýðræðisform á
meðan þeir væru vissir um meiri
hluta, en heldur ekki lengur. —
Þegar um þjóðskipulagið sjálft
væri að tefla og „helgi eignarrétt-
arins“, mundi áreiðanlega ekki
verða átt undir kösningum, ef
auðmenn Reykjavíkur væru
mestu ráðandi. Þetta held eg að
allir viti, þó sumir viðurkenni
það ekki.
Einræðistónn stjórnarblað-
anna kemur af því, að verulegur
hluti stjórnarliðsins er einræðis-
sinnaður. Þjóðin verður því að
vera vel á verði, ef hún vill við-
Framhald á 6. síðu